Ngày 19-3-2011 (Rằm tháng 2 P.L.2554)

“Sabbadānaṃ dhammadānaṃ jināti.” Pháp-thí là cao thượng hơn các loại thí.

NỀN-TẢNG-PHẬT-GIÁO

QUYỂN VII

PHÁP-HẠNH BA-LA-MẬT 2

Dhammapaṇṇākāra Món Quà Pháp

Thành Kính Tri Ân

Tất cả chúng con được biết Phật-giáo Nguyên-thủy Theravāda là nhờ ơn Ngài Sơ Tổ Hộ-Tông cùng với chư Trưởng-lão khác đã dày công đem Phật-giáo Nguyên- thủy Theravāda về truyền bá trên đất nước Việt-Nam thân yêu này.

Tất cả chúng con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Ngài Sơ Tổ Hộ-Tông cùng quý Ngài Trưởng-lão với tấm lòng chân thành tôn kính và tri ân sâu sắc của tất cả chúng con.

PHẬT-GIÁO NGUYÊN-THỦY

THERAVĀDA

PHẬT-LỊCH 2562

NỀN-TẢNG-PHẬT-GIÁO

(MŪLABUDDHASĀSANA)

QUYỂN VII

PHAÙP-HAÏNH BA-LA-AÄT 2

(PARAMĪ)

(Tái bản lần thứ nhất có sửa và bổ sung)

TỲ-KHƯU HỘ-PHÁP (DHAMMARAKKHITA BHIKKHU) (AGGAMAHĀPAṆḌITA)

NHÀ XUẤT BẢN TÔN GIÁO - 2018

Lời Nói Đầu

(Tái bản lần thứ nhất, có sửa và bổ sung)

Tái bản lần thứ nhất “Quyển VII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật 2” có sửa và bổ sung, sắp xếp phần nội dung, để giúp cho độc giả dễ hiểu.

Quyển VII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật 2 trình bày pháp- hạnh trí-tuệ ba-la-mật có 3 bậc: bậc hạ, bậc trung, bậc thượng. Mỗi bậc được lựa chọn 1 tích Đức-Bồ-tát tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp-hạnh ba- la-mật mỗi bậc ấy, cho nên, pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật có 3 tích Đức-Bồ-tát tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama.

Tuy bần sư đã cố gắng hết sức mình tái bản quyển “Pháp-Hạnh Ba-La-Mật 2” lần này cho được hoàn thiện, nhưng vì khả năng có hạn, nên cũng chỉ thực hiện được bấy nhiêu thôi! Bần sư tin chắc rằng:

Tuy bần sư đã cố gắng hết sức mình tái bản quyển Pháp- Hạnh Ba-La-Mật 2 lần này cho được hoàn thiện, nhưng vì khả năng có hạn, nên cũng chỉ thực hiện được bấy nhiêu thôi! Bần sư tin chắc rằng:

“Soạn phẩm này vẫn còn nhiều chỗ sơ suất, thậm chí còn có chỗ sai nữa, ngoài khả năng hiểu biết của bần sư. Kính mong các bậc thiện-trí có tâm từ chỉ giáo, góp ý chân tình. Kính xin quý vị xem soạn phẩm này như là của chung mà mỗi người trong chúng ta ai cũng có bổn phận đóng góp, để cho soạn phẩm này được hoàn hảo, hầu mong đem lại sự lợi ích chung, sự tiến hóa, sự an-lạc cho phần đông.”

Bần sư chân thành biết ơn quý vị.

PL. 2562 / DL. 2018

Rừng Núi Viên Không xã Tóc Tiên, huyện Tân Thành Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

Tỳ-Khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

Namo Tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.

Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn ấy, Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.

Paṇāmagāthā

Tilokekagaruṃ Buddhaṃ, pāyāsibhayahiṃsakaṃ.

Āyunopariyosānaṃ, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.

Ādimajjhantakalyāṇam, Buddhassa dhammamosadhaṃ. Nibbānapariyosānaṃ, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.

Tassa sāvakasaṃghañca, puññakkhettaṃ anuttaraṃ. Arahattapriyosānaṃ, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.

Buddhaṃ Dhammañca Saṃghañca, abhivandiya sādaraṃ.

Mūlabuddhasāsanan’ ti, Ayaṃ gantho mayā kato.

Kệ Đảnh Lễ Tam-Bảo

Đức-Thế-Tôn cao thượng nhất tam-giới, Dắt dẫn chúng-sinh thoát khỏi tai họa, Nguyện suốt đời con xin quy-y Phật, Mong chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế.

Pháp của Ngài như linh dược nhiệm mầu, Hoàn hảo ở phần đầu giữa và cuối, Nguyện suốt đời con xin quy-y Pháp, Mong được chứng ngộ Niết-bàn thoát khổ.

Tăng bậc Thánh thanh-văn đệ-tử-Phật,

Là phước điền cao thượng của chúng-sinh, Nguyện suốt đời con xin quy-y Tăng, Mong được chứng đắc Thánh A-ra-hán.

Đức-Phật Đức-Pháp Đức-Tăng cao thượng, Con hết lòng thành kính lạy Tam-bảo,

Rồi gom nhặt biên soạn tập sách nhỏ,

Soạn phẩm này gọi “Nền-Tảng-Phật-Giáo”.

Namo Tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.

Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn ấy, Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.

NỀN-TẢNG-PHẬT-GIÁO

(MŪLABUDDHASĀSANA)

QUYỂN VI

PHÁP-HẠNH BA-LA-MẬT 1 (PĀRAMĪ)

Soạn giả: Tỳ-khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

Lời Nói Đầu

Bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo là một bộ sách gồm có 9 chương chia ra làm 10 quyển. Mỗi chương được khái quát như sau:

1. Chương I: Ba Ngôi Cao Cả (Tiyagga)
   • Đức-Phật (Buddha).
   • Đức-Pháp (Dhamma).
   • Đức-Tăng (Saṃgha).
2. Chương II: Tam-Bảo (Ratanattaya)
   • Đức-Phật-bảo (Buddharatana).
   • Đức-Pháp-bảo (Dhammaratana).
   • Đức-Tăng-bảo (Saṃgharatana)

3. Chương III: Ân-Đức Tam-Bảo (Ratanattayaguṇa)
   • Ân-Đức Phật-bảo (Buddhaguṇa).
   • Ân-Đức Pháp-bảo (Dhammaguṇa).
   • Ân-Đức Tăng-bảo (Saṃghaguṇa).
4. Chương IV: Quy-Y Tam-Bảo (Tisaraṇa)
   • Quy-y Phật-bảo (Buddhasaraṇa).
   • Quy-y Pháp-bảo (Dhammasaraṇa).
   • Quy-y Tăng-bảo (Saṃghasaraṇa).
5. Chương V: Pháp-Hành-Giới (Sīlācāra)
   • Giới của người tại gia cư-sĩ (Gahaṭṭhasīla).
   • Giới của bậc xuất-gia tu-sĩ (Pabbajitasīla).
6. Chương VI: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp

(Kamma-kammaphala)

• • Bốn loại nghiệp (Kammacatuka).
  • Bất-thiện-nghiệp (Akusalakamma).
  • Quả của bất-thiện-nghiệp (Akusalavipāka).

- Thiện-nghiệp (Kusalakamma).

6. • Quả của thiện-nghiệp (Kusalavipāka).
7. Chương VII: Phước-Thiện (Puñña-Kusala)
   • 10 nhân phát sinh phước-thiện (Puññakriyāvatthu). 8- Chương VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī)
   • 30 pháp-hạnh ba-la-mật (Tiṃsapāramī).

9- Chương IX: Pháp-Hành-Thiền (Bhāvanā)

• • Pháp-hành thiền-định (Samathabhāvanā).
  • Pháp-hành thiền-tuệ (Vipassanābhāvanā).

9 chương chia ra làm 10 quyển như sau:

1. Quyển I: Tam-Bảo (Ratanattaya) gồm có hai chương là chương I và chương II.

2. Quyển II: Quy-Y Tam-Bảo (Tiaraṇa) gồm có hai chương là chương III và chương IV.
3. Quyển III: Pháp-Hành-Giới (Sīlācāra) có một chương là chương V.
4. Quyển IV: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp (Kamma- kammaphala) có một chương là chương VI.
5. Quyển V: Phước-Thiện (Puñña-Kusala) có một chương là chương VII.
6. Quyển VI: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 1.
7. Quyển VII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 2.
8. Quyển VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 3. Quyển VI, Quyển VII, Quyển VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-

Mật (Pāramī) 1, 2, 3 thuộc về chương VIII.

9. Quyển IX: Pháp-Hành Thiền-Định

(Samāthabhāvanā)

10. Quyển X: Pháp-Hành Thiền-Tuệ

(Vipassanāthabhāvanā)

Quyển IX : Pháp-Hành Thiền-Định và Quyển X: Pháp- Hành Thiền-Tuệ thuộc về chương IX.

Như vậy, bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo gồm có 9 chương chia ra thành 10 quyển.

Bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo gồm có 9 chương được trình bày theo thứ tự trước sau như sau:

1. Chương I: Ba Ngôi Cao Cả (Tiyagga)

Phật-giáo có 3 ngôi cao cả thật xứng đáng tôn kính là

• • Đức-Phật (Buddha) từ khi bắt đầu cho đến kết thúc.
  • Đức-Pháp (Dhamma) từ khi bắt đầu cho đến kết thúc.
  • Đức-Tăng (Saṃgha) từ khi bắt đầu cho đến kết thúc.

2. Chương II: Tam-Bảo (Ratanattaya)
   • Đức-Phật có 5 đức-tính quý báu cao thượng nên gọi là Đức-Phật-bảo (Buddharatana).
   • Đức-Pháp có 5 đức-tính quý báu cao thượng nên gọi là Đức-Pháp-bảo (Dhammaratana).
   • Đức-Tăng có 5 đức-tính quý báu cao thượng nên gọi là Đức-Tăng-bảo (Saṃgharatana).
3. Chương III: Ân-Đức Tam-Bảo (Ratanattayaguṇa)
   • Đức-Phật có chín ân-đức nên gọi là ân-đức Phật- bảo (Buddhaguṇa).
   • Đức-Pháp có sáu ân-đức nên gọi là ân-đức Pháp- bảo (Dhammaguṇa).
   • Đức-Tăng có chín ân-đức nên gọi là ân-đức Tăng- bảo (Saṃghaguṇa).
4. Chương IV: Quy-Y Tam-Bảo (Tisaraṇa)

Người nào có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức- Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, tha thiết muốn trở thành hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, Đức- Pháp, Đức-Tăng, người ấy kính xin làm lễ thọ phép quy- y Tam-bảo:

4. • Quy-y Phật-bảo (Buddhasaraṇa),
   • Quy-y Pháp-bảo (Dhammasaraṇa),
   • Quy-y Tăng-bảo (Saṃghasaraṇa).
5. Chương V: Pháp-Hành-Giới (Sīlācāra)

Các hàng thanh-văn biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi thì giữ gìn giới của mình được trong sạch trọn vẹn, giữ gìn giới là giữ gìn phẩm-hạnh cao quý của hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng.

• • Đối với hàng tại gia là cận-sự-nam (upāsaka) hoặc cận-sự-nữ (upāsikā) cần phải giữ gìn giới của mình cho

được trong sạch trọn vẹn, đó là giới của người tại gia cư-sĩ (Gahaṭṭhasīla).

5. • Đối với hàng xuất-gia là tỳ-khưu, sa-di, tu-nữ cần phải giữ gìn giới của mình cho được trong sạch trọn vẹn, đó là giới của bậc xuất-gia tu-sĩ (Pabbajitasīla).
6. Chương VI: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp

(Kamma-kammaphala)

Các hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, giữ gìn giới của mình cho được trong sạch trọn vẹn, cần phải có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức- Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp.

Các hàng thanh-văn phải nên học hỏi hiểu rõ:

6. • Bốn loại nghiệp (Kammacatuka).
   • Bất-thiện-nghiệp (Akusalakamma).
   • Quả của bất-thiện-nghiệp (Akusalavipāka).
   • Thiện-nghiệp (Kusalakamma).
   • Quả của thiện-nghiệp (Kusalavipāka).
7. Chương VII: Phước-Thiện (Puñña-kusala)
   • 10 nhân phát sinh phước-thiện (Puññakriyāvatthu).

Các thanh-văn đệ-tử tin nghiệp và quả của nghiệp của mình, nên lựa chọn tạo 10 phước-thiện để trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao (tihetuka-ukkaṭṭha- kusalakamma) để cho quả tái-sinh kiếp sau trở thành hạng người tam-nhân (tihetukapuggala).

8. Chương VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī).
   • 30 pháp-hạnh ba-la-mật (Tiṃsapāramī).

• Để trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, Đức- Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác cần phải tạo đầy đủ 30 pháp- hạnh ba-la-mật: 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ, 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung, 10 pháp-hạnh ba-la-

mật bậc thượng, mới trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng- Giác độc nhất vô nhị trong toàn cõi-giới chúng-sinh.

• Để trở thành Đức-Phật Độc-Giác, Đức-Bồ-tát Độc- Giác cần phải tạo đầy đủ 20 pháp-hạnh ba-la-mật: 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ, 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung, mới trở thành Đức-Phật Độc-Giác. Đức-Phật Độc-Giác có thể có nhiều Vị trong cùng một thời-kỳ.
• Để trở thành bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn đệ- tử của Đức-Phật, bậc Thánh Đại-thanh-văn đệ-tử, bậc Thánh thanh-văn đệ-tử hạng thường, chư vị Bồ-tát thanh-văn đệ-tử ấy đều cần phải tạo đầy đủ 10 pháp- hạnh ba-la-mật bậc hạ theo mỗi ngôi vị của mình.

Đến thời-kỳ Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác ấy xuất hiện trên thế gian, chư vị Bồ-tát thanh-văn đệ-tử ấy đến hầu đảnh lễ Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, rồi thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh- quả và Niết-bàn, trở thành 4 bậc Thánh-nhân là bậc Thánh Nhập-lưu, bậc Thánh Nhất-lai, bậc Thánh Bất- lai, bậc Thánh A-ra-hán là bậc Thánh thanh-văn đệ-tử Đức-Phật, tuỳ theo năng lực của 10 pháp-hạnh ba-la- mật và 5 pháp-chủ: tín-pháp-chủ, tấn-pháp-chủ, niệm- pháp-chủ, định-pháp-chủ, tuệ-pháp-chủ của mỗi ngôi vị đúng như ý nguyện trong tiền-kiếp quá-khứ của mỗi vị.

Trong chương VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật của bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo chỉ lựa chọn 30 tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành 30 pháp-hạnh ba- la-mật mà thôi, được chia ra làm ba quyển:

• Trong quyển VI: pháp-hạnh ba-la-mật (Pāramī) 1, trình bày ba pháp-hạnh ba-la-mật là pháp-hạnh bố-thí ba-la-mật, pháp-hạnh giữ-giới ba-la-mật, pháp-hạnh

xuất-gia ba-la-mật. Mỗi pháp-hạnh ba-la-mật có ba bậc, mỗi bậc được lựa chọn một tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật mỗi bậc ấy, cho nên, 3 pháp-hạnh ba-la-mật gồm có 9 tích.

• Trong quyển VII: pháp-hạnh ba-la-mật (Pāramī) 2, trình bày một pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật có ba bậc, mỗi bậc được lựa chọn một tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật bậc ấy, cho nên, có ba tích.
• Trong quyển VIII: pháp-hạnh ba-la-mật (Pāramī) 3, trình bày 6 pháp-hạnh ba-la-mật là pháp-hạnh tinh- tấn ba-la-mật, pháp-hạnh nhẫn-nại ba-la-mật, pháp-hạnh chân-thật ba-la-mật, pháp-hạnh phát-nguyện ba-la-mật, pháp-hạnh tâm-từ ba-la-mật, pháp-hạnh tâm-xả ba-la- mật. Mỗi pháp-hạnh ba-la-mật có 3 bậc, mỗi bậc được lựa chọn một tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật mỗi bậc ấy, cho nên, 6 pháp-hạnh ba-la-mật gồm có 18 tích.

9. Chương IX: Pháp-Hành-Thiền (Bhāvanā)
   • Pháp-hành thiền-định (Samathabhāvanā).
   • Pháp-hành thiền-tuệ (Vipassanābhāvanā).

• Hành-giả là hạng người tam-nhân thực-hành pháp- hành thiền-định, có khả năng dẫn đến chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới, 4 bậc thiền vô-sắc-giới, 5 phép thần-thông thế gian, tuỳ theo khả năng của mỗi vị hành-giả.

Nếu hành-giả chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện- tâm và 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm, sau khi hành- giả chết, chỉ có bậc thiền vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm nào cao cuối cùng, mới có quyền ưu tiên cho quả tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời tương xứng với bậc thiền

vô-sắc-giới quả-tâm ấy. Các bậc thiền thiện-tâm bậc thấp còn lại đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) không còn có cơ hội cho quả được nữa.

• Hành-giả là hạng người tam-nhân thực-hành pháp- hành thiền-tuệ, có khả năng dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Như vậy, 9 chương của bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo được trình bày theo thứ tự trước sau, mà chương trước làm nền tảng hỗ-trợ cho chương sau, cho nên, chương 9 cuối cùng là cứu cánh Niết-bàn của tất cả mọi hàng thanh- văn đệ-tử của Đức-Phật.

Bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo có 10 quyển, quyển I: Tam- Bảo, quyển II: Quy-Y Tam-Bảo, quyển III: Pháp-Hành- Giới, quyển IV: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp, quyển V: Phước-Thiện, VI: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 1 đã được hoàn thành xong, nay tiếp theo quyển VII: Pháp- Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 2 sẽ được trình bày trong quyển này.

Pháp-hạnh ba-la-mật có 10 pháp mà mỗi pháp-hạnh ba-la-mật có ba bậc:

• • 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ.
  • 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung.
  • 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng.

Cho nên, pháp-hạnh ba-la-mật gồm có 30 pháp.

Tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama là Đức-Bồ-tát Chánh- Đẳng-Giác đã thực-hành các pháp-hạnh ba-la-mật suốt 20 a-tăng-kỳ và 100 ngàn đại-kiếp trái đất, trải qua vô số kiếp cho được đầy đủ trọn vẹn 30 pháp-hạnh ba-la- mật, đã trở thành Đức-Phật Gotama.

Mỗi pháp-hạnh ba-la-mật có dẫn chứng một tích tiền- kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp- hạnh ba-la-mật ấy, cho nên, 30 pháp-hạnh ba-la-mật có 30 tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực- hành 30 pháp-hạnh ba-la-mật ấy.

Tuy nhiên, trong bộ Chú-giải Jātakaṭṭhakathā gồm có

547 tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật, bắt đầu tích Apaṇṇakajātaka và cuối cùng tích Vessantarajātaka.

Quyển VII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 2, trong chương VIII trình bày một pháp-hạnh ba-la-mật là pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật, có ba bậc:

1- Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật có ba bậc:

• Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc hạ.
• Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc trung.
• Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc thượng.

Mỗi bậc pháp-hạnh ba-la-mật được trích dẫn một tích Đức-Bồ-tát tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật mỗi bậc làm tiêu biểu, nên có 3 tích.

Tuy bần sư cố gắng hết mình lựa chọn trích dẫn tích Đức-Bồ-tát tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama thực hành pháp-hạnh ba-la-mật mỗi bậc ấy, giảng giải để giúp cho độc giả tìm hiểu rõ về mỗi pháp-hạnh ba-la-mật mỗi bậc, song vì khả năng có hạn, nên chắc chắn không tránh khỏi những điều sơ sót, thậm chí còn có chỗ sai ngoài khả năng hiểu biết của bần sư.

Để lần sau tái bản được hoàn thiện hơn, kính mong chư bậc thiện-trí có tâm từ chỉ giáo, góp ý chân tình.

Kính xin quý vị xem soạn phẩm này như là của chung, mà mỗi người trong chúng ta, ai cũng có bổn

phận đóng góp xây dựng, để cho soạn phẩm này được hoàn hảo, hầu mong đem lại sự lợi ích chung, sự tiến hóa sự an-lạc cho phần đông chúng ta.

Bần sư kính cẩn đón nhận những lời đóng góp phê bình xây dựng ấy của chư bậc thiện-trí, và kính xin quý Ngài ghi nhận nơi đây lòng chân thành biết ơn sâu sắc của bần sư.

Quyển VII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 2 này tái bản lần thứ nhất có sửa và bổ sung được hoàn thành do nhờ có nhiều người giúp đỡ như là Dhammavara Sāmaṇera xem bản thảo, Dhammanandā upāsikā đã tận tâm xem kỹ lại bản thảo, dàn trang, làm thành quyển sách; các thí chủ trong nước và ngoài nước có đức-tin trong sạch lo ấn hành và đã được Nhà xuất bản Tôn giáo cho phép ấn hành.

Bần sư vô cùng hoan hỷ và biết ơn tất cả quý vị.

Nhân dịp này, con là Dhammarakkhita Bhikkhu (tỳ- khưu Hộ-Pháp) thành kính dâng phần pháp thí thanh cao này đến Ngài Đại-Trưởng-lão Hộ-Tông, Vaṃsarakkhita- mahāthera là sư phụ của con, đồng thời đến Ngài Đại- Trưởng-lão Thiện-Luật, Ngài Đại-Trưởng-lão Bửu-Chơn, Ngài Đại-Trưởng-lão Giới-Nghiêm, Ngài Trưởng-lão Hộ-Giác (chùa Từ-Quang) Ngài Trưởng-lão Hộ-Nhẫn (chùa Thiền-Lâm, Huế) cùng chư Đại-Trưởng-Lão khác đã dày công đem Phật-giáo Nguyên-thủy (Theravāda) về truyền bá trên quê hương Việt Nam thân yêu, và xin kính dâng phần phước-thiện thanh cao này đến chư Đại- Trưởng-Lão ở nước Thái-Lan, nước Myanmar đã có công dạy dỗ con về pháp-học và pháp-hành.

Con kính mong quý Ngài hoan hỷ.

Idaṃ no ñātinaṃ hotu, sukhitā hontu ñātayo.

Phước-thiện pháp-thí thanh cao này, xin hồi hướng đến tất cả bà con thân quyến của chúng con, từ kiếp hiện-tại cho đến vô lượng kiếp trong quá khứ, cầu mong quý vị hoan hỷ nhận phần phước-thiện thanh cao này để thoát khỏi cảnh khổ, được an-lạc lâu dài.

Imaṃ puññābhāgaṃ mātāpitu-ācariya-ñāti- mittānañ ceva sesasabbasattānañca dema, sabbepi te puññapattiṃ laddhāna sukhitā hontu, dukkhā muccantu sabbattha.

Chúng con thành tâm hồi hướng, chia phần phước- thiện pháp-thí thanh cao này đến ông bà, cha mẹ, thầy tổ, thân quyến, bạn hữu cùng tất cả chúng-sinh từ cõi địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh, nhân-loại, chư- thiên trong các cõi trời dục-giới, chư phạm-thiên trong các cõi trời sắc-giới, ...

Xin tất cả quý vị hoan hỷ nhận phần phước-thiện pháp-thí thanh cao này, cầu mong quý vị thoát mọi cảnh khổ, hưởng được mọi sự an-lạc lâu dài trong khắp mọi nơi.

Idaṃ me dhammadānaṃ āsavakkhayāvahaṃ hotu.

Phước-thiện pháp-thí thanh cao này của mỗi người chúng con, xin làm duyên lành dẫn dắt mỗi người chúng con đến chứng đắc A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh- quả và Niết-bàn, diệt tận mọi phiền-não trầm-luân không còn dư sót, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Nếu mỗi người trong chúng con chưa diệt tận được mọi phiền-não trầm-luân, chưa giải thoát khổ sinh, vẫn còn tử sinh luân-hồi, thì do năng lực phước-thiện pháp- thí thanh cao này ngăn cản mọi ác-nghiệp không có cơ

hội cho quả tái-sinh trong 4 cõi ác-giới và cũng do năng lực phước-thiện thanh cao này chỉ hỗ trợ đại-thiện- nghiệp cho quả tái-sinh trong cõi thiện-giới: cõi người, 6 cõi trời dục-giới… mà thôi.

Được sinh kiếp nào, mỗi người trong chúng con đều là người có chánh-kiến, có đức-tin trong sạch nơi Tam- bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp, có duyên lành được gần gũi thân cận với bậc thiện-trí, lắng nghe chánh- pháp của bậc thiện-trí, có đức-tin trong sạch nơi bậc thiện-trí, cố gắng tinh-tấn thực-hành theo lời giáo-huấn của bậc thiện-trí, không ngừng tạo mọi pháp-hạnh ba- la-mật cho sớm được đầy đủ trọn vẹn, để mong sớm chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, mong chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, mong diệt tận được mọi phiền-não trầm-luân, trở thành bậc Thánh A-ra-hán cao thượng.

Trong kiếp tử sinh luân-hồi, mỗi khi chúng con được nghe tin lành Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng ngự nơi nào, dù gần dù xa, chúng con cũng liền phát sinh đại- thiện-tâm hỷ lạc, có đức-tin trong sạch nơi Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng, quyết tâm tìm đến nơi ấy, để hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, hoặc chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp, cố gắng tinh-tấn thực-hành theo chánh-pháp của Đức-Phật, để mong chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh- đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi phiền- não, mọi tham-ái không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán sẽ tịch diệt Niết-bàn.

Nay, chúng con hết lòng thành kính thọ phép quy-y Tam-bảo: quy-y nơi Đức-Phật-bảo, quy-y nơi Đức- Pháp-bảo, quy-y nơi Đức-Tăng-bảo, và thành tâm hộ trì Tam-bảo cho đến trọn đời, trọn kiếp.

Do nhờ năng lực phước-thiện pháp-thí thanh cao này, cầu mong cho mỗi người chúng con luôn luôn có duyên lành, tạo được nhân tốt sâu sắc trong Phật-giáo.

Do nhờ năng lực phước-thiện pháp-thí thanh cao này theo hỗ trợ, nhắc nhở cho mỗi người chúng con trong mỗi kiếp, dù có được thành tựu quả báu ở cõi người (manussasampatti) hưởng được mọi sự an-lạc đầy đủ trong cõi người như thế nào, cũng không đắm say trong cõi người; hoặc dù có được thành tựu quả báu ở cõi trời (devasampatti) hưởng được mọi an-lạc đầy đủ trong cõi trời như thế nào, cũng không đắm say trong cõi trời.

Thật ra, mục đích cứu cánh cao cả của mỗi chúng con chỉ có cầu mong sớm được thành tựu quả báu chứng ngộ Niết-bàn (Nibbānasampatti) mà thôi, để mong giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Icchitaṃ patthitaṃ amhaṃ, khippameva samijjhatu.

Điều mong ước, ý nguyện của chúng con Cầu mong sớm được thành tựu như ý.

PL. 2562 / DL. 2018

Rừng Núi Viên-Không Xã Tóc Tiên, Huyện Tân Thành Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Tỳ-khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

MỤC LỤC

KỆ LỄ BÁI TAM-BẢO LỜI NÓI ĐẦU

MỤC LỤC

CHƯƠNG VIII

PHÁP HẠNH BA-LA-MẬT (PĀRAMĪ) 2

4. Pháp-Hạnh Trí-Tuệ Ba-La-Mật................................. 1

4.1- Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc hạ................... 1

• • Tích Mahosadhajātaka.......................................... 3
    • Đức-Bồ-tát Mahosadha tái-sinh làm người........... 3
    • Đức-vua Vedeha nằm mộng................................... 3
    • Lễ đặt tên................................................................ 7
    • Xây dựng toà nhà rộng lớn..................................... 8
    • Đức-vua Vedeha..................................................... 10
    • Chuyện miếng thịt.................................................. 13
    • Chuyện con bò........................................................ 15
    • Chuyện xâu chuỗi hột............................................. 17
    • Cuộn chỉ vải............................................................ 19
    • Chuyện đứa con...................................................... 21
    • Chuyện người lùn tên Gotakāḷa.............................. 24
    • Chuyện chiếc xe..................................................... 29
    • Thử tài trí của Đức-Bồ-tát Mahosadhapaṇḍita.......... 32
      • Câu hỏi về đoạn gỗ ngắn..................................... 32
      • Câu hỏi về 2 cái sọ người.................................... 35
      • Câu hỏi về con rắn.............................................. 36
      • Câu hỏi về con gà trống...................................... 37
      • Chuyện về viên ngọc maṇi.................................. 38
      • Chuyện con bò đực sinh con............................... 40
      • Chuyện nấu cơm................................................. 42
      • Chuyện về sợi dây bằng cát................................. 44
    • Đức-vua ngự đi mời công-tử Mahosadhapaṇḍita...... 46
    • Chuyện con lừa đực với con ngựa báu..................... 48
    • Công-tử Mahosadhapaṇḍita trở thành hoàng-tử....... 54

• Chuyện viên ngọc maṇi........................................... 56
• Chuyện về con cắc kè.............................................. 58
• Người thiểu phước với người đại phước.................. 61
• Con dê và con chó làm bạn với nhau........................ 65
• Bậc đại trí-tuệ với người có của cải.......................... 75
• Đức-Bồ-tát Mahosadhapaṇḍita chọn bạn đời........... 86
  • Đức-Bồ-tát rước cô Amarā về kinh-thành........... 94
  • Thử lòng chung thủy........................................... 96
• Bốn vị quân-sư âm mưu hại Đức-Bồ-tát................... 100
• Đức-Bồ-tát Mahosadhapaṇḍita trốn đi lánh nạn....... 105
• Bốn vị quân-sư bị mắc mưu kế................................. 106
• Chư thiên tâu hỏi 4 câu hỏi với Đức-vua Vedeha..... 113
• Thỉnh mời Đức-Bồ-tát Mahosadhapaṇḍita trở về...... 115
• Bốn câu hỏi của chư-thiên........................................ 120
• Lập kế hại Đức-Bồ-tát Mahosadhapaṇḍita............... 125
• Củng cố kinh-thành Mithilā.................................... 142
• Quan thừa-tướng tổ chức đội lính điệp viên........... 143
• Con vẹt trí-tuệ Suvapaṇḍita.................................... 144
• Đức-vua Cūḷanī Brahmadatta chiếm

101 kinh-thành................ 149

• Âm mưu sát hại 101 vua chư hầu........................... 152
• Dhammayuddha: trận đấu-pháp.............................. 167
• Khổ-nhục-kế........................................................... 176
• Tất cả quân lính chạy trốn không kịp mặc áo......... 183
• Khen thưởng vị thầy Bà-la-môn Anukevaṭṭa.......... 184
• Mỹ-nhân-kế............................................................ 185
• Con vẹt Suvapaṇḍita với con sáo mái Sāḷikā......... 201
• Xây dựng cung điện và đường hầm........................ 210
• Con đường hầm (Umaṅga)..................................... 216
• Cung điện mới........................................................ 218
• Cung điện mới của Đức-vua Vedeha bị vây hãm... 222
• Đại lễ thành hôn...................................................... 236
• Giải cứu Đức-vua Vedeha và đoàn người hộ giá... 239
• Đức-Bồ-tát Mahosadhapaṇḍita với

Đức-vua Cūḷanī Brahmadatta............ 241

• Biến thù thành bạn.................................................. 259
• Lễ tiễn biệt quan thừa-tướng.................................. 265
• Quan thừa-tướng trở về kinh-thành Mithilā........... 266
• Lễ tiễn đưa ba vị hoàng thân.................................. 269

MỤC LỤC                                                                                                     3

• • Ba vị hoàng thân ngự về đến cố quốc..................... 270
  • Đức-vua Vedeha băng hà....................................... 272
  • Đức-Bồ-tát giã từ kinh-thành Mithilā..................... 273
  • Bậc đại-thiện-trí gặp bậc đại-thiện-trí.................... 274
  • Đức-Bồ-tát được thăng chức quan thừa-tướng....... 278
  • Câu hỏi Dakarakkhasapañhā................................... 282
    • Xét về đức (guṇa) với lỗi (dosa).......................... 285
      1. Người thứ nhất là Thái Hậu Calākadevī.......... 285
      2. Người thứ nhì là Chánh-cung

Hoàng-hậu Nandādevī............ 288

1. 1. 1. 3. Hoàng đệ Tikhiṇamanti của Đức-vua

Cūḷanī Brahmadatta......... 290

1. 1. 1. 4. Bạn hữu Dhanusekha của Đức-vua

Cūḷanī Brahmadatta......... 295

1. 1. 1. 5. Quân-sư Kevaṭṭa Của Đức-vua

Cūḷanī Brahmadatta........ 296

1. 1. 1. 6. Đức-vua Cūḷanī Brahmadatta........................... 296
   2. Tích Mahosadhajātaka liên quan

đến kiếp hiện-tại................... 301

• • Mười pháp-hạnh ba-la-mật..................................... 304
  • Nhận xét về tích Đức-Bồ-tát Mahosadhapaṇḍita.... 305
  • Trí-tuệ có 3 loại...................................................... 308
  • Trí-tuệ phát sinh do nghe như thế nào?.................. 308
  • Chánh pháp là những pháp nào?............................. 309
  • Trí-tuệ thiền-tuệ phát sinh do thực-hành

pháp-hành thiền-tuệ như thế nào?........ 311

• Tích Sambhavajātaka............................................. 313
  • Nghĩa 2 pháp Attha và Dhamma............................ 315
  • Chú-giải ý nghĩa bài kệ........................................... 326
  • Tích Sabhavajātaka liên quan đến kiếp hiện-tại..... 330
  • Mười pháp-hạnh ba-la-mật..................................... 331
  • Nhận xét về tích công-tử Bồ-tát Sambhavakumāra... 331

4.2- Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc trung.............. 335

• Tích Vidhurajātaka................................................ 336
  • Bốn vị đạo-sĩ........................................................... 337
  • Bốn thí-chủ............................................................. 338
  • Thành tựu như ý nguyện......................................... 339
  • Bốn loài chúng-sinh khác nhau, tâm tư giống nhau. 341