13. (25) Chuyện Hoàng Hậu Ubbarì (Ubbarì)

Bậc Ðạo Sư kể chuyện này trong lúc đang trú tại Jetavana.

Ở Sàvatthi, người chồng của một nữ đệ tử tại gia vừa từ trần. Nàng ưu phiền đi đến nghĩa địa khóc than. Khi đức Thế Tôn nhận thấy nàng đã đạt thành các đức tính đưa đến quả Dự Lưu, ngài động lòng bi mẫn, đi đến nhà nàng và hỏi tại sao nàng khóc. Nàng đáp:

– Bạch đức Thế Tôn, quả con đang đau buồn vì xa cách một người thân của con.

Sau đó đức Thế Tôn kể một chuyện quá khứ.

Thuở xưa trong quốc độ Pancala ở thành Kapila có một vị vua mệnh danh Cùlani Brahmadatta chuyên tâm làm phước nghiệp sự lợi ích cho thần dân và không hề phạm Thập Vương pháp.

Một hôm mong muốn nghe thần dân bàn tán việc gì trong xứ sở của mình, ngài bèn cải trang làm một thợ may và rời kinh thành mà không có ai hầu cận.

Trong lúc ngài du hành từ làng này sang làng khác, quận này sang quận khác, ngài nhận thấy toàn quốc không có trộm cướp và bất công đàn áp, dân chúng sống thân thiện với nhau và có thể là an trú trong mọi nhà cửa mở toang.

Lòng vui mừng hớn hở, ngài khởi hành quay về kinh và đi đến một thị trấn nọ, ngài vào nhà một góa phụ nghèo khó. Khi thấy ngài, bà ấy hỏi:

– Này Tôn ông là ai? Tôn ông từ đâu đến đây?

Ngài đáp:

– Này hiền phụ, ta là một thợ may; ta đang đi quanh quẩn may thuê vá mướn để kiếm tiền. Nếu bà có vật gì cần may, bà hãy đưa cho ta, cả quần áo lẫn khăn đội đầu, ta sẽ may cho bà.

Bà liền nói:

– Chúng tôi không có việc gì cần làm về quần áo hoặc khăn đội đầu cả. Ông đi làm cho các người khác nhé.

Trong khi ngài ở vùng đó vài ngày, ngài thấy con gái bà có đủ tướng mạo tốt lành của phúc phận và đức hạnh, ngày sau ngài liền bảo bà mẹ:

– Nếu con gái bà chưa gả cho ai, thì xin bà hãy gả cho tôi. Tôi có đủ khả năng tìm kế sinh nhai để mẹ con bà no ấm.

Bà ấy gả con gái cho ngài. Sau khi đã ở lại với nàng vài ngày, ngài đưa cho nàng một ngàn đồng tiền vàng Kahàpana và nói:

– Ta sẽ trở lại trong vòng vài ngày thôi. Hiền thê chớ lo buồn gì cả.

Ngay sau đó ngài trở về kinh thành. Khi đã truyền lệnh đắp đường thật bằng phẳng giữa kinh đô và làng ấy cùng trang hoàng mọi sự xong xuôi, ngài đi đến nơi kia trong cảnh huy hoàng rực rỡ. Sau khi đã chất một đống tiền vàng lớn trên thân cô thiếu nữ và truyền đem nàng đi tắm rửa trong các chậu bằng vàng bạc, ngài đặt tên nàng là Ubbarì và phong nàng ngôi hoàng hậu.

Ngài ban cho quyến thuộc nàng ngôi làng ấy và sau đó đưa nàng về kinh trong cảnh oai nghi lộng lẫy. Ngài sống đời hạnh phúc với nàng, trị nước phồn vinh và sau đó băng hà.

Nỗi ưu phiền của Ubbarì được các vị kết tập Kinh điển kể lại như vầy:

1. Brah-ma-dat, đại đế ngày xưa,

Chúa tể của dòng Pan-ca-la,

Sau khoảng ngày đêm cai trị nước,

Mạng chung, đại đế đã băng hà.

2. Hoàng hậu Ub-ba-rì khóc hoài,

Lên đàn tế lễ hỏa thiêu ngài,

Dù không còn thấy hình tiên đế,

Bà vẫn gào: ‘Brah-ma-dat ôi!

3. Ðến nơi kia một vị hiền nhân,

Bậc Thánh đầy đức hạnh chánh chân,

Vào dịp lễ tang, ngài muốn hỏi

Những người đang tụ tập quây quần:

4. ‘Dàn hỏa táng ai chết thế này?

Các vòng hoa tỏa ngát hương bay,

Vợ ai đang khóc chồng nàng vậy?

Người ấy là ai quá vãng đây?

Dù chẳng thấy đâu người đã khuất,

Nàng gào: ‘Brah-ma-dat thương thay!’

5. Những người đang ở đó thưa liền:

‘Hoàng hậu là đây, chính vợ hiền;

Cầu phúc phần ngài, thưa Thánh giả,

Cầu vua Brah-ma-dat thăng Thiên’.

6. Ðây là dàn hỏa táng thi hài

Tỏa ngát hương bay khắp mọi nơi.

Hoàng hậu là đây đang khóc lóc

Tiên vương vừa khuất bóng trên đời,

Dù không còn thấy ngài đâu nữa,

Bà khóc: ‘Brah-ma-dat hỡi ôi!’

Vị khổ hạnh liền bảo hoàng hậu Ubbarì:

7. ‘Tám vạn sáu ngàn người bấy lâu

Tên Brah-ma-dat cũng như nhau,

Ðược thiêu trong nghĩa trang này vậy;

Vì kẻ nào nàng phải khổ đau?’

Ubbarì:

8. Tôn giả, con thương tiếc chúa công

Cù-la-ni đế, chính con dòng,

Làm vua bộ tộc Pan-ca ấy,

Người đã ban con mọi ước mong.

Vị khổ hạnh:

9. Tất cả những ai được gọi là

Brah-ma-dat cũng đã làm vua,

Ðều là con của Cù-la đế,

Chúa tể của dòng Pan-ca-la.

10. Sanh tử dòng kia cứ chuyển vần,

Nàng làm hoàng hậu đã bao lần,

Sao nàng quên lãng bao chồng cũ,

Và chỉ tiếc thương vị cuối cùng?

Ubbarì:

11. Chính vì con có phận hồng nhan,

Tôn giả, từ xưa, vậy phải chăng

Mọi việc theo dòng đời tiếp diễn,

Mà ngài cất tiếng để khuyên răn?

Vị khổ hạnh:

12. Nàng đã từng làm một nữ nhân,

Nam nhi, thú vật, biết bao lần,

Ðiều này chẳng thấy đâu biên giới

Với việc tái sanh ở cõi trần.

Ubbarì:

13. Lòng con quả thật nóng bừng

Như là sữa lạc đổ trong lửa đào,

Ngài vừa tưới nước lạnh vào

Giờ đây con dứt biết bao khổ sầu.

14. Chính ngài nhổ mũi tên đau

Nỗi ưu phiền đã cắm sâu vào lòng.

Xua tan mọi nỗi thương tâm

Sầu tư nặng trĩu, khóc thầm quân vương.

15. Giờ đây trút bỏ đau buồn,

Lòng con lắng dịu, trí thường bình an,

Con không còn phải khóc than

Sau khi nghe những lời vàng ngài răn.

Ðể phát họa sự chứng đắc của Ubbarì, bậc Ðạo Sư ngâm bốn vần kệ:

16. Khi nàng nghe được các lời ca

Ðáng cảm phục từ bậc xuất gia,

Nàng đắp chiếc y, cầm lấy bát,

Ra đi theo cuộc sống không nhà.

17. Khi giã từ nhà, cất bước lên

Ði vào cuộc sống giữa thiên nhiên,

Nàng liền tu tập tâm từ ái,

Ðể được tái sanh cõi Phạm thiên.

18. Nàng đã viễn du mọi xóm làng,

Kinh thành, thị trấn, các hoàng cung,

Ưu-lâu-tần ấy là tên gọi

Thôn xóm nàng thân hoại mạng chung.

19. Khi nàng đã phát triển từ tâm

Ðể được tái sanh ở Phạm cung,

Nàng đã đoạn trừ tâm nữ giới,

Trở thành một vị Phạm thiên thần.