Majjhima Nikāya
1. Mūla-Paṇṇāsa
3. Tatiya Vagga

Sutta 25

Adapted from the 1995 edition of the digital version of the Sri Lanka Buddha Jayanti Tripitaka Series.

[151]

[1][chlm][pts][ntbb][upal][than] Evaṃ me sutaṃ:|| ||

Ekaṃ samayaṃ Bhagavā Sāvatthīyaṃ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme.|| ||

Tatra kho Bhagavā bhikkhū āmantesi:|| ||

“Bhikkhavo” ti.|| ||

“Bhadante” ti||
te bhikkhū Bhagavato paccassosuṃ.|| ||

Bhagavā etad avoca:|| ||

2. “Na bhikkhave nevāpiko nivāpaṃ nivapati migajātānaṃ:|| ||

‘Imaṃ me nivāpaṃ nivuttaṃ migajātā paribhuñjantā dīghā-yukā vaṇṇa-vanto ciraṃ dīgham-addhānaṃ yāpentu’ ti.|| ||

Evañ ca kho bhikkhave nevāpiko nivāpaṃ nivapati migajātānaṃ:|| ||

‘Imaṃ me nivāpaṃ nivuttaṃ migajātā anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjissanti,||
anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajji-s-santi,||
mattā samānā pamādaṃ āpajji-s-santi,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā bhavissanti imasmiṃ nivāpe’ ti.|| ||

§

3. Tatra, bhikkhave, paṭhamā migajātā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave paṭhamā migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

§

4. Tatra, bhikkhave, dutiyā migajātā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

‘Ye kho te paṭhamā migajātā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā [152] yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ sabbaso nivāpabhojanā paṭivirameyyāma,||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihareyyāmā’ ti.|| ||

Te sabbaso nivāpabhojanā paṭiviramiṃsu||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihariṃsu.|| ||

Tesaṃ gimhānaṃ pacchime māse tiṇodakasaṅkhaye adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti,||
tesaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyānaṃ balaviriyaṃ parihāyi,||
balaviriye parihīne tam-eva nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa paccāgamiṃsu.|| ||

Te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave dutiyā pi migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

§

5. Tatra, bhikkhave, tatiyā migajātā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

‘Ye kho te paṭhamā migajātā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Ye pi te dutiyā migajātā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

“Ye kho te paṭhamā migajātā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ te paṭhamā migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ sabbaso nivāpabhojanā paṭivirameyyāma,||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihareyyāmā’ ti.|| ||

Te sabbaso nivāpabhojanā paṭiviramiṃsu||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihariṃsu.|| ||

Tesaṃ gimhānaṃ pacchime māse tiṇodakasaṅkhaye adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti,||
tesaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyānaṃ balaviriyaṃ parihāyi,||
balaviriye parihīne tam-eva nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa paccāgamiṃsu.|| ||

Te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave dutiyā pi migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa [153] upanissāya āsayaṃ kappeyyāma,||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa||
ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjissāma,||
ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjissāma,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjissāma,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā bhavissāma nevāpikassa amusmiṃ nivāpe” ti.|| ||

Te amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa upanissāya āsayaṃ kappayiṃsu,||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjiṃsu,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjiṃsu,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Tatra, bhikkhave, nevāpikassa ca nevāpika-parisāya ca etad ahosi:|| ||

‘Saṭha’ssu nām’ime tatiyā migajātā keṭubhino,||
iddhimantas’su nām’ime tatiyā migajātā parajanā,||
imañ ca nāma nivāpaṃ nivuttaṃ paribhuñjanti||
na ca n’esaṃ jānāma āgatiṃ vā gatiṃ vā;||
yan-nūna mayaṃ imaṃ nivāpaṃ nivuttaṃ mahatīhi daṇḍavākarāhi samantā sappadesaṃ anuparivāreyyāma,||
app’eva nāma tatiyānaṃ migajātānaṃ āsayaṃ passeyyāma yattha te gāhaṃ gaccheyyun’ ti.|| ||

Te amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ mahatīhi daṇḍavākarāhi samantā sappadesaṃ anuparivāresuṃ.|| ||

Addasāsuṃ kho bhikkhave nevāpiko ca nevāpika-parisā ca tatiyānaṃ migajātānaṃ āsayaṃ yattha te gāhaṃ agamaṃsu.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave tatiyā pi migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

§

6. Tatra, bhikkhave, catutthā migajātā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

‘Yo kho te paṭhamā migajātā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Ye pi te dutiyā migajātā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

‘Ye kho te paṭhamā migajātā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ sabbaso nivāpabhojanā paṭivirameyyāma,||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihareyyāmā’ ti.|| ||

Te sabbaso nivāpabhojanā paṭiviramiṃsu||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihariṃsu.|| ||

Tesaṃ gimhānaṃ pacchime māse tiṇodakasaṅkhaye adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti,||
tesaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyānaṃ balaviriyaṃ parihāyi,||
balaviriye parihīne tam-eva nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa paccāgamiṃsu.|| ||

Te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave dutiyā pi migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Ye pi te tatiyā migajātā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

‘Ye kho te pa- [154] ṭhamā migajātā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Ye pi te dutiyā migajātā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

“Ye kho te paṭhamā migajātā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ te paṭhamā migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ sabbaso nivāpabhojanā paṭivirameyyāma,||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihareyyāmā’ ti.|| ||

Te sabbaso nivāpabhojanā paṭiviramiṃsu||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihariṃsu.|| ||

Tesaṃ gimhānaṃ pacchime māse tiṇodakasaṅkhaye adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti,||
tesaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyānaṃ balaviriyaṃ parihāyi,||
balaviriye parihīne tam-eva nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa paccāgamiṃsu.|| ||

Te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave dutiyā pi migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa upanissāya āsayaṃ kappeyyāma,||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa||
ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjissāma,||
ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjissāma,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjissāma,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā bhavissāma nevāpikassa amusmiṃ nivāpe” ti.|| ||

Te amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa upanissāya āsayaṃ kappayiṃsu,||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjiṃsu,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjiṃsu,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Tatra, bhikkhave, nevāpikassa ca nevāpika-parisāya ca etad ahosi:|| ||

‘Saṭha’ssu nām’ime tatiyā migajātā keṭubhino,||
iddhimantas’su nām’ime tatiyā migajātā parajanā,||
imañ ca nāma nivāpaṃ nivuttaṃ paribhuñjanti||
na ca n’esaṃ jānāma āgatiṃ vā gatiṃ vā;||
yan-nūna mayaṃ imaṃ nivāpaṃ nivuttaṃ mahatīhi daṇḍavākarāhi samantā sappadesaṃ anuparivāreyyāma,||
app’eva nāma tatiyānaṃ migajātānaṃ āsayaṃ passeyyāma yattha te gāhaṃ gaccheyyun’ ti.|| ||

Te amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ mahatīhi daṇḍavākarāhi samantā sappadesaṃ anuparivāresuṃ.|| ||

Addasāsuṃ kho bhikkhave nevāpiko ca nevāpika-parisā ca tatiyānaṃ migajātānaṃ āsayaṃ yattha te gāhaṃ agamaṃsu.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave tatiyā pi migajātā na parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ yattha āgati nevāpikassa ca nevāpika-parisāya ca,||
tatr’āsayaṃ kappeyyāma,||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjissāma,||
ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjissāma,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjissāma,||
appamattā samānā na yathā- [155] kāma-karaṇīyā bhavissāma nevāpikassa amuṃ nivāpe” ti.|| ||

Te yattha agati nevāpikassa ca nevāpika-parisāya ca tatrāyaṃ kappayiṃsu.|| ||

Tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ nevāpikassa ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu.|| ||

Te tattha ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ ājjiṃsu.|| ||

Amattā samānā na pamādaṃ āpajjiṃsu appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ nevāpikassa amusmiṃ nivāpe.|| ||

Tatra, bhikkhave, nevāpikassa ca nevāpika-parisāya ca etad ahosi:|| ||

“Saṭha-ssu nām’ime catutthā migajātā keṭubhino.|| ||

Iddhi-mantas-su nām’ime catutthā migajātā parajanā.|| ||

Imañ ca nāma nivāpaṃ nivuttaṃ paribhuñjanti.|| ||

Na ca n’esaṃ jānāma āgatiṃ vā gatiṃ vā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ imaṃ nivāpaṃ nivuttaṃ mahatīhi daṇḍavākarāhi samantā sappadesaṃ anuparivāreyyāma app’eva nāma catutthānaṃ migajātānaṃ āsayaṃ passeyyāma yattha te gāhaṃ gaccheyyun” ti.|| ||

Te amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ mahatīhi daṇḍavākarāhi samantā sappadesaṃ anuparivāresuṃ.|| ||

N’eva kho bhikkhave addasāsuṃ nevāpiko ca nevāpika-parisā ca catutthānaṃ migajātānaṃ āsayaṃ yattha te gāhaṃ gaccheyyuṃ.||
Tatra, bhikkhave, nevāpikassa ca nevāpika-parisāya ca etad ahosi: sace kho mayaṃ catutthe migajāte ghaṭṭessāma, te ghaṭṭitā aññe ghaṭṭessanti.|| ||

Te pi ghaṭṭitā aññe ghaṭṭessanti.|| ||

Evaṃ imaṃ nivāpaṃ nivuttaṃ sabbaso migajātā riñcissanti.|| ||

Yan-nūna mayaṃ catutthe migajāte ajjh’upekkheyyāmā’ti ajjh’upekkhiṃsu kho bhikkhave nevāpiko ca nevāpika-parisā ca catutthe migajāte.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave catutthā migajātā parimucciṃsu nevāpikassa iddhānubhāvā.|| ||

§

7. Upamā kho me ayaṃ bhikkhave katā atthassa viññāpanāya,||
ayañ c’ev’ettha attho:|| ||

‘Nivāpo’ ti kho bhikkhave pañcann’etaṃ kāma-guṇānaṃ adhivacanaṃ.|| ||

‘Nevāpiko’ ti kho bhikkhave Mārass’etaṃ pāpimato adhivacanaṃ.|| ||

‘Nevāpikaparisā’ ti kho bhikkhave Māra-parisāy’etaṃ adhivacanaṃ.|| ||

‘Migajātā’ ti kho bhikkhave samaṇa-brāhmaṇān’etaṃ adhivacanaṃ.|| ||

8. Tatra, bhikkhave, paṭhamā samaṇa-brāhmaṇā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni anupakhajja [156] mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave paṭhamā samaṇa-brāhamaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Seyyathā pi te bhikkhave paṭhamā migajātā,||
tath’ūpame ahaṃ ime paṭhame samaṇa-brāhmaṇe vadāmi.|| ||

§

9. Tatra, bhikkhave, dutiyā samaṇa-brāhmaṇā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

Ye kho te paṭhamā samaṇa-brāhamaṇā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ sabbaso nivāpabhojanā lokāmisā paṭivirameyyāma,||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihareyyāmā” ti.|| ||

Te sabbaso nivāpabhojanā lokāmisā paṭiviramiṃsu||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihariṃsu,||
te tattha sākabhakkhā pi ahesuṃ,||
sāmāka-bhakkhā pi ahesuṃ,||
nīvara-bhakkhā pi ahesuṃ,||
daddula-bhakkhā pi ahesuṃ,||
haṭa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
kaṇa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
ācāma-bhakkhā pi ahesuṃ,||
piññākabhakkhāpi ahesuṃ,||
tiṇa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
gomayabhakkhā pi ahesuṃ,||
vana-mūla-phalāhārā yāpesuṃ pavatta-phala-bhojī.|| ||

Tesaṃ gimhānaṃ pacchime māse tiṇodaka-saṅkhaye adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti,||
tesaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyānaṃ balaviriyaṃ parihāyi,||
balaviriye parihīne ceto-vimutti parihāyi.|| ||

Ceto-vimuttiyā parihīnāya tam-eva nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa paccāgamiṃsu tāni ca lokāmisāni.|| ||

Te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave dutiyā pi samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mā- [157] rassa iddhānubhāvā.|| ||

Seyyathā pi te bhikkhave dutiyā migajātā tath’ūpame ahaṃ ime dutiye samaṇa-brāhmaṇe vadāmi.|| ||

§

10. Tatra, bhikkhave, tatiyā samaṇa-brāhmaṇā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

‘Ye kho te paṭhamā samaṇa-brāhmaṇā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.’|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

9. Tatra, bhikkhave, dutiyā samaṇa-brāhmaṇā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

Ye kho te paṭhamā samaṇa-brāhamaṇā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ sabbaso nivāpabhojanā lokāmisā paṭivirameyyāma,||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihareyyāmā” ti.|| ||

Te sabbaso nivāpabhojanā lokāmisā paṭiviramiṃsu||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihariṃsu,||
te tattha sākabhakkhā pi ahesuṃ,||
sāmāka-bhakkhā pi ahesuṃ,||
nīvara-bhakkhā pi ahesuṃ,||
daddula-bhakkhā pi ahesuṃ,||
haṭa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
kaṇa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
ācāma-bhakkhā pi ahesuṃ,||
piññākabhakkhāpi ahesuṃ,||
tiṇa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
gomayabhakkhā pi ahesuṃ,||
vana-mūla-phalāhārā yāpesuṃ pavatta-phala-bhojī.|| ||

Tesaṃ gimhānaṃ pacchime māse tiṇodaka-saṅkhaye adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti,||
tesaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyānaṃ balaviriyaṃ parihāyi,||
balaviriye parihīne ceto-vimutti parihāyi.|| ||

Ceto-vimuttiyā parihīnāya tam-eva nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa paccāgamiṃsu tāni ca lokāmisāni.|| ||

Te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te dutiyā samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni upanissāya āsayaṃ kappeyyāma,||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjissāma,||
ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjissāma,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjissāma,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā bhavissāma Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise’ ti.|| ||

Te amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni upanissāya āsayaṃ kappayiṃsu||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu||
te tattha ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjiṃsu||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjiṃsu,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñca lokāmise.|| ||

Api ca kho evaṃ diṭṭhikā ahesuṃ:|| ||

Sassato loko iti pi,||
asassato loko iti pi,||
antavā loko iti pi,||
anantavā loko iti pi,||
taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ iti pi,||
aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra iti pi,||
hoti Tathāgato param maraṇā iti pi,||
na hoti Tathāgato param maraṇā iti pi,||
n’eva bhoti na na hoti Tathāgato param maraṇā [158] iti pi.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave tatiyā pi samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Seyyathā pi te bhikkhave tatiyā migajātā tath’ūpame ahaṃ ime tatiye samaṇa-brāhmaṇe vadāmi.|| ||

§

11. Tatra, bhikkhave, catutthā samaṇa-brāhmaṇā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

‘Ye kho te paṭhamā samaṇa-brāhmaṇā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

9. Tatra, bhikkhave, dutiyā samaṇa-brāhmaṇā evaṃ samacintesuṃ:|| ||

Ye kho te paṭhamā samaṇa-brāhamaṇā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te paṭhamā samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ sabbaso nivāpabhojanā lokāmisā paṭivirameyyāma,||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihareyyāmā” ti.|| ||

Te sabbaso nivāpabhojanā lokāmisā paṭiviramiṃsu||
bhayabhogā paṭiviratā araññāyatanāni ajjhoga-hetvā vihariṃsu,||
te tattha sākabhakkhā pi ahesuṃ,||
sāmāka-bhakkhā pi ahesuṃ,||
nīvara-bhakkhā pi ahesuṃ,||
daddula-bhakkhā pi ahesuṃ,||
haṭa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
kaṇa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
ācāma-bhakkhā pi ahesuṃ,||
piññākabhakkhāpi ahesuṃ,||
tiṇa-bhakkhā pi ahesuṃ,||
gomayabhakkhā pi ahesuṃ,||
vana-mūla-phalāhārā yāpesuṃ pavatta-phala-bhojī.|| ||

Tesaṃ gimhānaṃ pacchime māse tiṇodaka-saṅkhaye adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti,||
tesaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyānaṃ balaviriyaṃ parihāyi,||
balaviriye parihīne ceto-vimutti parihāyi.|| ||

Ceto-vimuttiyā parihīnāya tam-eva nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa paccāgamiṃsu tāni ca lokāmisāni.|| ||

Te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu,||
te tattha anupakhajja mucchitā bhojanāni bhuñjamānā madaṃ āpajjiṃsu,||
mattā samānā pamādaṃ āpajjiṃsu,||
pamattā samānā yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te dutiyā samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni upanissāya āsayaṃ kappeyyāma,||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjissāma,||
ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjissāma,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjissāma,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā bhavissāma Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise’ ti.|| ||

Te amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni upanissāya āsayaṃ kappayiṃsu||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu||
te tattha ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjiṃsu||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjiṃsu,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñca lokāmise.|| ||

Api ca kho evaṃ diṭṭhikā ahesuṃ:|| ||

Sassato loko iti pi,||
asassato loko iti pi,||
antavā loko iti pi,||
anantavā loko iti pi,||
taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ iti pi,||
aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra iti pi,||
hoti Tathāgato param maraṇā iti pi,||
na hoti Tathāgato param maraṇā iti pi,||
n’eva bhoti na na hoti Tathāgato param maraṇā iti pi.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave tatiyā pi samaṇa-brāhmaṇā na parimucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Yan-nūna mayaṃ yattha agati Mārassa ca Māra-parisāyā ca tatr’āsayaṃ kappeyyāma,||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjissāmā,||
ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjissāma,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjissāma,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā bhavissāma Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise’ ti.|| ||

Te yattha agati Mārassa ca Māra-parisāya ca tatr’āsayaṃ kappayiṃsu;||
tatr’āsayaṃ kappetvā amuṃ nivā- [159] paṃ nivuttaṃ Mārassa amūni ca lokāmisāni ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjiṃsu||
te tattha ananupakhajja amucchitā bhojanāni bhuñjamānā na madaṃ āpajjiṃsu,||
amattā samānā na pamādaṃ āpajjiṃsu,||
appamattā samānā na yathā-kāma-karaṇīyā ahesuṃ Mārassa amusmiṃ nivāpe amusmiñ ca lokāmise.|| ||

Evaṃ hi te bhikkhave catutthā samaṇa-brāhmaṇā pamucciṃsu Mārassa iddhānubhāvā.|| ||

Seyyathā pi te bhikkhave catutthā migajātā tath’ūpame ahaṃ ime catutthe samaṇa-brāhmaṇe vadāmi.|| ||

§

12. Kathañ ca bhikkhave agati Mārassa ca Māra-parisāya ca?|| ||

Idha, bhikkhave, bhikkhu||
vivicc’eva kāmehi||
vivicca akusalehi dhammehī||
sa-vitakkaṃ||
sa-vicāraṃ||
viveka-jaṃ pīti-sukhaṃ||
paṭhamaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato.|| ||

13. Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
vitakka-vicārānaṃ vūpasamā||
ajjhattaṃ sampasādanaṃ||
cetaso ekodi-bhāvaṃ||
avitakkaṃ||
avicāraṃ||
samādhi-jaṃ pīti-sukhaṃ||
dutiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato.|| ||

14. Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
pītiyā ca virāgā||
upekkhako ca viharati||
sato ca sampajāno,||
sukhañ ca kāyena paṭisaṃvedeti||
yan taṃ ariyā ācikkhanti:||
‘Upekkhako satimā sukha-vihārī’ ti||
tatiyaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato.|| ||

15. Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
sukhassa ca pahānā||
dukkhassa ca pahānā||
pubbe va somanassa-domanassānaṃ attha-gamā||
adukkha-ṃ-asukhaṃ||
upekkhā-sati-pārisuddhiṃ||
catutthaṃ-jhānaṃ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato.|| ||

16. Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
sabbaso rūpa-saññānaṃ samati-k-kamā||
paṭigha-saññānaṃ attha-gamā||
nānatta-saññānaṃ amanasikārā||
‘Ananto ākāso’ ti||
Ākāsanañ-c’āyatanaṃ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato.|| ||

17. Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
sabbaso Ākāsanañ-c’āyatanaṃ samati-k-kamma||
‘Anantaṃ viññāṇan’ ti||
Viññāṇañ-c’āyatanaṃ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato.|| ||

18. Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
sabbaso Viññāṇañ-c’āyatanaṃ [160] samati-k-kamma||
‘N’atthi kiñcī’ ti||
Ākiñcaññ’āyatanaṃ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato.|| ||

19. Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
sabbaso Ākiñcaññ’āyatanaṃ samati-k-kamma||
N’eva-saññā-nā-saññ’āyatanaṃ upasampajja viharati.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato.|| ||

20. Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu||
sabbaso N’eva-saññā-nā-saññ’āyatanaṃ samati-k-kamma||
saññā-vedayita-nirodhaṃ upasampajja viharati||
paññāya c’assa disvā||
āsavā parikkhīṇā honti.|| ||

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu:||
‘andham-akāsi Māraṃ’,||
apadaṃ vadhitvā Māra-cakkhuṃ||
adassanaṃ gato pāpimato,||
tiṇṇo loke visattikan” ti.|| ||

Idam avoca Bhagavā.|| ||

Attamanā te bhikkhū Bhagavato bhāsitaṃ “abhinandun” ti.|| ||

Nivāpa Suttaṃ