Trong kinh bên dưới thì Mahāli được gọi là  Koliyaputta

Wiki Tâm Học -Danh sách : Kinh Phật tự thuyêt - PT02 - Chương Hai - Phẩm Mucalinda

1. Mahāli

A Licchavi chief, mentioned as having visited the Buddha at the Kūtāgārasālā to ask if he had seen Sakka (S.i.230; DhA.i.263ff. add that the Buddha here related to him the story of Magha) and also to beg information as to the teachings of Pūrana Kassapa (S.iii.68). This conversation resulted from Mahāli having heard the Sakkapañha Sutta. (See Mahāli Sutta.)

Mahāli was educated at Takkasilā. After his return to Vesāli, he devoted himself to the education of the young Licchavi men, but, through overexertion, lost his sight. He continued to instruct them, however, and was given a house by the gate, which led from Sāvatthi into Vesāli. The revenue from this gate, worth one hundred thousand, was given to him (DhA.i.338). When Bandhula came to Vesāli, to satisfy the pregnancy longings of his wife Mallikā, Mahāli, hearing the rumble of his chariot, instantly recognised it. He warned the Licchavis not to interfere with Bandhula, and, finding that they insisted on pursuing him, urged them to turn back when they saw Bandhula's chariot sink up to the nave, or at least when they heard a, sound like the crash of a thunderbolt, or when they saw a hole in the yokes of the chariot. But they paid no heed to his warnings and were killed (DhA.i.350f.; J.iv.148f).

When the Licchavis decided to invite the Buddha to Vesāli, to rid the city of its plagues, Mahāli it was who went with the son of the purohita to Veluvana to intercede with Bimbisāra, that he might persuade the Buddha to come. Mahāli was a favourite of Bimbisāra and a member of his retinue. He had attained sotāpatti at the same time as the king (DhA.iii.438).

This Mahāli is perhaps identical with the Mahāli mentioned in the Apadāna (Ap.ii.494, vs.28) as the father of Sīvalī. His wife was Suppavāsā.

1. Mahāli

Một vị thủ lĩnh Licchavi , được nhắc đến là đã đến thăm Đức Phật tại Kūtāgārasālā để hỏi xem Ngài có gặp Sakka (Si230; DhA.i.263ff. nói thêm rằng ở đây Đức Phật đã kể cho ông nghe câu chuyện về Magha ) và cũng để xin thông tin về giáo lý của Pūrana Kassapa (S.iii.68). Cuộc trò chuyện này là kết quả của việc Mahāli đã nghe Kinh Sakkapañha . (Xem Kinh Mahāli .)

Mahāli được giáo dục tại Takkasilā . Sau khi trở về Vesāli , ông đã tận tâm giáo dục những thanh niên Licchavi, nhưng vì quá sức nên bị mù. Tuy nhiên, ông vẫn tiếp tục hướng dẫn họ và được cấp một ngôi nhà gần cổng, dẫn từ Sāvatthi vào Vesāli. Lợi tức từ cổng này, trị giá một trăm ngàn, đã được trao cho ông (DhA.i.338). Khi Bandhula đến Vesāli để thỏa mãn cơn khát mang thai của vợ mình là Mallikā , Mahāli nghe thấy tiếng ầm ầm của cỗ xe của mình, ngay lập tức nhận ra nó. Ông cảnh báo những người Licchavi không được can thiệp vào Bandhula và thấy rằng họ nhất quyết đuổi theo mình, đã thúc giục họ quay trở lại khi họ thấy cỗ xe của Bandhula chìm xuống gian giữa, hoặc ít nhất là khi họ nghe thấy một âm thanh giống như tiếng sấm sét, hoặc khi họ nhìn thấy một lỗ thủng trên ách xe. Nhưng họ không để ý đến lời cảnh báo của ông và đã bị giết (DhA.i.350f.; J.iv.148f).

Khi dòng họ Licchavi quyết định thỉnh Đức Phật đến Vesāli để giải trừ tai ương cho thành phố, Mahāli đã cùng con trai của vị purohita đến Veluvana để cầu xin Vua Bimbisāra thuyết phục Đức Phật đến. Mahāli là người được Vua Bimbisāra sủng ái và là một thành viên trong đoàn tùy tùng của vua. Ông đã đắc quả Dự Lưu cùng lúc với nhà vua (DhA.iii.438).

Mahāli này có lẽ giống hệt với Mahāli được đề cập trong Apadāna (Ap.ii.494, câu 28) là cha của Sīvalī . Vợ ông là Suppavāsā .

(VIII) (Ud 15)

Như vầy tôi nghe:

Một thời Thế Tôn trú ở Kundiyàya, trong rừng Kunditthàna. Lúc bấy giờ, Suppavàsà, con gái của vua xứ Koliya có thai đến bảy năm và nay bị đau đẻ đến ngày thứ bảy. Dầu nàng cảm giác những cảm thọ khổ đau, nhức nhối, khốc liệt, thống khổ, nàng vẫn duy trì ba niệm: “Thế Tôn thật là bậc Chánh Ðẳng Giác, Ngài thuyết pháp để đoạn tận đau khổ này. Chúng đệ tử của bậc Thế Tôn ấy là khéo hành trì. Chúng hành trì để đoạn tận đau khổ này. Thật sự an lạc là Niết-bàn, tại đây khổ đau này không có mặt “. Rồi Suppavàsà, con vua Koliya gọi ngưòi chồng của mình:

– Này Phu quân, hãy đi đến Thế Tôn, sau khi đến nhân danh tôi, cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn, hỏi thăm có ít bệnh ít não, khinh an khỏe mạnh, lạc trú và thưa: “-Bạch Thế Tôn, Suppavàsà con gái vua Koliya cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn, hỏi thăm có ít bệnh ít não, khinh an khỏe mạnh, lạc trú “. Rồi hãy nói như sau: “Bạch Thế Tôn, Suppavàsà, con gái vua Koliya, có thai đến bảy năm và nay bị đau đẻ đến ngày thứ bảy. Dầu nàng cảm giác những cảm thọ…. tại đấy khổ đau này không có mặt! “

– Thật là tốt lành.

Koliyaputta đáp lại Suppavàsà, con gái vua Koliya, đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Koliyaputta bạch Thế Tôn:

– Bạch Thế Tôn, Suppavàsà, con vua Koliya, cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn,…. lạc trú…. tại đấy khổ đau này không có mặt.

– Mong rằng Suppavàsà, con gái vua Koliya được an lạc, không bệnh, sanh đứa con không có bệnh hoạn. Với lời nói này của Thế Tôn, Suppavàsà, con gái Koliya, được an lạc không bệnh, đẻ đứa con trai không bệnh.

– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.

Koliyaputta hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, thân bên hữu hướng về Ngài rồi trở về nhà của mình. Koliyaputta thấy Suppavàsà, con gái vua Koliya, được an lạc, không bệnh, sanh đứa con trai không bệnh, thấy vậy liền suy nghĩ như sau: “Thật vi diệu thay! Thật hy hữu thay, thần lực và đại uy lực của Thế Tôn, khiến cho Suppavàsà con gái vua Koliya này, với lời nói của Thế Tôn được an lạc, không bệnh, sanh con trai không bệnh!”. Nghĩ vậy, Koliyaputta hoan hỷ, thích thú, tâm sanh hỷ lạc. Rồi Suppavàsà, con gái vua Koliya, bảo người chồng mình:

– Hãy đi, này Phu quân, hãy đi đến Thế Tôn, sau khi đếnc nhân danh tôi, cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn và thưa: ” – Bạch Thế Tôn, Suppavàsà, con vua Koliya, cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn, có thai đến bảy năm và nay bị đau đẻ đến ngày thú bảy. Nàng được an lạc, không bệnh và sanh đứa con trai không bệnh. Nay nàng muốn mời chúng Tỳ-kheo dùng cơm trong bảy ngày. Mong Thế Tôn hãy nhận lời thọ bảy bữa cơm của Suppavàsà với chúng Tỷ-kheo”.

– Thật là tốt lành.

Koliyaputta đáp lại Suppavàsà, con gái vua Koliya, đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Koliyaputta bạch Thế Tôn:

– Bạch Thế Tôn, Suppavàsà, con gái vua Koliya, cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn và nói như sau: Suppavàsà, có thai đến bảy năm… đau đẻ đến ngày thứ bảy. Nay nàng được an lạc, không bệnh và sanh đứa con trai không bệnh. Nay nàng muốn mời chúng Tỳ-kheo… với chúng Tỷ-kheo!

Lúc bấy giờ một nam cư sĩ khác đã mời chúng Tỷ-kheo với Thế Tôn là vị cầm đầu, ngày mai dùng cơm người cư sĩ ấy là người hộ trì cho Tôn giả Moggallàna. Rồi Thế Tôn nói với Tôn giả Mahà Mogallàna:

– Này Moggallàna, hãy đến người cư sĩ, sau khi đến, nói với người cư sĩ ấy như sau: “Này Hiền giả, Suppavàsà con của vua Koliya.. có thai đến bảy năm… đến ngày thứ bảy. Nay nàng được an lạc.. Nay nàng muốn mời chúng Tỷ-kheo… với chúng Tỷ-kheo. Hãy để cho Suppavàsà tổ chức bảy ngày cơm trước. Sau sẽ đến lượt người hộ trì cho người”.

– Thưa vâng, bạch Thế Tôn!.

Tôn giả Mahà Moggallàna vâng đáp Thế Tôn rồi đi đến người cư sĩ ấy, sau khi đến nói với người cư sĩ:

– Này Hiền giả Suppavàsà… Hãy để cho Suppavàsà con của Koliya tổ chức bảy ngày cơm trước, sau sẽ đến phiên Ông.

– Thưa Tôn giả, nếu Tôn giả bảo đảm cho con ba pháp về tài sản, về thọ mạng, về lòng tin, hãy để cho Suppavàsà, con gái của vua Koliya, tổ chức trước, rồi sau đến phiên con.

– Này Hiền giả, về hai pháp ta sẽ bảo đảm cho ông, về tài sản và về thọ mạng. Còn về lòng tin, thời ông phải tự bảo đảm!.

– Thưa Tôn giả, nếu Tôn giả bảo đảm cho con hai pháp, về tài sản và về thọ mạng, hãy để cho Suppavàsà, con gái vua Koliya, tổ chức bảy ngày con trước. Rồi sẽ đến phiên con.

Rồi Tôn giả Mahà Moggallàna, sau khi thuyết phục được người cư sĩ ấy, đi đến Thế Tôn, sau khi đến, bạch Thế Tôn:

– Bạch Thế Tôn, cư sĩ ấy đã được con thuyết phục. Hãy để cho Suppavàsà, con gái vua Koliya, tổ chức bảy ngày cơm trước, sau sẽ đến phiên người cư sĩ ấy.

Rồi Suppavàsà, con gái vua Koliya, trong bảy ngày mời chúng Tỷ-kheo với Thế Tôn là bậc dẫn đầu, tự tay mời và làm cho thỏa mãn với những món ăn thượng vị, loại cứng và loại mềm và khiến cho đứa trẻ đảnh lễ Thế Tôn và toàn thể chúng Tỷ-kheo. Rồi Tôn giả Sàriputta nói với đứa trẻ:

– Này Con, Con có kham nhẫn được không? Con có nuôi sống được không? Con có đau khổ gì không?

– Thưa Tôn giả, từ đâu con có thể kham nhẫn? Từ đâu con có thể nuôi sống? Từ đâu con không có đau khổ? Con đã sống bảy năm trong các ghè đầy máu!

Rồi Suppavàsà, con gái vua Koliya, nghĩ rằng: “Con ta đang nói chuyện với vị tướng quân về Pháp, hoan hỷ, tín thọ, với tâm hỷ lạc.”

Rồi Thế Tôn nói với Suppavàsà, con gái vua Koliya:

– Này Suppavàsà. Con có muốn một người con trai khác như vậy không?

– Bạch Thế Tôn, con muốn có bảy người con trai như vậy!

Rồi Thế Tôn sau khi hiểu biết ý nghĩa này,ngay trong lúc ấy, nói lên lời cảm hứng này:

8. Không vui, giả dạng vui,

Không ái, giả dạng ái,

Khổ đau, giả dạng lạc,

Nhiếp phục kẻ phóng dật.

(IX) (Ud 18)

Như vầy tôi nghe:

Một thời Thế Tôn ở Sàvatthi, tại Ðông Viên, ngôi lầu của mẹ Migàra.

Mẹ Migàra có công việc liên hệ đến vua Pasenadi nước Kosala và vua Pasenadi nước Kosala chưa có quyết định về việc ấy. Rồi Visàkhà, mẹ của Migàra, vào buổi sáng sớm đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Rồi Thế Tôn nói với Visàkhà, mẹ của Migàra, đang ngồi một bên:

– Này Visàkhà, Bà từ đâu đi đến sớm như vậy?

– Bạch Thế Tôn con có công việc liên hệ đến vua Pasenadi nước Kosala… về việc ấy.

Rồi Thế Tôn, sau khi hiểu biết ý nghĩa này, ngay trong lúc ấy, nói lên lời cảm hứng này:

9. Mọi tùng thuộc là khổ,

Mọi chủ quyền là lạc,

Chung dùng làm não hại,

Trói buộc khó vượt qua.

Xuất hiện trong các kinh A Hàm