• Bimbisāra

King of Magadha and patron of the Buddha.

He ascended the throne at the age of fifteen and reigned in Rājagaha for fifty two years. The Buddha was five years older than Bimbisāra, and it was not until fifteen years after his accession that Bimbisāra heard the Buddha preach and was converted by him. It is said (Mhv.ii.25ff.; Dpv.iii.50ff ) that the two were friends in their youth owing to the friendship which existed between their fathers. Bimbisāra's father was called Bhāti (MT.137; Dpv.iii.52); according to Tibetan sources (Rockhill, op. cit., 16) he was called Mahāpaduma and his Mother Bimbī.

But according to the Pabbajā Sutta (SN.vs.405ff.; also J.i.66 and DhA.i.85; also Rockhill, p. 27) the first meeting between the Buddha and Bimbisāra took place in Rājagaha under the Pandavapabbata, only after the Buddha's Renunciation. The king, seeing the young ascetic pass below the palace windows, sent messengers after him. On learning, that he was resting after his meal, Bimbisāra followed him and offered him a place in his court. This the Buddha refused, revealing his identity. The Commentary adds (SNA.ii.386) that Bimbisāra wished him success in his quest and asked him to visit first Rājagaha as soon as he had attained Enlightenment. It was in fulfilment of this promise that the Buddha visited Rājagaha immediately after his conversion of the Tebhātika Jatilā. He stayed at the Supatittha cetiya in Latthivanuyyāna, whither Bimbisāra, accompanied by twelve nahutas of householders, went to pay to him his respects. The Buddha preached to them, and eleven nahutas, with Bimbisāra at their head, became sotāpannas. On the following day the Buddha and hiss large retinue of monks accepted the hospitality of Bimbisāra. Sakka, in the guise of a young man, preceded them to the palace, singing songs of glory of the Buddha. At the conclusion of the meal, Bimbisāra poured water from a golden jar on the Buddha's hand and dedicated Veluvana for the use of him and of his monks (Vin.i.35ff).

It was this gift of Veluvana, which formed the model for Devānampiyatissa's gift of the Mahāmeghavana to Mahinda (Mhv.xv.17). The gift of Veluvana was one of the incidents sculptured in the Relic chamber of the Mahā Thūpa (Mhv.xxx.80). It may have been in Veluvana that the king built for the monks a storeyed house, fully plastered (Vin.ii.154). With the attainment of sopātatti, the king declared that all the five ambitions of his life had been fulfilled: that he might become king, that the Buddha might visit his realm, that he might wait on the Buddha, that the Buddha might teach him the doctrine, that he might understand it (Vin.i.36). According to BuA. (p. 18f.) the king became a Sotāpanna after listening to the Mahā-Nārada Jātaka.

From this moment up till the time of his death, a period of thirty seven years, Bimbisāra did all in his power to help on the new religion and to further its growth. He set an example to his subjects in the practice of the precepts by taking the uposatha vows on six days, of each month (PvA.209).

Bimbisāra's chief queen was Kosaladevī (q.v.), daughter of Mahākosala and sister of Pasenadi. On the day of her marriage she received, as part of her dowry, a village in Kāsi, for her bath money. Her son was Ajātasattu (also J.iii.121). Bimbisāra had other wives as well; Khemā, who, at first, would not even visit the Buddha till enticed by Bimbisāra's descriptions of the beauties of Veluvana; and the courtesan Padumavatī, who was brought from Ujjenī, with the help of a Yakkha, so that Rājagaha might not lack a Nagarasobhinī. Both these later became nuns. Padumavatī's son was Abhaya. Bimbisāra had another son by Ambapālī, known as Vimala Kondañña, and two others, by different wives, known as Sīlava and Jayasena. A daughter, Cundi, is also mentioned.

Bimbisāra's death, according to the Commentaries, was a sad one (E.g., DA.i.135 ff.; see also Vin.ii.190f). Soothsayers had predicted, before the birth of Ajātasattu, that he would bring about the death of his father, for which reason his mother had wished to bring about an abortion. But Bimbisāra would not hear of this, and when the boy was born, treated him with the greatest affection (for details see Ajātasattu). When the prince came of age, Devadatta, by an exhibition of his iddhi-power, won him over to his side and persuaded him to encompass the death of his father, Bimbisāra's patronage of the Buddha being the greatest obstacle in the path of Devadatta. The plot was discovered, and Bimbisāra's ministers advised him to kill Ajātasattu, Devadatta and their associates. But Bimbisāra sent for Ajātasattu and, on hearing that he desired power, abdicated in his favour. Devadatta chided Ajātasattu for a fool. "You are like a man who puts a skin over a drum in which is a rat," and he urged on Ajātasattu the need for the destruction of Bimbisāra.

But no weapon could injure Bimbisāra (probably because he was a Sotāpanna, he also had the power of judging the status of anyone by his voice – e.g., in the case of Kumbhaghosa, DhA.i.233), it was therefore decided that he should be starved to death, and with this end in view he was imprisoned in a hot house (tāpanageha) with orders that none but the mother of Ajātasattu should visit him. On her visits she took with her a golden vessel filled with food which she concealed in her clothes. When this was discovered she took food in her head dress (molī), and, later, she was obliged to take what food she could conceal in her footgear. But all these ways were discovered, and then the queen visited Bimbisāra after having bathed in scented water and smeared her person with catumadhura (the four kinds of sweets). The king licked her person and that was his only sustenance. In the end the visits of the queen were forbidden; but the king continued to live by walking about his cell meditating. Ajātasattu, hearing of this, sent barbers to cut open his feet, fill the wounds with salt and vinegar, and burn them with coals. It is said that when the barbers appeared Bimbisāra thought his son had relented and had sent them to shave him and cut his hair. But on learning their real purpose, he showed not the least resentment and let them do their work, much against their will. (In a previous birth he had walked about in the courtyard of a cetiya with shoes on, hence this punishment!) Soon after, Bimbisāra died, and was reborn in the Cātummahārājika world as a Yakkha named Janavasabbha, in the retinue of Vessavana. The Janavasabha Sutta records an account of a visit paid by Janavasabha to the Buddha some time after.

A son was born to Ajātasattu on the day of Bimbisāra's death. The joy be experienced at the birth of his son made him realize something of the affection his own father must have felt for him, and he questioned his mother. She told him stories of his childhood, and he repented, rather belatedly, of his folly and cruelty. Soon after, his mother died of grief, and her death gave rise to the protracted war between Ajātasattu and Pasenadi, as mentioned elsewhere (J.ii.237, 403).

The books contain no mention of any special sermons preached by the Buddha to Bimbisāra nor of any questions asked by him of the Buddha. 

When he heard that the Buddha intended to perform a miracle, although he had ordered his disciples to refrain from doing so, Bimbisāra had doubts about the propriety of this and questioned the Buddha who set his doubts at rest (DhA.iii.204; J.iii.263f.). It was also at the request of Bimbisāra that the Buddha established the custom of the monks assembling on the first, eighth, fourteenth and fifteenth days of each month (Vin.i.101f.).

Perhaps, like Anāthapindika, his equal in devotion to the Buddha, he refrained from giving the Buddha extra trouble, or perhaps the affairs of his kingdom, which was three hundred leagues in extent, did not permit him enough leisure for frequent visits to the Buddha. (DhA.iii.205; the kingdom included eighty thousand villages, gāma, Vin.i.179).

It is said that he once visited four monks -  Godhika, Subāhu, Valliya and Uttiya -  and invited them to spend the rainy season at Rājagaha. He built for them four huts, but forgot to have them roofed, with the result that the gods withheld the rains until the king remembered the omission (ThagA.i.125). He similarly forgot his promise to give Pilindavaccha a park keeper, if the Buddha would sanction such a gift. Five hundred days later he remembered his promise and to make amends, gave five hundred park keepers with a special village for their residence, called ārāmikagāma or Pilindagāma (Vin.i.207f.).

Bimbisāra's affection for the Buddha was unbounded. When the Licchavis sent Mahāli, who was a member of Bimbisāra's retinue, to beg the Buddha to visit Vesāli, Bimbisāra did not himself try to persuade the Buddha to do so, but when the Buddha agreed to go he repaired the whole road from Rājagaha to the Ganges -  a distance of five leagues - for the Buddha to walk upon; he erected a rest house at the end of each league, and spread flowers of five different colours knee deep along the whole way. Two parasols were provided for the Buddha and one for each monk. The king himself accompanied the Buddha in order to look after him, offering him flowers and perfume and all requisites throughout the journey, which lasted five days. Arrived at the river, he fastened two boats together decked with flowers and jewels and followed the Buddha's boat into the water up to his neck. When the Buddha had gone, the king set up an encampment on the river bank, awaiting his return; he then escorted him back to Rājagaha with similar pomp and ceremony (DhA.iii.438 ff).

Great cordiality existed between Bimbisāra and Pasenadi. They were connected by marriage, each having married a sister of the other. Pasenadi once visited Bimbisāra in order to obtain from him a person of unbounded wealth (amitabhoga) for his kingdom. Bimbisāra had five such -  Jotiya, Jatila, Mendaka, Punnaka and Kākavaliya; but Pasenadi had none. The request was granted, and Mendaka's son, Dhanañjaya, was sent back to Kosala with Pasenadi (DhA.i.385f.; AA.i.220). Some of these were richer than Bimbisāra -  e.g., Jotiya (q.v.), whose house was built entirely of jewels while the king's palace was of wood; but the king showed no jealousy (DhA.iv.211).

Bimbisāra also maintained friendly relations with other kings, such as Pukkasāti, king of Takkasilā, Candappajjota, king of Ujjenī, to whom he sent his own physician Jīvaka to tend in his illness -  and Rudrāyana of Roruka (Dvy.545).

Among the ministers and personal retinue of Bimbisāra are mentioned Sona-Kolvisa, the flower gatherer Sumana who supplied the king with eight measures of jasmine flowers, the minister Koliya, the treasurer Kumbbaghosaka and his physician Jīvaka. The last named was discovered for him by the prince Abhaya when he was suffering from a fistula. The king's garments were stained with blood and his queens mocked him. Jīvaka cured the king with one single anointing; the king offered him the ornaments of the five hundred women of the palace, and when he refused to take these, he was appointed physician to the king, the women of the seraglio and the fraternity of monks under the Buddha (Vin.i.272f).

When Dhammadinnā wished to leave the world, Bimbisāra gave her, at her husband's request, a golden palanquin and allowed her to go round the city in procession (MA.i.516).

Bimbisāra is generally referred to as Seniya Bimbisāra. The Commentaries explain Seniya as meaning "possessed of a large following" or as "belonging to the Seniyagotta," and Bimbisāra as meaning "of a golden colour," bimbī meaning gold (e.g., UdA.104). According to Tibetan sources, Bimbī was the name of his mother, and from this his own name was derived; but another reason was that he was radiant like the morning sun (Rockhill 16,  See also MA.i.292).

In the time of Phussa Buddha, when the Buddha's three step brothers, sons of King Jayasena, obtained their father's leave to entertain the Buddha for three months, Bimbisāra, then head of a certain district, looked after all the arrangements. His associates in this task were born as petas, and he gave alms to the Buddha in their name in order to relieve their sufferings.

See Tirokudda Sutta, also PvA.21ff.; for his intercession on behalf of another pets. see PvA.89.

During his lifetime, Bimbisāra was considered the happiest of men, but the Buddha declared (e.g., M.i.95) that he himself was far happier than the king.

The kahāpana in use in Rājagaha during Bimbisāra's time was the standard of money adopted by the Buddha in the formation of those rules into which the matter of money entered (Sp.ii.297).

Bimbisāra had a white banner and one of his epithets was Pandaraketu (Thag.vs.64; ThagA.i.147). Nothing is said about his future destiny, but he is represented in the Janavasabha Sutta (D.ii.206) as expressing the wish to become a Sakadāgāmī, and this wish may have been fulfilled.

• Bimbisāra

Vua xứ Magadha và là người bảo trợ của Đức Phật.

Ngài lên ngôi lúc mười lăm tuổi và trị vì tại Vương Xá (Rājagaha) năm mươi hai năm. Đức Phật hơn Bimbisāra năm tuổi, và mãi mười lăm năm sau khi lên ngôi, Bimbisāra mới được nghe Đức Phật thuyết pháp và được Ngài chuyển hóa. Kinh sách ghi lại (Mhv.ii.25ff.; Dpv.iii.50ff) rằng hai người là bạn thời trẻ nhờ tình bằng hữu giữa cha họ. Cha của Bimbisāra tên là Bhāti (MT.137; Dpv.iii.52); theo các nguồn tài liệu Tây Tạng (Rockhill, op. cit., 16), ông được gọi là Mahāpaduma và mẹ ông là Bimbī.

Nhưng theo Pabbajā Sutta (SN.vs.405ff.; cũng như Ji66 và DhA.i.85; cũng như Rockhill, tr. 27), cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa Đức Phật và Bimbisāra diễn ra tại Rājagaha dưới thời Pandavapabbata, chỉ sau khi Đức Phật xuất gia. Nhà vua, nhìn thấy nhà khổ hạnh trẻ tuổi đi qua dưới cửa sổ cung điện, đã cử sứ giả đi theo ông. Khi biết rằng ông đang nghỉ ngơi sau bữa ăn, Bimbisāra đã đi theo ông và mời ông vào cung điện của mình. Đức Phật đã từ chối, tiết lộ danh tính của mình. Chú giải bổ sung (SNA.ii.386) rằng Bimbisāra chúc ông thành công trong việc tìm kiếm và yêu cầu ông đến thăm Rājagaha trước tiên ngay khi ông đạt được Giác ngộ. Chính để thực hiện lời hứa này mà Đức Phật đã đến thăm Rājagaha ngay sau khi chuyển đổi Tebhātika Jatilā. Ngài ngự tại bảo tháp Supatittha ở Latthivanuyyāna, nơi vua Bimbisāra, cùng với mười hai vị nahuta (nahuta) gia chủ, đã đến đảnh lễ ngài. Đức Phật thuyết pháp cho họ, và mười một vị nahuta, do vua Bimbisāra dẫn đầu, đã đắc quả Tu Đà Hoàn (sotāpanna). Ngày hôm sau, Đức Phật và đoàn tùy tùng đông đảo của các vị tỳ kheo đã tiếp đón vua Bimbisāra. Sakka, hóa thân thành một chàng trai trẻ, dẫn đầu họ đến cung điện, hát những bài ca ngợi Đức Phật. Cuối bữa ăn, vua Bimbisāra rót nước từ bình vàng lên tay Đức Phật và dâng cúng Veluvana (Trúc Lâm) cho ngài và các tỳ kheo của ngài sử dụng (Vin.i.35ff).

Chính món quà Veluvana này đã hình thành nên mô hình cho món quà tặng Mahāmeghavana của Devānampiyatissa cho Mahinda (Mhv.xv.17). Món quà tặng Veluvana là một trong những sự kiện được khắc trong phòng Xá lợi của Mahā Thūpa (Mhv.xxx.80). Có thể tại Veluvana, nhà vua đã xây cho các nhà sư một ngôi nhà nhiều tầng, được trát vữa hoàn toàn (Vin.ii.154). Với việc đạt được sopātatti, nhà vua tuyên bố rằng tất cả năm tham vọng của cuộc đời ông đã được hoàn thành: rằng ông có thể trở thành vua, rằng Đức Phật có thể đến thăm vương quốc của ông, rằng ông có thể hầu hạ Đức Phật, rằng Đức Phật có thể dạy ông giáo lý, rằng ông có thể hiểu được nó (Vin.i.36). Theo BuA. (trang 18f.), nhà vua đã trở thành một vị Sotāpanna sau khi nghe Chuyện tiền thân Mahā-Nārada.

Từ lúc đó cho đến khi viên tịch, trong suốt ba mươi bảy năm, vua Bimbisāra đã làm tất cả những gì có thể để hỗ trợ cho tôn giáo mới và thúc đẩy sự phát triển của nó. Ngài đã nêu gương cho thần dân trong việc thực hành giới luật bằng cách thọ giới Uposatha sáu ngày mỗi tháng (PvA.209).

Hoàng hậu chính của Bimbisāra là Kosaladevī (qv), con gái của Mahākosala và em gái của Pasenadi. Vào ngày cưới, bà nhận được, như một phần của hồi môn, một ngôi làng ở Kāsi, để đổi lấy tiền tắm của mình. Con trai của bà là Ajātasattu (cũng là J.iii.121). Bimbisāra cũng có những người vợ khác; Khemā, người ban đầu thậm chí không đến thăm Đức Phật cho đến khi bị thu hút bởi những mô tả của Bimbisāra về vẻ đẹp của Veluvana; và kỹ nữ Padumavatī, người được đưa đến từ Ujjenī, với sự giúp đỡ của một Yakkha, để Rājagaha không thiếu một Nagarasobhinī. Cả hai sau này đều trở thành ni cô. Con trai của Padumavatī là Abhaya. Vua Bimbisāra có một người con trai khác với Ambapālī, tên là Vimala Kondañña, và hai người con trai khác với hai người vợ khác, tên là Sīlava và Jayasena. Một người con gái, tên là Cundi, cũng được nhắc đến.

Theo các Chú giải, cái chết của Bimbisāra là một cái chết đáng buồn (Ví dụ, DA.i.135 ff.; xem thêm Vin.ii.190f). Các nhà tiên tri đã tiên đoán, trước khi Ajātasattu chào đời, rằng ông sẽ gây ra cái chết của cha mình, vì lý do đó, mẹ ông đã muốn phá thai. Nhưng Bimbisāra không nghe về điều này, và khi cậu bé được sinh ra, đã đối xử với cậu bé với tình cảm vô cùng (để biết chi tiết, hãy xem Ajātasattu). Khi hoàng tử đến tuổi trưởng thành, Devadatta, bằng cách thể hiện thần thông của mình, đã thuyết phục anh ta về phía mình và thuyết phục anh ta bao gồm cái chết của cha mình, sự bảo trợ của Bimbisāra đối với Đức Phật là trở ngại lớn nhất trên con đường của Devadatta. Âm mưu bị phát hiện, và các quan đại thần của Bimbisāra khuyên ông ta giết Ajātasattu, Devadatta và các cộng sự của họ. Nhưng Bimbisāra đã cho mời Ajātasattu đến, và khi nghe tin vua này khao khát quyền lực, ông đã thoái vị để ủng hộ. Devadatta đã mắng Ajātasattu là kẻ ngu ngốc. "Ngươi giống như một người trùm một tấm da lên một cái trống có một con chuột trong đó," và thúc giục Ajātasattu cần phải tiêu diệt Bimbisāra.

Nhưng không vũ khí nào có thể làm hại Bimbisāra (có lẽ vì ông là một vị Sotāpanna, ông cũng có khả năng đánh giá địa vị của bất kỳ ai bằng giọng nói của mình - ví dụ, trong trường hợp của Kumbhaghosa, DhA.i.233), do đó, người ta quyết định rằng ông sẽ bị bỏ đói đến chết, và với mục đích này, ông bị giam giữ trong một nhà kính (tāpanageha) với lệnh rằng không ai ngoài mẹ của Ajātasattu được đến thăm ông. Trong các chuyến thăm của mình, bà đã mang theo một chiếc bình vàng chứa đầy thức ăn mà bà giấu trong quần áo. Khi điều này bị phát hiện, bà đã lấy thức ăn trong khăn trùm đầu (molī), và sau đó, bà buộc phải lấy bất kỳ thức ăn nào mà bà có thể giấu trong giày dép của mình. Nhưng tất cả những cách này đã bị phát hiện, và sau đó, hoàng hậu đã đến thăm Bimbisāra sau khi tắm trong nước thơm và bôi lên người mình bằng catumadhura (bốn loại kẹo). Nhà vua liếm người bà và đó là thức ăn duy nhất của ông. Cuối cùng, việc hoàng hậu đến thăm đã bị cấm; nhưng nhà vua vẫn tiếp tục sống bằng cách đi bộ trong phòng thiền định. Ajātasattu, nghe được điều này, đã sai thợ cạo đến cắt chân ông, đổ muối và giấm vào vết thương, rồi đốt chúng bằng than. Người ta nói rằng khi những người thợ cạo xuất hiện, Bimbisāra nghĩ rằng con trai mình đã mủi lòng và đã sai họ đến cạo râu và cắt tóc cho mình. Nhưng khi biết được mục đích thực sự của họ, ông không hề tỏ ra oán giận và để họ làm công việc của họ, mặc dù họ hoàn toàn không muốn. (Trong một kiếp trước, ông đã đi bộ trong sân của một bảo tháp với đôi giày trên chân, do đó phải chịu hình phạt này!) Ngay sau đó, Bimbisāra qua đời và được tái sinh vào thế giới Cātummahārājika thành một Yakkha tên là Janavasabbha, trong đoàn tùy tùng của Vessavana. Kinh Janavasabha ghi lại một câu chuyện về chuyến viếng thăm của Janavasabha tới Đức Phật một thời gian sau đó.

Một hoàng tử đã chào đời với Ajātasattu vào đúng ngày Bimbisāra băng hà. Niềm vui khi con trai chào đời khiến ông nhận ra phần nào tình cảm mà cha ông hẳn đã dành cho mình, và ông đã hỏi mẹ mình. Bà kể cho ông nghe những câu chuyện thời thơ ấu, và ông đã hối hận, dù hơi muộn, về sự ngu ngốc và tàn nhẫn của mình. Không lâu sau, mẹ ông qua đời vì đau buồn, và cái chết của bà đã dẫn đến cuộc chiến tranh kéo dài giữa Ajātasattu và Pasenadi, như đã đề cập ở nơi khác (J.ii.237, 403).

Những cuốn sách này không đề cập đến bất kỳ bài giảng đặc biệt nào của Đức Phật dành cho Bimbisāra cũng như bất kỳ câu hỏi nào mà ông đặt ra cho Đức Phật. 

Khi nghe Đức Phật định làm phép lạ, mặc dù Ngài đã ra lệnh cho các đệ tử của mình không được làm như vậy, Bimbisāra đã nghi ngờ về tính đúng đắn của việc này và đã chất vấn Đức Phật, người đã giải tỏa những nghi ngờ của ông (DhA.iii.204; J.iii.263f.). Cũng theo lời yêu cầu của Bimbisāra mà Đức Phật đã thiết lập tục lệ các nhà sư tụ họp vào các ngày mùng một, mồng tám, mười bốn và mười lăm hàng tháng (Vin.i.101f.).

Có lẽ, giống như Anāthapiṇḍika, người có lòng sùng kính ngang hàng với Đức Phật, ông đã kiềm chế không gây thêm phiền phức cho Đức Phật, hoặc có lẽ công việc của vương quốc ông, rộng ba trăm dặm, không cho phép ông có đủ thời gian rảnh để thường xuyên đến thăm Đức Phật. (DhA.iii.205; vương quốc bao gồm tám mươi nghìn ngôi làng, gāma, Vin.i.179).

Người ta kể rằng có lần ngài đến thăm bốn vị sư - Godhika, Subāhu, Valliya và Uttiya - và mời họ an cư mùa mưa tại Vương Xá (Rājagaha). Ngài đã dựng cho họ bốn túp lều, nhưng quên lợp mái, kết quả là chư thiên đã giữ mưa lại cho đến khi nhà vua nhớ ra sự thiếu sót này (ThagA.i.125). Tương tự, ngài cũng quên lời hứa sẽ ban cho Pilindavaccha một người giữ vườn, nếu Đức Phật chấp thuận. Năm trăm ngày sau, ngài nhớ lại lời hứa và để chuộc lỗi, ngài đã ban cho năm trăm người giữ vườn một ngôi làng đặc biệt để họ cư trú, gọi là ārāmikagāma hay Pilindagāma (Vin.i.207f.).

Tình cảm của Bimbisāra dành cho Đức Phật là vô bờ bến. Khi những người Licchavi cử Mahāli, một thành viên trong đoàn tùy tùng của Bimbisāra, đến cầu xin Đức Phật đến thăm Vesāli, Bimbisāra không đích thân thuyết phục Đức Phật làm như vậy, nhưng khi Đức Phật đồng ý đi, ông đã sửa chữa toàn bộ con đường từ Rājagaha đến sông Hằng - một khoảng cách năm dặm - để Đức Phật đi qua; ông dựng một nhà nghỉ ở cuối mỗi dặm và rải hoa năm màu khác nhau sâu đến đầu gối dọc theo suốt con đường. Hai chiếc lọng được chuẩn bị cho Đức Phật và một chiếc cho mỗi nhà sư. Đích thân nhà vua đi cùng Đức Phật để chăm sóc Ngài, dâng tặng Ngài hoa, nước hoa và tất cả các vật dụng cần thiết trong suốt cuộc hành trình kéo dài năm ngày. Đến sông, ông buộc hai chiếc thuyền lại với nhau được trang trí bằng hoa và châu báu và đi theo thuyền của Đức Phật xuống nước đến tận cổ. Khi Đức Phật đã đi, nhà vua dựng trại trên bờ sông, chờ đợi Ngài trở về; sau đó, ông hộ tống Ngài trở về Rājagaha với nghi lễ và nghi thức long trọng tương tự (DhA.iii.438 ff).

Bimbisāra và Pasenadi có mối quan hệ thân thiết. Họ được kết nối bằng hôn nhân, mỗi người đều cưới một người em gái của người kia. Pasenadi đã từng đến thăm Bimbisāra để xin một người có tài sản vô hạn (amitabhoga) cho vương quốc của mình. Bimbisāra có năm người như vậy - Jotiya, Jatila, Mendaka, Punnaka và Kākavaliya; nhưng Pasenadi không có ai. Yêu cầu được chấp thuận, và con trai của Mendaka, Dhanañjaya, được gửi trở về Kosala cùng với Pasenadi (DhA.i.385f.; AA.i.220). Một số người trong số họ giàu có hơn Bimbisāra - ví dụ, Jotiya (qv), ngôi nhà của ông được xây dựng hoàn toàn bằng châu báu trong khi cung điện của nhà vua bằng gỗ; nhưng nhà vua không tỏ ra ghen tị (DhA.iv.211).

Bimbisāra cũng duy trì mối quan hệ hữu nghị với các vị vua khác, chẳng hạn như Pukkasāti, vua Takkasilā, Candappajjota, vua Ujjenī, người mà ông đã cử bác sĩ riêng của mình là Jīvaka đến chăm sóc khi ông bị bệnh - và Rudrāyana của Roruka (Dvy.545).

Trong số các đại thần và tùy tùng của Bimbisāra có Sona-Kolvisa, người hái hoa Sumana, người đã cung cấp cho nhà vua tám bó hoa nhài, đại thần Koliya, thủ quỹ Kumbbaghosaka và thầy thuốc Jīvaka. Người cuối cùng được hoàng tử Abhaya phát hiện ra khi ông bị rò hậu môn. Y phục của nhà vua dính đầy máu và các hoàng hậu chế giễu ông. Jīvaka đã chữa lành cho nhà vua chỉ bằng một lần xức dầu; nhà vua dâng tặng ông đồ trang sức của năm trăm cung nữ, và khi ông từ chối nhận những thứ này, ông được bổ nhiệm làm thầy thuốc cho nhà vua, các cung nữ trong seraglio và hội chúng tăng lữ dưới sự bảo trợ của Đức Phật (Vin.i.272f).

Khi Dhammadinnā muốn rời bỏ thế gian, theo yêu cầu của chồng, Bimbisāra đã tặng bà một chiếc kiệu vàng và cho phép bà đi vòng quanh thành phố trong đám rước (MA.i.516).

Bimbisāra thường được gọi là Seniya Bimbisāra. Các Chú Giải giải thích Seniya có nghĩa là "sở hữu một đoàn tùy tùng đông đảo" hoặc "thuộc về Seniyagotta", và Bimbisāra có nghĩa là "màu vàng", bimbī nghĩa là vàng (ví dụ, UdA.104). Theo các nguồn tài liệu Tây Tạng, Bimbī là tên của mẹ ngài, và từ đó mà tên riêng của ngài được đặt ra; nhưng một lý do khác là ngài rạng rỡ như mặt trời buổi sáng (Rockhill 16, Xem thêm MA.i.292).

Vào thời Đức Phật Phussa, khi ba người anh cùng cha khác mẹ của Đức Phật, tức các con trai của vua Jayasena, được cha cho phép đến hầu hạ Đức Phật trong ba tháng, thì Bimbisāra, lúc đó là người đứng đầu một quận, đã lo liệu mọi việc. Những người cộng sự của ông trong nhiệm vụ này đều tái sinh thành ngạ quỷ, và ông đã nhân danh họ mà bố thí cho Đức Phật để giảm bớt đau khổ cho họ.

Xem Tirokudda Sutta, cũng như PvA.21ff.; để biết lời cầu bầu của ngài thay mặt cho những người khác. xem PvA.89.

Trong suốt cuộc đời mình, Bimbisāra được coi là người hạnh phúc nhất, nhưng Đức Phật tuyên bố (ví dụ, Mi95) rằng chính ông còn hạnh phúc hơn nhà vua nhiều.

Tiền kahāpana được sử dụng ở Rājagaha vào thời vua Bimbisāra là tiêu chuẩn tiền tệ được Đức Phật áp dụng trong việc hình thành các quy tắc mà vấn đề tiền bạc được đưa vào (Sp.ii.297).

Vua Bimbisāra cầm một lá cờ trắng và một trong những biệt danh của ông là Pandaraketu (Thag.vs.64; ThagA.i.147). Không có chi tiết nào về số phận tương lai của ông, nhưng trong Kinh Janavasabha (D.ii.206), ông được miêu tả là đã bày tỏ ước nguyện trở thành một bậc Thánh Nhất Lai (Sakadāgāmī), và ước nguyện này có thể đã thành hiện thực.

I. Giới thiệu chung

Vua Tần Bà Sa La (cũng gọi là Bình Sa) trị vì vương quốc Ma Kiệt Đà, đóng đô tại thành Vương Xá. Kinh đô này trước kia đã bị một cơn hỏa hoạn lớn tàn phá, và chính nhà vua đã xây dựng lại hoàn toàn mới mẻ.

Vua có hoàng hậu là Vi Đề Hi (Vaidehi – Videhi), sinh được một con trai là thái tử A Xà Thế. Cả vua và hoàng hậu đều sùng kính và tin Phật một cách sâu sắc, và là những đệ tử tại gia đầu tiên của Phật trong hàng vua chúa.

+ Là 1 vị vua khá đa tình

+ Trong phim Cuộc đời Đức Phật 2017 thì quen biết Đức Phật từ trong đám cưới Bồ tát Tất Đạt Đa

+ Khi Đức Phật mới trên đường tầm đạo đã gặp và thuyết giảng cho vua Bình Sa từ bỏ sát sinh

+ Khi Đức Phật thành đạo cũng sớm độ vua Bình Sa

+ Ủng hộ , bảo vệ tăng đoàn

+ Có vợ là KheMa ( nữ tỳ kheo ni trí tuệ đệ nhất Phật) và con chính quản A La Hán .. .

+ Có kết oán với 1 vị đạo sĩ ( bức tử cầu con) , cuối cùng đầu thai thành A Xà Thế

+ Là 1 vị vua điều hành đất nước khá anh minh , cao thượng

+ Bị A Xà Thế ám sát hụt, đoạt ngôi giam trong ngục

+ Trong lao ngục vẫn 1 lòng hướng Phật

Tần-bà-sa-la – Wikipedia tiếng Việt

Tần-bà-sa-la

Bình Sa vương
瓶沙王
Tần Bà Sa la
बिम्बिसार
BimbisāraVua Ấn Độ

Bimbisāra đón chào Phật Thích-ca tại Rājagḱha.Vua MagadhaTrị vì543 TCN – 491 TCNKế nhiệmAjatashatruThông tin chungVợKosala DeviCác vợ khác

Hoàng tộcNhà HariyankaSinh558 TCNMất491 TCNTôn giáoPhật giáo

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia Buớc tưới chuyển hướngBước tới tìm kiếm

Bimbisāra, còn gọi theo âm Hán-Việt là Tần-bà-sa-la hay Bình-sa vương (558 TCN – 491 TCN) là vua của vương quốc Magadha từ năm 543 TCN tới khi qua đời và là một thành viên của vương tộc Haryanka.^[1] Ông lên ngôi năm 15 tuổi và gặp Phật Thích-ca Mâu-ni lần đầu tiên khi 25 tuổi. Tần-bà-sa-la là đệ tử đầu tiên của Phật Thích-ca trong hàng vua chúa, ông đã cúng dường cho Phật và Tăng đoàn ngôi tịnh xá Trúc Lâm gần thành Rājagḱha, thủ đô xứ Magadha.

Quan hệ với Đức Phật

Khi thái tử Tất-đạt-đa Cồ-đàm thoát ly cuộc sống trần tục, vị sa-môn trẻ đã từng đi đến thành Vương-xá (Rājagḱha) của Ma-kiệt-đà (Magadha). Một lần vua Tần-bà-sa-la trông thấy đạo sĩ Tất-đạt-đa Cồ-đàm đi khất thực trên đường phố Vương-xá trong bộ dạng từ tốn. Trong thấy tướng mạo oai nghi và tư cách trang nghiêm sang trọng của đạo sĩ, nhà vua lấy làm cảm kích và ông sai người đi dò thăm. Khi được biết rằng thừa bữa, sau khi độ ngọ thì vị đạo sĩ ngụ tại Pandavapabbata, ông cùng đoàn tùy tùng tới viếng đạo sĩ để hỏi thăm. Khi được hỏi thăm về thân thế, nơi chốn, đạo sĩ Tất-đạt-đa Cồ-đàm trả lời: Ngay phía trước đây, tâu đại vương, trên vùng Himālaya, trong châu thành Kosala của những gia tộc cổ kính, một quốc gia trường thịnh và phong phú, tôi xuất thân từ triều đại Thái-dương, dòng Thích-ca. Tôi không luyến ái, chạy theo nhục dục ngũ trần. Nhận thức được hiểm họa của vui thú vật chất và thấy an toàn trong đời sống xuất gia, tôi đi tìm cái cao quý nhất và tâm tôi được an lạc.^[2]

Vua Tần-bà-sa-la cung thỉnh đạo sĩ Cồ-đàm sau khi chứng được đạo quả, sẽ trở lại viếng thăm vương quốc Ma-kiệt-đà.

Đúng như lời hứa, sau khi thành tựu giác ngộ, nhà hiền triết Tất-đạt-đa Cồ-đàm tức Phật Thích-ca Mâu-ni đã đi cùng các đệ tử A-la-hán từ Gaya đến hóa độ thị dân Vương-xá. Tại đây, Phật cư ngụ trong một khu rừng gần điện Suppatittha.

Khi biết tin Phật đã trở lại kinh thành, Vua Tần-bà-sa-la liền dẫn vương hậu, thái tử, bá quan văn võ và hàng trăm giáo sĩ Bà-la-môn đến khu rừng để yến kiết nhà lãnh đạo tâm linh mới nổi này. Nghe Phật thuyết giảng, tâm tư quốc vương bừng sáng, bao nhiêu nghi nan chất chứa trong lòng bấy lâu đã bị giải tỏa. Ông sụp lạy Phật và thưa rằng:

Đề xuất này được vị đạo sư vui vẻ chấp thuận. Sau đó, nhà vua lại thỉnh Phật và hàng ngàn tăng chúng tháp tùng vào vương cung để thọ lễ trai tăng do đích thân ông và vương hậu tổ chức cúng dường. Có cả sáu nghìn tân khách được nhà vua mời đến cùng tham dự lễ. Sau lễ trai tăng, Phật thuyết pháp trước vua quan và tân khách.

Vua Tần-bà-sa-la nhận thấy khu vườn Trúc Lâm (Veluvana) của ông chứa đựng những yếu tố then chốt của một nơi an cư lý tưởng cho Tăng đoàn, nên ông đã phát tâm cúng dường Phật và chư tăng khu rừng tre này, được gọi là “nơi trú ẩn của loài sóc” này. Khu rừng này không có nhà cửa lều cốc cho Phật và chư tăng, nhưng lại có nhiều cây to che bóng mát và chỗ ẩn dật kín đáo..^[3] Tại đây, giáo đoàn đã xây cất một tu viện đặt tên là Tịnh xá Trúc Lâm. Tại tu viện yên tĩnh này Phật nhập Hạ một lần ba năm liên tiếp và ba lần khác, vào ba Hạ xa cách nhau. Vua Tần-bà-sa-la rất siêng đến đây thăm Phật và nghe Phật pháp, và cho xây tại tu viện một giảng đường có thể chứa hơn 2000 người ngồi nghe Phật pháp.

Sau khi quy y, Tần-bà-sa-la đời gương mẫu của một đế vương. Theo sách “Đức Phật và Phật pháp” của hòa thượng Narada (1980), nhà vua đã hành trì tám giới (bát quan) trong sáu ngày giới (uposatha) một cách nghiêm chỉnh.

Hôn nhân

Vua Tần-bà-sa-la đã kết hôn với nhiều công chúa lân bang. Cụ thể hơn, chánh hậu của ông là công chúa Vaidehy, con gái vua Maha Kosala và em vua Prasenadi nước Kosala – một vương quốc khá mạnh nằm cạnh Magadha. Bà sinh hạ cho ông vua Ajatashatru tương lai. Vợ thứ của ông, Chellana, vốn là một công chúa của bộ tộc Licchavi đóng đô tại Vaishali.^[4] Vợ thứ ba của ông là con gái của tù trưởng bộ lạc Madra xứ Punjab.^[5] Một bà quý phi khác, Khema đã được quốc vương cảm hóa thành một đệ tử thuần thành của Phật tổ. Sau này bà Khema rời bỏ vương cung và gia nhập Tăng đoàn.

Chiến tranh

Dưới thời Tần-bà-sa-la, Magadha đã gây chiến với vương quốc Anga để mở mang lãnh thổ. Sử liệu ghi nhận rằng ông thắng trận, giết được vua Brahamatta xứ Anga rồi sáp nhập Anga vào vương quốc Magadha. Ông còn phong thái tử A-xà-thế làm thống đốc cai trị Anga.

Bị Ajatashatru ám sát hụt

Khoảng năm 491 TCN, khi vua Tần-bà-sa-la đến 67 tuổi thì tai biến xảy ra: Thái tử A-xà-thế, do bị Đề-bà-đạt-đa xúi giục, âm mưu sát hại vua cha để chiếm ngôi. Một hôm, đang lúc đêm khuya, A-xà-thế đột nhập vào tẩm điện của vua cha. Thấy dáng vẻ khả nghi, ngự lâm quân liền giữ anh ta lại để xét, và tìm thấy một thanh gươm được giấu trong chéo áo của anh ta. Họ đưa A-xà-thế vào trình diện vua cha, kể lại tự sự, và dâng thanh gươm cho ông xem. Khi vua vặn hỏi thì A-xà-thế nói rằng, vì muốn làm vua nên định giết cha. Anh ta cũng nói rằng mình đã được Đề-bà-đạt-đa bày vẽ và sắp đặt mưu kế.

Vốn thầm nhuần đạo lý về Tứ tâm của Phật Thích-ca, Tần-bà-sa-la không giận cả con trai lẫn Đề-bà-đạt-đa. Đã vậy, ông còn quyết định hạ chiếu thoái vị, nhường ngôi cho thái tử A-xà-thế. Vị tân vương sẽ làm lễ 10 ngày sau đó. Làm như vậy, Tần-bà-sa-la hi vọng rằng A-xà-thế và Đề-bà-đạt-đa sẽ cảm thấy đức độ của mình mà hồi tâm hướng thiện.

Qua đời

Nhà tù nơi vua Tần-bà-sa-la bị giam, ở thủ đô Rājagḱha.

Vậy mà, thay vì hồi tâm hướng thiện, hai ngày sau khi Tần-bà-sa-la ban chiếu chiếu thoái vị, A-xà-thế đã bắt giam Tần-bà-sa-la vào ngục thất. Sau khi đăng quang, A-xà-thế nhất quyết không chịu thả vua cha ra, lại còn quyết tâm bỏ đói cho ông chết dần. Chỉ một mình Thái hậu Vaidehy được phép vào thăm. Mỗi khi đi, bà giấu đồ ăn trong túi áo đem cho chồng. Việc này bị bại lộ và bà bị A-xà-thế quở trách. Về sau, bà lại giấu đồ ăn trong tóc. A-xà-thế cũng biết được. Cùng đường, bà tắm rửa sạch sẽ và thoa vào mình một thứ đồ ăn làm bằng mật ong, đường và sữa. Tần-bà-sa-la gợn lấy món ăn này để nuôi sống. Nhưng cũng bị A-xà-thế biết được. Anh ta cấm hẳn bà không được vào thăm vua cha nữa.

Lúc ấy, Tần-bà-sa-la vẫn cam chịu đói, không oán trách vua con. Nhớ lời Phật dạy, ông vẫn sống an lạc và bình thản, vẫn thiền hành theo hành lang nhà ngục, và thiền tọa nơi cửa sổ có chấn song sắt. Cửa số này ngó thẳng lên núi Linh Thứu (Gijjhakuta), vì vậy nên hằng ngày ông ngồi rất lâu ở chỗ đó để nhìn núi.

Sau lần Phật bị Đề-bà-đạt-đa lăn đá mưu hại ở núi Linh Thứu, thì vua Tần-bà-sa-la cũng chết trong ngục thất. Cái chết của ông rất thê thảm: nguyên vì thấy vua cha vẫn vui tươi, A-xà-thế nên hạ lệnh cho người thợ cạo vào khám, lấy dao bén gọt gót chân Tần-bà-sa-la, xát dầu và muối rồi hơ lên lửa nóng đến chết.

Khi thấy anh thợ cạo đến thì người cha bất hạnh mừng thầm, nghĩ rằng vua con đã ăn năn hối cải, cho người cạo râu tóc tới rước vua cha về. Nhưng, anh thợ cạo đến để thi hành lệnh của A-xà-thế. Vua Tần-bà-sa-la qua đời.^[1]

Ông nhỏ hơn Phật Thích-ca 5 tuổi, ở ngôi được 52 năm và mất ở tuổi 67.

Chú thích

1. ^ ^a ă Stearns, Peter N. (2001) The Encyclopaedia of World History, Houghton Mifflin. tr. 76-78. ISBN 0-395-65237-5.
2. ^ Sutta Nipata, Pabbajja Sutta
3. ^ Phạn ngữ arama chỉ có nghĩa là một khu vườn, khu viên. Lúc đấy Phật Thích-ca Mâu-ni và chư tăng thọ lãnh vườn này, trên đó không có xây cất nhà cửa. Ngày nay danh từ arama được dùng để chỉ một tu viện, trong đó có nơi ở của chư tăng.
4. ^ Luniya, Bhanwarlal Nathuram. (1967) Evolution of Indian Culture, Lakshmi Narain Agarwal. tr. 114.
5. ^ Krishna, Narendra. (1944) History of India, A. Mukherjee & bros. tr. 90.

II. (Bimbisara)  (Vị đệ tử tại gia đầu tiên của Phật trong hàng vua chúa)

MƯỜI VỊ ĐỆ TỬ LỚN CỦA PHẬT 
Nguyên tác Hán Văn: Tinh Vân Pháp Sư – Việt dịch: Cư Sĩ Hạnh Cơ
và biên soạn phần Phụ Lục – Hiệu đính: Nữ Cư Sĩ Tịnh Kiên
Chùa Liên Hoa, Hội Cư Sĩ Phật Giáo Orange County xuất bản 2005

PHỤ LỤC
(Do cư sĩ Hạnh Cơ biên soạn thêm)

Vua TẦN BÀ SA LA

(Bimbisara) 
(Vị đệ tử tại gia đầu tiên của Phật trong hàng vua chúa)

Vua Tần Bà Sa La (cũng gọi là Bình Sa) trị vì vương quốc Ma Kiệt Đà, đóng đô tại thành Vương Xá. Kinh đô này trước kia đã bị một cơn hỏa hoạn lớn tàn phá, và chính nhà vua đã xây dựng lại hoàn toàn mới mẻ.

Vua có hoàng hậu là Vi Đề Hi (Vaidehi – Videhi), sinh được một con trai là thái tử A Xà Thế. Cả vua và hoàng hậu đều sùng kính và tin Phật một cách sâu sắc, và là những đệ tử tại gia đầu tiên của Phật trong hàng vua chúa.

Khi còn là là thái tử, nhà vua đã từng có người yêu là Am Bà Bà Lị (Amrapali – Ambapali), một ca nữ nhan sắc, tiếngười tăm lừng lẫy ở thành Tì Xá Li (Vaisali – Vesali). Bà sinh một con trai với nhà vua, đó là y sĩ Kì Bà (Jivaka). Dù là một ca nhi, nhưng bà đã không chịu trình diễn ở những nơi chốn tạp nhạp, mà chỉ trình diễn ở những nhạc hội trong cung đình, ở dinh thự của các hàng thân quốc thích, hoặc trưởng giả quí tộc. Tuy vậy, khi nhà vua lên ngôi, triều đình không muốn nhà vua có một bà phi là ca nhi, nên bà và hoàng tử Kì Bà đã không được công nhận, và cũng không được nhập cung. Nhà vua phải xây cất phủ riêng ở Tì Xá Li cho hai mẹ con ở, và chu cấp đầy đủ mọi thứ để hai mẹ con có được một cuộc sống sung túc của một nhà quí tộc. Cả hai mẹ con về sau đều qui y Phật, trở thành những đệ tử thuần thành của Ngài. Bà đã cúng dường khu vườn xoài to lớn của bà ở thành phố Tí Xá Li cho Phật và giáo đoàn để làm nơi hành đạo. Khi ni sư Kiều Đàm Di vừa thành lập ni đoàn, bà đã để cho ni chúng tạm trú trong khu vườn xoài này trong khi chờ đợi xây dựng ni viện, còn Kì Bà thì vừa là ngự y của vua, vừa là y sĩ thường trực chăm lo sức khỏe cho Phật và tăng chúng ở Trúc Lâm và Linh Thứu. Ông cư trú trong một khu vườn xoài ở gần núi Linh Thứu để tiện hầu Phật và chư tăng. Về sau cả hai mẹ con đều được Phật chấp thuận cho xuất gia. 

Vua cũng có một bà quí phi là Sấm Ma (Khema), vừa nhan sắc lại vừa thông minh, nên tính tình rất tự cao. Từ khi được nghe giáo pháp và qui y làm đệ tử tại gia của Phật thì bà dần tỉnh ngộ, tâm tính chuyển hóa, trở thành một người khiêm cung, hiền thục. Sau khi ni đoàn được thành lập, bà xin xuất gia, tu học tinh chuyên, chứng quả A la hán, trở nên một nhân vật quan trọng trong hàng lãnh đạo ni chúng. Sau khi ni trưởng Kiều Đàm Di viên tịch, bà đã được Phật cử làm ni trưởng để hướng dẫn ni chúng.

Nhà vua lên ngôi năm mười lăm tuổi, và được gặp Phật lần đầu tiên năm hai mươi lăm tuổi. Hồi đó đức Phật đang là một vị sa môn trên đường tìm thầy học đạo – và thường được gọi là sa môn Cồ Đàm. Sau khi tìm đến vùng ngoại ô phía Bắc thành Tì Xá Li để theo học với đạo sĩ A La Lam (Arada Kalama – Alara Kalama), và không thấy thỏa mãn, sa môn Cồ Đàm đã xin từ tạ thầy ra đi, quyết tìm cho được một vị chân sư có thể chỉ dạy cho con đường giải thoát sinh tử. Ngài đi vào nội địa nước Ma Kiệt Đà, tìm đến nhiều đạo tràng khác nhau, nhưng không nơi nào giúp được ước nguyện của Ngài. Ngài đi lần đến một ngọn đồi ở gần thành Vương Xá, và ẩn cư tại đó. Một hôm, Ngài ôm bát đi vào thành khất thực. Tình cờ xa giá vua Tần Bà Sa La đi ngang qua. Thấy tướng mạo đoan nghiêm và dáng vẻ khoan thai khác thường của vị sa môn, ông cho dừng xe lại để quan sát. Sau đó, ông lại cho người lén theo Ngài về đến nơi ẩn cư cho biết chỗ. Hôm sau, ông đích thân lên tới nơi để thăm hỏi Ngài. Vừa gặp Ngài là ông sinh lòng kính phục và cảm mến ngay. Ông tự giới thiệu mình là quốc vương nước Ma Kiệt Đà.

Qua mấy lời chào hỏi, nhà vua đã thỉnh Ngài về hoàng cung ở để dạy dỗ, nhưng Ngài đã khéo léo từ chối, và nói cho ông biết chí hướng thật sự của Ngài. Ngài cũng nói rõ về gia thế của Ngài. Sau khi hiểu rõ thân thế và lí tưởng cao cả của Ngài, ông lại khâm phục và mến mộ; tự coi mình như đã là đệ tử của Ngài. Ông cầu khẩn, nếu sau này thành tựu được đạo giải thoát, xin Ngài nhớ trở lại chỉ dạy cho ông. Ngài hứa khả.

Sau buổi gặp gỡ hữu duyên đó, sa môn Cồ Đàm đã rời chỗ ẩn cư để tiếp tục con đường tìm đạo, và vua Tần Bà Sa La đã gặp Phật trở lại vào năm ông được ba mươi mốt tuổi; lúc đó Ngài đã thành tựu đạo quả giác ngộ.

Sau khi thành đạo, đức Phật đã đi đến vườn Nai (Mrgadava – Migadava) ở gần thành Ba La Nại (Varanasi – Baranasi), nước Ca Thi (Kasi), chuyển bánh xe pháp lần đầu tiên, hóa độ nhóm năm vị sa môn Kiều Trần Như, và ngự ở đó gần một năm. Sau đó Ngài đi lần hồi về kinh thành Vương Xá để thực hiện lời hứa năm xưa với vua Tần Bà Sa La.

Khi vừa biết tin đức Phật đã về đến kinh thành, và đang cùng chúng tăng cư trú tạm trong một khu rừng ở phía Nam thành phố, vua Tần Bà Sa La liền dẫn hoàng hậu, thái tử, cùng các quan văn võ và hàng trăm đạo sĩ Bà la môn, đến tận khu rừng để yết kiến Phật. Sau khi được nghe Phật thuyết pháp, tâm tư nhà vua bừng sáng, bao nhiêu nghi nan chất chứa trong lòng bấy lâu, nay đều được giải tỏa. Vua sụp lạy Phật và thưa rằng:

– Bạch Thế Tôn! Thuở nhỏ trẫm có năm điều ước nguyện. Thứ nhất là được lên ngôi vua; thứ hai là được gặp một thầy giác ngộ; thứ ba là có duyên may được kính ngưỡng vị giác ngộ ấy, thứ tư là được vị giác ngộ ấy dạy cho con đường chân chính; thứ năm là mình có đủ khả năng lãnh hội được giáo pháp do vị giác ngộ ấy chỉ dạy. Bạch Thế Tôn! Đến hôm nay thì cả năm điều ước nguyện ấy đều được thành tựu. Trẫm đã lãnh hội được giáo lí mà Ngài vừa dạy. Xin Thế Tôn thương xót nhận cho trẫm được làm đệ tử tại gia của Ngài!

Đức Phật hoan hỉ chấp thuận. Nhà vua thỉnh Phật và hàng ngàn tăng chúng tháp tùng Ngài, sau đó vào hoàng cung để thọ lễ trai tăng do đích thân vua và hoàng hậu cúng dường. Có cả sáu ngàn tân khách đã được nhà vua mời đến cùng tham dự lễ. Sau lễ trai tăng, Phật thuyết pháp trước tất cả mọi người trong hoàng cung và tân khách.

Để cảm tạ ân sâu của Phật, nhà vua đã cúng dường khu rừng trúc ở ngoại ô phía Bắc kinh thành để Phật và giáo đoàn làm cơ sở đạo tràng cố định. Một ngôi tu viện bề thế, qui củ, rộng rãi đầu tiên của giáo đoàn đã được xây dựng tại đây, và được đặt tên là Trúc Lâm. Tu viện xây xong thì vừa đến mùa mưa; nhân đó, chính tại tu viện này, đức Phật đã chính thức thiết lập truyền thống an cư hàng năm cho giáo đoàn. Đó là năm thứ hai sau ngày thành đạo; và cũng là mùa an cư thứ nhì của đức Phật. Nhà vua rất siêng đến Trúc Lâm thăm Phật và nghe pháp, và đã xây tại tu viện một giảng đường có thể chứa hơn hai ngàn người ngồi nghe pháp.

Gần khu rừng trúc này có một ngọn núi tên là Linh Thứu, nằm về hướng Đông Bắc của kinh thành, sau đó cũng trở thành một đạo tràng rất quan trọng của Phật. Trên đỉnh núi có pháp đàn, có tịnh thất của Phật, có thạch động của quí vị đệ tử của Phật. Mỗi khi có Phật về ngự trên núi, vua Tần Bà Sa La đều lên núi thăm Phật và nghe pháp. Nhà vua đã cho xây mấy trăm bậc cấp bằng đá, làm thành một con đường kéo dài từ chân núi lên đến tịnh thất của Phật.

Đức Phật thường vân du khắp mọi nơi để bố giáo, không cư trú lâu dài tại một địa phương nào. Bởi vậy để tỏ lòng biết ơn giáo hóa của Phật, và để được thường xuyên nhìn thấy Phật, vua Tần Bà Sa La đã xây một ngôi tháp đựng tóc và móng tay của Phật ngay trong vườn ngự uyển, hằng ngày chiêm bái. Vua cắt cử riêng một người chỉ lo việc chăm sóc, quét tước va tưới bón hoa cỏ quanh tháp. Mỗi ngày đều xông trầm, thắp đèn trước tháp để cúng dường.

Khi nhà vua được sáu mươi bảy tuổi thì tai biến xảy ra. Thái tử A Xà Thế nghe lời đại đúc Đề Bà Đạt Đa xúi giục, âm mưu giết vua để chiếm ngôi. Một hôm đang lúc đêm khuya, thái tủ đột nhập vào tẩm điện của vua. Thấy dáng vẻ khả nghi, ngự lâm quân đã chận thái tử lại để xét, thì tìm thấy một thanh gươm được giấu trong chéo áo của thái tử. Họ đưa thái tử vào trình diện vua, kể lại tự sự, và trình lên vua thanh gươm. Vua vặn hỏi thì thái tử nói rằng, vì muốn lên làm vua nên định giết cha. Thái tử cũng thú nhận là mình đã được đại đức Đề Bà Đạt Đa bày vẽ và sắp đặt mưu kế.

Vốn được thấm nhuần đức từ bi của Phật, nhà vua đã không giận con mình, mà cũng không giận đại đức Đề Bà Đạt Đa. Đã vậy, vua còn quyết định hạ chiếu thoái vị, nhường ngôi cho thái tử A Xà Thế. Lễ đăng quang của thái tử sẽ được tổ chức mười ngày sau đó. Làm như vậy, nhà vua hi vọng A Xà Thế và Đề Bà Đạt Đa sẽ cảm được đức độ của mình mà hồi tâm hướng thiện.

Nhưng thay vì hồi tâm hướng thiện, hai ngày sau khi tờ chiếu thoái vị được ban hành, thái tử đã bắt nhà vua giam vào ngục thất. Sau lễ đăng quang, A Xà Thế vẫn không chịu trả tự do cho nhà vua, lại còn quyết tâm bỏ đói cho chết dần. Chỉ có một mình hoàng hậu được phép vào thăm nom vua. Mỗi lần vào thăm, bà giấu thức ăn trong túi áo đem vào cho chồng. A Xà Thế biết được, quở trách bà. Những lần sau, bà lại giấu cơm trong búi tóc, nhưng cũng bị phát giác. Cuối cùng, bà tắm rửa sạch sẽ, rồi thoa vào mình một thứ đồ ăn làm bằng bột, mật ong và sữa. Vua gợt lấy thức ăn này tạm nuôi sống, nhưng A Xà Thế cũng biết được, và cấm hẳn bà không được phép vào thăm nữa.

Bấy giờ, nhà vua cam chịu đói, nhưng lòng vẫn không oán trách con. Nhớ lời Phật dạy, nhà vua vẫn sống an lạc và bình thản, vẫn thiền hành theo hành lang nhà ngục, và thiền tọa nơi cửa sổ có chấn song sắt. Cửa sổ này ngó thẳng lên núi Linh Thứu, vì vậy, mỗi ngày nhà vua đều ngồi rất lâu chỗ đó để nhìn lên núi. 

Sau lần bị đại đức Đề Bà lăn đá hãm hại ở núi Linh Thứu, thì vua Tần Bà Sa La cũng bị giết trong ngục thất. Cái chết của nhà vua thật vô cùng thê thảm! Nguyên vì, A Xà Thế thấy vua cha vẫn vui tươi, không có vẻ gì buồn đau sợ sệt, thì bực bội lắm, quyết giết đi cho khuất mắt, bèn ra lệnh cho người thợ cạo vào ngục, lấy dao bén gọt gót chân nhà vua, xát dầu và muối vào, rồi hơ trên lửa cho đến chết.

Vua Tần Bà Sa La nhỏ hơn Phật năm tuổi, mất năm sáu mươi bảy tuổi, ở ngôi được năm mươi hai năm.

Ngày thượng hoàng Tần Bà Sa La băng cũng là ngày chánh hậu vua A Xà Thế hạ sinh hoàng nam. Trong nỗi vui mừng được làm cha, vua A Xà Thế bỗng cảm thấy tình thương của một người cha lần đầu tiên chớm nở trong lòng. Tình thương ấy sao là đậm đà, trong sạch và sâu sắc. Vua bèn chạy đi tìm thái hậu để hỏi về tình thương của thượng hoàng ngày xưa đối với mình. Nhân cơ hội đó, thái hậu Vi Đề Hi liền kể cho con nghe về tình thương vô biên mà thượng hoàng Tần Bà Sa La đã dành cho nhà vua hồi còn là một thái tử ngây thơ. Nghe xong, vua A Xà Thế liền cảm thấy trong lòng dâng cao một niềm hối hận tột cùng. Từ đó, cái chết của vua cứ ám ảnh nhà vua, làm cho tinh thần căng thẳng, mất ngủ trầm trọng. Các đạo sĩ Bà la môn đã bó tay, mà y sĩ Kì Bà cũng chữa mãi không khỏi. Thế rồi, Kì Bà khuyên nhà vua nên đến xin yết kiến đức Phật. Nhà vua nghe lời, Được gặp Phật và được nghe những lời dạy dỗ cùng khuyên giải của Ngài, nhà vua tỉnh ngộ và lành bệnh. Cuối cùng, vua bạch Phật:

– Bạch Thế Tôn! Thế Tôn đã soi sáng cho con. Thế Tôn đã rọi ánh sáng vào nơi tăm tối, giúp con thấy được giá trị chân thật của chánh pháp. Xin Thế Tôn nhận cho con được làm đệ tử của Thế Tôn, cũng như xưa kia Thế Tôn đã nhận cho phụ hoàng và mẫu hậu của con làm đệ tử của Ngài.Đức Phật hoan hỉ chấp thuận. Từ đó, vua xa lánh hẳn đại đức Đề Bà Đạt Đa, và trở thành một vị đệ tử tại gia rất thuần thành của Phật. Cũng như vua Tần Bà Sa La thuở trước, gặp bất cứ một vấn đề khó khăn nào, vua xa cũng thỉnh thị tôn ý của Phật trước khi hành động. Sau khi Phật nhập niết bàn, chính nhà vua đã đứng ra bảo trợ cho đại hội kết tập kinh điển lần đầu tiên của năm trăm vị A la hán, dưới sự chủ tọa của tôn giả Đại Ca Diếp.

III. Vua Tần Bà Sa La – Thích Nữ Như Thủy

IV. Tài liệu tham khảo

Cải Lương Xưa | Thái Tử A Xà Thế – Thanh Sang Thanh Hằng

Xuất hiện trong các kinh A Hàm

Trường A Hàm 004.P1.4. KINH XÀ-NI-SA Vai trò : Người nghe

Trung A Hàm 062. Kinh Tần-bệ-sa-la Vương Nghinh Phật Vai trò : Người nghe