• Anāthapindika

A banker (setthi) of Sāvatthi who became famous because of his unparalleled generosity to the Buddha. His first meeting with the Buddha was during the first year after the Enlightenment, in Rājagaha (the story is given in Vin.ii.154ff; SA.i.240ff, etc.), whither Anāthapindika had come on business.

His wife was the sister of the setthi of Rājagaha, and when he arrived he found the setthi preparing a meal for the Buddha and his monks on so splendid a scale that he thought that a wedding was in progress or that the king had been invited. On learning the truth he became eager to visit the Buddha, and did so very early the next morning (Vin.ii.155-6). He was so excited by the thought of the visit that he got up three times during the night. When, at last, he started for Sītavana, the road was quite dark, but a friendly Yakkha, Sīvaka, sped him on with words of encouragement. By force of his piety the darkness vanished.

The Buddha was staying in the Sītavana, and when Anāthapindika reached there spirits opened the door for him. He found the Buddha walking up and down, meditating in the cool air of the early dawn. The Buddha greeted him and talked to him on various aspects of his teaching. Anāthapindika was immediately converted and became a Sotāpanna. He invited the Buddha to a meal the next day, providing everything himself, although the setthi, the Mayor of Rājagaha and King Bimbisāra asked to be allowed to help. After the meal, which he served to the Buddha with his own hand, he invited the Buddha to spend the rainy season at Sāvatthi, and the Buddha accepted, saying "the Tathāgatas, o householder, take pleasure in solitude." "I understand, o Blessed One, I understand," was the reply.

When Anāthapindika had finished his business at Rājagaha he set out towards Sāvatthi, giving orders along the way to his friends and acquaintances to prepare dwellings, parks, rest-houses and gifts all along the road to Sāvatthi in preparation for the Buddha's visit. He had many friends and acquaintances and he was ādeyyavaco (his word was held to be of weight), loc. cit., p.158. But see J.i.92, where it is said that Anāthapindika bore all the expenses of these preparations. Vihāras were built costing l,000 pieces each, a yojana apart from each other.

Understanding the request implied in the Buddha's words when he accepted the invitation, Anāthapindika looked out for a quiet spot near Sāvatthi where the Buddha and the monks might dwell, and his eye fell on the park of Jetakumāra. He bought the park at great expense and erected therein the famous Jetavanārāma. As a result of this and of his numerous other benefactions in the cause of the Sāsana, Anāthapindika came to be recognised as the chief of alms-givers (A.i.25).

Anāthapindika's personal name was Sudatta, but he was always called Anāthapindika (AA.i.208; MA.i.50) (feeder of the destitute) because of his munificence; he was, however, very pleased when the Buddha addressed him by his own name (Vin.ii.156). He spent eighteen crores on the purchase of Jetavana and a like sum on the construction of the vihāra; another eighteen crores were spent in the festival of dedication. He fed one hundred monks in his house daily in addition to meals provided for guests, people of the village, invalids, etc. Five hundred seats were always ready in his house for any guests who might come (AA.i.208-9. He fed 1,000 monks daily says DhA.i.128; but see J.iii.119, where a monk, who had come from far away and had missed the meal hour, had to starve.).

Anāthapindika's father was the setthi Sumana (AA. loc. cit). The name of Anāthapindika's brother was Subhūti.

Anāthapindika married a lady called Puññalakkhanā (J.ii.410; J.iii.435, she was the sister of the setthi of Rājagaha. SA.i.240); he had a son Kāla and three daughters, Mahā-Subhaddā, Cūla-Subhaddā and Sumanā. (Besides Kāla, Anāthapindika had another son, who joined the Order under Subhūti Thera; AA.ii.865). Mention is also made of a daughter-in law, Sujātā by name, daughter of Dhanañjaya and the youngest sister of Visākhā. She was very haughty and ill-treated the servants (J.ii.347).

The son, in spite of his father's efforts, showed no piety until he was finally bribed to go to the vihāra and listen to the Buddha's preaching (see Kāla). The daughters, on the other hand, were most dutiful and helped their father in ministering to the monks. The two elder ones attained to the First Fruit of the Path, married, and went to live with the families of their husbands. Sumanā obtained the Second Fruit of the Path, but remained unmarried. Overwhelmed with disappointment because of her failure in finding a husband, she refused to eat and died; she was reborn in Tusita (DhA.i.128f).

The Bhadraghata Jātaka (J.ii.431) tells us of a nephew of Anāthapindika who squandered his inheritance of forty crores. His uncle gave him first one thousand and then another five hundred with which to trade. This also he squandered. Anāthapindika then gave him two garments. On applying for further help the man was taken by the neck and pushed out of doors. A little later he was found dead by a side wall.

The books also mention a girl, Punnā, who was a slave in Anāthapindika's household. On one occasion when the Buddha was starting on one of his periodical tours from Jetavana, the king, Anāthapindika, and other eminent patrons failed to stop him; Punnā, however, succeeded, and in recognition of this service Anāthapindika adopted her as his daughter (MA.i.347-8). On uposatha days his whole household kept the fast; on all occasions they kept the pañcasīla inviolate (J.iii.257).

A story is told of one of his labourers who had forgotten the day and gone to work; but remembering later, he insisted on keeping the fast and died of starvation. He was reborn as a deva (MA.i.540-1).

Anāthapindika had a business village in Kāsi and the superintendent of the village had orders to feed any monks who came there (Vin.iv.162f). One of his servants bore the inauspicious name of Kālakanni (curse); he and the banker had been playmates as children, and Kālakanni, having fallen on evil days, entered the banker's service. The latter's friends protested against his having a man with so unfortunate a name in his household, but he refused to listen to them. One day when Anāthapindika was away from home on business, burglars came to rob his house, but Kālakanni with great presence of mind drove them away (J.i.364f).

A similar story is related of another friend of his who was also in his service (J.i.441).

All his servants, however, were not so intelligent. A slave woman of his, seeing that a fly had settled on her mother, hit her with a pestle in order to drive it away, and killed her (J.i.248f).

A slave girl of his borrowed an ornament from his wife and went with her companions to the pleasure garden. There she became friendly with a man who evidently desired to rob her of her ornaments. On discovering his intentions, she pushed him into a well and killed him with a stone (J.iii.435).

The story of Anāthapindika's cowherd, Nanda, is given elsewhere.

All the banker's friends were not virtuous; one of them kept a tavern (J.i.251). As a result of Anāthapindika's selfless generosity he was gradually reduced to poverty. But he continued his gifts even when he had only bird-seed and sour gruel. The devata who dwelt over his gate appeared before him one night and warned him of his approaching penury; it is said that every time the Buddha or his monks came to the house she had to leave her abode over the gate and that this was inconvenient to her and caused her to be jealous. Anāthapindika paid no attention to her warnings and asked her to leave the house. She left with her children, but could find no other lodging and sought counsel from various gods, including Sakka. Sakka advised her to recover for Anāthapindika the eighteen crores that debtors owed him, another eighteen that lay in the bottom of the sea, and yet eighteen more lying unclaimed. She did so and was readmitted (DhA.iii.10ff; J.i.227ff).

Anāthapindika went regularly to see the Buddha twice a day, sometimes with many friends (J.i.95ff.; he went three times says J.i.226), and always taking with him alms for the young novices. But we are told that he never asked a question of the Buddha lest he should weary him. He did not wish the Buddha to feel obliged to preach to him in return for his munificence (DhA.i.3). But the Buddha of his own accord preached to him on various occasions; several such sermons are mentioned in the Anguttara Nikāya:

• on the importance of having a well-guarded mind like a well-protected gable in a house (A.i.261f);

• on the benefits the recipient of food obtains (life, beauty, happiness, strength);

• on the four obligations that make up the pious householder's path of duty (gihisāmikiccāni - waiting on the Order with robes, food, lodgings, medical requirements. Referred to also in S.v.387, where Anāthapindika expresses his satisfaction that he had never failed in these obligations);

• on the four conditions of success that are hard to win (wealth gotten by lawful means, good report, longevity, happy rebirth);

• on the four kinds of happiness which a householder should seek (ownership, wealth, debtless ness, blamelessness) (these various tetrads are given in A.ii.64ff).

• on the five kinds of enjoyment which result from wealth rightfully obtained (enjoyment - experienced by oneself and by one's friends and relations, security in times of need, ability to pay taxes and to spend on one's religion, the giving of alms to bring about a happy rebirth, A.iii.45-6);

• the five things which are very desirable but difficult to obtain (long life, beauty, happiness, glory, good condition of rebirths, A.iii.47-8);

• the five sinful acts that justify a man's being called wicked (hurting of life, etc. A.iii.204);

• the inadvisability of being satisfied with providing requisites for monks without asking oneself if one also experiences the joy that is born of ease of mind (evidently a gentle warning to Anāthapindika, A.iii.206-7).

The Buddha preached the Velāma Sutta to encourage Anāthapindika when he had been reduced to poverty and felt disappointed that he could no longer provide luxuries for the monks (A.iv.392ff). On another occasion the Buddha tells Anāthapindika that the Sotāpanna is a happy man because he is free from various fears: fear of being born in hell, among beasts, in the realm of Peta or in some other unhappy state; he is assured of reaching Enlightenment (A.iv.405f, also S.v.387f).

Elsewhere the Buddha tells Anāthapindika that it is not every rich man who knows how to indulge in the pleasures of sense legitimately and profitably (A.v.177ff).

There is, however, at least one sutta preached as a result of a question put by Anāthapindika himself regarding gifts and those who are worthy to receive them (A.i.62-3); and we also find him consulting the Buddha regarding the marriage of his daughter, Cūla Subhaddā (DhA.iii.466).

Anāthapindika died before the Buddha. As he lay grievously ill he sent a special message to Sāriputta asking him to come (again, probably, because he did not want to trouble the Buddha). Sāriputta went with Ananda and preached to him the Anāthapindikovāda Sutta (M.iii.258f.; see also S.v.380-7, which contain accounts of incidents connected with this visit). His pains left him as he concentrated his mind on the virtuous life he had led and the many acts of piety he had done. Later he fed the Elders with food from his own cooking-pot, but quite soon afterwards he died and was born in the Tusita heaven. That same night he visited the Buddha at Jetavana and uttered a song of praise of Jetavana and of Sāriputta who lived there, admonishing others to follow the Buddha's teaching. In heaven he will live as long as Visākhā and Sakka (DA.iii.740).

Various incidents connected with Anāthapindika are to be found in the Jātakas. On one occasion his services were requisitioned to hold an inquiry on a bhikkhuni who had become pregnant (J.i.148).

Once when the Buddha went on tour from Jetavana, Anāthapindika was perturbed because there was no one left for him to worship; at the Buddha's suggestion, an offshoot from the Bodhi tree at Gaya was planted at the entrance to Jetavana (J.iv.229).

Once a brahmin, hearing of Anāthapindika's luck, comes to him in order to find out where this luck lay so that he may obtain it. The brahmin discovers that it lay in the comb of a white cock belonging to Anāthapindika; he asks for the cock and it is given to him, but the luck flies away elsewhere, settling first in a pillow, then in a jewel, a club, and, finally, in the head of Anāthapindika's wife. The brahmin's desire is thus frustrated (J.ii.410f).

On two occasions he was waylaid by rogues. Once they tried to make him drink drugged toddy. He was at first shocked by their impertinence, but, later, wishing to reform them, frightened them away (J.i.268).

On the other occasion, the robbers lay in wait for him as he returned from one of his villages; by hurrying back he escaped them (J.ii.413). Whenever Anāthapindika visited the Buddha, he was in the habit of relating to the Buddha various things which had come under his notice, and the Buddha would relate to him stories from the past containing similar incidents. Among the Jātakas so preached are: Apannaka, Khadirahgāra, Rohinī, Vārunī, Punnapāti, Kālakanni, Akataññū, Verī, Kusanāli, Siri, Bhadraghata, Visayha, Hiri, Sirikālakannī and Sulasā.

Anāthapindika was not only a shrewd business man but also a keen debater. The Anguttara Nikāya (A.v.185-9) records a visit he paid to the Paribbājakas when he could think of nothing better to do. A lively debate ensues regarding their views and the views of the Buddha as expounded by Anāthapindika. The latter silences his opponents. When the incident is reported to the Buddha, he speaks in high praise of Anāthapindika and expresses his admiration of the way in which he handled the discussion.

During the time of Padumattara Buddha Anāthapindika had been a householder of Hamsavatī. One day he heard the Buddha speak of a lay-disciple of his as being the chief of alms-givers. The householder resolved to be so designated himself in some future life and did many good deeds to that end. His wish was fulfilled in this present life. Anāthapindika is sometimes referred to as Mahā Anāthapindika to distinguish him from Cūla Anāthapindika.

• Anāthapindika

Một thương gia (setthi) ở Sāvatthi , nổi tiếng vì lòng hảo tâm vô song của ông đối với Đức Phật. Lần đầu tiên ông gặp Đức Phật là vào năm đầu tiên sau khi Đức Phật Thành Đạo, tại Rājagaha (câu chuyện được ghi lại trong Vin.ii.154ff; SA.i.240ff, v.v.), nơi Anāthapiṇḍika đến để làm ăn.

Vợ ông là em gái của một nữ tỳ ở Rājagaha, và khi đến nơi, ông thấy nữ tỳ đang chuẩn bị một bữa tiệc thịnh soạn cho Đức Phật và các tăng chúng, đến nỗi ông tưởng rằng đang có một đám cưới hoặc nhà vua đã được mời. Khi biết được sự thật, ông háo hức đến thăm Đức Phật, và đã đến rất sớm vào sáng hôm sau (Vin.ii.155-6). Nghĩ đến cuộc viếng thăm, ông phấn khởi đến nỗi thức dậy ba lần trong đêm. Cuối cùng, khi ông bắt đầu đi đến Sītavana , đường đã khá tối, nhưng một Yakkha thân thiện, Sīvaka, đã thúc giục ông đi tiếp với những lời động viên. Nhờ lòng thành kính của mình, bóng tối đã tan biến.

Đức Phật đang ở tại Sītavana, và khi Anāthapiṇḍika đến nơi, các vị thần đã mở cửa cho ông. Ông thấy Đức Phật đang đi tới đi lui, thiền định trong không khí mát mẻ của buổi bình minh. Đức Phật chào đón ông và nói chuyện với ông về nhiều khía cạnh khác nhau của giáo lý. Anāthapiṇḍika ngay lập tức được chuyển hóa và trở thành một bậc Thánh Nhập Lưu (Sotāpanna). Ông mời Đức Phật dùng cơm vào ngày hôm sau, tự mình chuẩn bị mọi thứ, mặc dù các vị trưởng lão, Thị trưởng thành Rājagaha và Vua Bimbisāra đã xin được giúp đỡ. Sau bữa ăn, được chính tay ông dâng lên Đức Phật, ông đã mời Đức Phật an cư mùa mưa tại Sāvatthi, và Đức Phật đã chấp nhận, nói rằng: "Này gia chủ, các Như Lai thích sống ẩn dật." "Thưa Đức Thế Tôn, con hiểu rồi, con hiểu rồi," là câu trả lời.

Sau khi Anāthapiṇḍika hoàn tất công việc tại Vương Xá, ông lên đường đến Sāvatthi, trên đường đi, ông ra lệnh cho bạn bè và người quen chuẩn bị nhà cửa, công viên, nhà nghỉ và lễ vật dọc đường đến Sāvatthi để đón Đức Phật. Ông có nhiều bạn bè và người quen, và ông là ādeyyavaco (lời nói của ông được coi là có giá trị), trích dẫn từ sách Ji92, trang 158. Tuy nhiên, xem Ji92, nơi ghi chép rằng Anāthapiṇḍika đã chi trả tất cả chi phí cho việc chuẩn bị này. Các tịnh xá được xây dựng với chi phí 1.000 đồng mỗi cái, cách nhau một do tuần.

Hiểu được lời thỉnh cầu hàm chứa trong lời Đức Phật khi nhận lời mời, Anāthapiṇḍika tìm một nơi yên tĩnh gần Sāvatthi, nơi Đức Phật và chư Tăng có thể an trú, và ông đã để mắt đến khu vườn Jetakumāra. Ông đã mua khu vườn này với giá rất cao và xây dựng ngôi chùa Jetavanārāma nổi tiếng tại đó. Nhờ việc này và vô số công đức bố thí khác của mình cho sự nghiệp hoằng pháp, Anāthapiṇḍika được công nhận là bậc bố thí hàng đầu (Ai25).

Tên riêng của Anāthapindika là Sudatta, nhưng ông luôn được gọi là Anāthapindika (AA.i.208; MA.i.50) (người nuôi dưỡng người nghèo khổ) vì lòng hào phóng của ông; tuy nhiên, ông rất vui khi Đức Phật gọi ông bằng chính tên của ông (Vin.ii.156). Ông đã chi mười tám crore để mua Jetavana và một khoản tiền tương tự để xây dựng vihāra; mười tám crore khác được chi cho lễ hội cống hiến. Ông đãi một trăm vị sư tại nhà của mình mỗi ngày ngoài các bữa ăn dành cho khách, dân làng, người tàn tật, v.v. Năm trăm chỗ ngồi luôn sẵn sàng trong nhà của ông cho bất kỳ khách nào có thể đến (AA.i.208-9. Ông đãi 1.000 vị sư mỗi ngày theo DhA.i.128; nhưng hãy xem J.iii.119, nơi một vị sư, người đã đến từ rất xa và đã bỏ lỡ giờ ăn, phải chết đói.).

Cha của Anāthapindika là Setthi Sumana (AA. loc. cit). Anh trai của Anāthapindika tên là Subhūti.

Anāthapindika kết hôn với một phụ nữ tên là Puññalakkhanā (J.ii.410; J.iii.435, bà là em gái của một nữ tỳ ở Rājagaha. SA.i.240); ông có một con trai tên là Kāla và ba con gái, Mahā-Subhaddā, Cūla-Subhaddā và Sumanā. (Ngoài Kāla, Anāthapindika còn có một con trai khác, người đã xuất gia dưới sự chỉ dạy của Thượng tọa Subhūti; AA.ii.865). Kinh cũng đề cập đến một người con dâu tên là Sujātā, con gái của Dhanañjaya và là em gái út của Visākhā. Cô ta rất kiêu ngạo và đối xử tệ bạc với người hầu (J.ii.347).

Người con trai, bất chấp mọi nỗ lực của cha, vẫn không tỏ ra hiếu thảo cho đến khi cuối cùng được hối lộ để đến tịnh xá và nghe Đức Phật thuyết pháp (xem Kāla). Ngược lại, hai người con gái rất hiếu thảo và giúp cha chăm sóc chư tăng. Hai người con gái lớn đắc quả Sơ quả, lập gia đình và về sống với gia đình chồng. Sumanā đắc quả Nhị quả, nhưng vẫn độc thân. Quá thất vọng vì không tìm được chồng, nàng từ chối ăn uống và qua đời; nàng được tái sinh vào cõi trời Đâu Suất (DhA.i.128f).

Truyện Bhadraghata Jātaka (J.ii.431) kể về một người cháu trai của Anāthapindika đã phung phí gia tài thừa kế bốn mươi triệu đồng. Người chú cho anh ta đầu tiên một ngàn đồng, rồi sau đó năm trăm đồng để buôn bán. Anh ta cũng phung phí nốt số tiền này. Anāthapindika sau đó cho anh ta hai bộ quần áo. Khi anh ta xin thêm tiền, anh ta bị túm cổ và đẩy ra khỏi nhà. Một lát sau, người ta phát hiện anh ta đã chết bên cạnh một bức tường bên.

Sách cũng đề cập đến một cô gái, Punnā, là nô lệ trong gia đình Anāthapiṇḍika. Một lần nọ, khi Đức Phật khởi hành từ Jetavana, vua Anāthapiṇḍika và các thí chủ lỗi lạc khác đã không ngăn cản được Ngài; tuy nhiên, Punnā đã thành công, và để ghi nhận công lao này, Anāthapiṇḍika đã nhận nàng làm con gái (MA.i.347-8). Vào những ngày Uposatha, cả gia đình ông đều giữ chay; trong mọi trường hợp, họ đều giữ gìn pañcasīla bất khả xâm phạm (J.iii.257).

Có câu chuyện kể về một người làm công quên mất ngày tháng và đi làm; nhưng sau đó nhớ ra, anh ta nhất quyết giữ chay và chết đói. Anh ta được tái sinh làm một vị trời (MA.i.540-1).

Anāthapiṇḍika có một làng buôn bán ở Kāsi và viên quản lý làng đã ra lệnh phải đãi bất kỳ vị sư nào đến đó (Vin.iv.162f). Một trong những người hầu của ông mang cái tên xui xẻo là Kālakanni (lời nguyền); anh ta và ông chủ ngân hàng đã chơi với nhau từ nhỏ, và Kālakanni, sau khi gặp phải những ngày đen tối, đã vào làm cho ông chủ ngân hàng. Bạn bè của ông phản đối việc ông có một người có cái tên xui xẻo như vậy trong nhà, nhưng ông từ chối nghe họ. Một hôm, khi Anāthapiṇḍika đi công tác xa, bọn trộm đã đến cướp nhà ông, nhưng Kālakanni với sự nhanh trí tuyệt vời đã đuổi chúng đi (Ji364f).

Một câu chuyện tương tự cũng được kể lại về một người bạn khác của ông, người cũng phục vụ ông (Ji441).

Tuy nhiên, không phải tất cả người hầu của ông đều thông minh như vậy. Một nữ nô lệ của ông, thấy một con ruồi đậu trên người mẹ mình, đã dùng chày đánh bà để đuổi nó đi, và bà đã chết (Ji248f).

Một nữ nô lệ của ông mượn một món đồ trang sức của vợ ông và cùng bạn bè đến khu vườn khoái lạc. Tại đây, cô kết thân với một người đàn ông rõ ràng muốn cướp đồ trang sức của cô. Khi phát hiện ra ý định của hắn, cô đã đẩy hắn xuống giếng và giết hắn bằng một hòn đá (J.iii.435).

Câu chuyện về người chăn bò Nanda của Anāthapindika được kể ở nơi khác.

Tất cả bạn bè của chủ ngân hàng đều không có đức hạnh; một người trong số họ mở một quán rượu (Ji251). Nhờ lòng hảo tâm vô tư của Anāthapindika, ông dần dần rơi vào cảnh nghèo khó. Nhưng ông vẫn tiếp tục bố thí ngay cả khi chỉ có hạt giống cho chim và cháo chua. Một đêm nọ, vị nữ thần ngự trên cổng nhà ông hiện ra trước mặt ông và cảnh báo ông về cảnh nghèo túng sắp đến; người ta kể rằng mỗi khi Đức Phật hoặc các tu sĩ của Ngài đến nhà, bà phải rời khỏi nơi ở của mình trên cổng và điều này gây bất tiện cho bà và khiến bà nổi cơn ghen. Anāthapindika không để ý đến lời cảnh báo của bà và yêu cầu bà rời khỏi nhà. Bà rời đi cùng các con, nhưng không tìm được chỗ ở nào khác và đã tìm lời khuyên từ nhiều vị thần, bao gồm cả Sakka. Sakka khuyên bà nên đòi lại cho Anāthapindika mười tám crore mà các con nợ nợ ông, mười tám crore khác nằm dưới đáy biển, và mười tám crore khác vẫn chưa được đòi. Bà đã làm như vậy và được nhận lại (DhA.iii.10ff; Ji227ff).

Anāthapiṇḍika thường xuyên đến yết kiến ​​Đức Phật hai lần mỗi ngày, đôi khi cùng với nhiều bạn bè (Ji95ff.; ông đến ba lần theo Ji226), và luôn mang theo đồ cúng dường cho các sa di trẻ tuổi. Tuy nhiên, chúng ta được biết rằng ông không bao giờ hỏi Đức Phật một câu hỏi nào vì sợ làm Ngài mệt mỏi. Ông không muốn Đức Phật cảm thấy bắt buộc phải thuyết pháp cho ông để đáp lại lòng hảo tâm của ông (DhA.i.3). Nhưng Đức Phật đã tự mình thuyết pháp cho ông nhiều lần; một số bài pháp như vậy được ghi lại trong Tăng Chi Bộ Kinh:

• về tầm quan trọng của việc có một tâm trí được bảo vệ tốt như một mái đầu hồi được bảo vệ tốt trong một ngôi nhà (Ai261f);

• về những lợi ích mà người nhận thức ăn nhận được (cuộc sống, sắc đẹp, hạnh phúc, sức mạnh);

• về bốn bổn phận tạo nên con đường bổn phận của người gia chủ ngoan đạo (gihisāmikiccāni - phục vụ Giáo đoàn với y phục, thức ăn, chỗ ở, nhu cầu y tế. Cũng được đề cập trong Sv387, nơi Anāthapindika bày tỏ sự hài lòng của mình rằng ông chưa bao giờ thất bại trong những bổn phận này);

• về bốn điều kiện thành công khó đạt được (tài sản kiếm được bằng phương tiện hợp pháp, danh tiếng tốt, tuổi thọ cao, tái sinh an lành);

• về bốn loại hạnh phúc mà một gia chủ nên tìm kiếm (sở hữu, giàu có, không nợ nần, không bị khiển trách) (những bộ tứ khác nhau này được đưa ra trong A.ii.64ff).

• về năm loại hưởng thụ có được từ sự giàu có một cách chính đáng (hưởng thụ - do bản thân và bạn bè, người thân trải nghiệm, an ninh trong lúc khó khăn, khả năng nộp thuế và chi tiêu cho tôn giáo của mình, bố thí để mang lại sự tái sinh hạnh phúc, A.iii.45-6);

• năm điều rất đáng mong ước nhưng khó đạt được (sống lâu, đẹp, hạnh phúc, vinh quang, điều kiện tái sinh tốt, A.iii.47-8);

• năm hành vi tội lỗi biện minh cho việc một người bị gọi là kẻ gian ác (làm hại đến tính mạng, v.v. A.iii.204);

• sự không nên bằng lòng với việc cung cấp nhu yếu phẩm cho các nhà sư mà không tự hỏi liệu mình có trải nghiệm được niềm vui phát sinh từ sự an lạc trong tâm hay không (rõ ràng là một lời cảnh báo nhẹ nhàng cho Anāthapindika, A.iii.206-7).

Đức Phật thuyết giảng Kinh Velāma để khích lệ Anāthapiṇḍika khi ông lâm vào cảnh nghèo túng và cảm thấy thất vọng vì không còn có thể cung cấp những tiện nghi xa hoa cho chư tăng (A.iv.392ff). Trong một dịp khác, Đức Phật nói với Anāthapiṇḍika rằng bậc Nhập Lưu là một người hạnh phúc vì đã thoát khỏi mọi nỗi sợ hãi: sợ phải tái sinh vào địa ngục, làm súc sinh, vào cõi Peta hay bất kỳ cảnh giới bất hạnh nào khác; ông chắc chắn sẽ đạt đến Giác Ngộ (A.iv.405f, cũng như Sv387f).

Ở một nơi khác, Đức Phật nói với Anāthapindika rằng không phải người giàu nào cũng biết cách tận hưởng những thú vui giác quan một cách chính đáng và có lợi (Av177ff).

Tuy nhiên, có ít nhất một bài kinh được thuyết giảng như là kết quả của một câu hỏi do chính Anāthapindika đặt ra liên quan đến quà tặng và những người xứng đáng nhận chúng (Ai62-3); và chúng ta cũng thấy ông tham khảo ý kiến ​​của Đức Phật về hôn nhân của con gái mình, Cūla Subhaddā (DhA.iii.466).

Anāthapiṇḍika qua đời trước Đức Phật. Khi ông nằm bệnh nặng, ông đã gửi một thông điệp đặc biệt đến Sāriputta để yêu cầu ngài đến (một lần nữa, có lẽ, vì ông không muốn làm phiền Đức Phật). Sāriputta đã đi cùng Ananda và thuyết giảng cho ngài Kinh Anāthapiṇḍika (M.iii.258f.; xem thêm Sv380-7, có chứa các tường thuật về các sự kiện liên quan đến chuyến viếng thăm này). Nỗi đau của ông đã rời xa ông khi ông tập trung tâm trí vào cuộc sống đức hạnh mà ông đã sống và nhiều hành động hiếu thảo mà ông đã thực hiện. Sau đó, ông đã đãi các Trưởng lão bằng thức ăn từ nồi nấu ăn của mình, nhưng ngay sau đó ông đã chết và được tái sinh vào cung trời Tusita. Cùng đêm đó, ông đã đến thăm Đức Phật tại Jetavana và đã hát một bài ca ngợi Jetavana và Sāriputta đang sống ở đó, khuyên nhủ những người khác hãy noi theo lời dạy của Đức Phật. Ở trên thiên đàng, ngài sẽ sống lâu như Visākhā và Sakka (DA.iii.740).

Nhiều sự kiện liên quan đến Anāthapiṇḍika được tìm thấy trong các truyện Tiền thân (Jātaka). Có lần ông được yêu cầu điều tra về một tỳ kheo ni đang mang thai (Ji148).

Một lần nọ, khi Đức Phật rời khỏi Jetavana, Anāthapindika rất bối rối vì không còn ai để ông tôn thờ; theo gợi ý của Đức Phật, một nhánh cây Bồ đề ở Gaya đã được trồng ở lối vào Jetavana (J.iv.229).

Có lần, một vị Bà-la-môn nghe nói về vận may của Anāthapindika, bèn đến gặp ông để hỏi xem vận may ấy nằm ở đâu để có thể đạt được. Vị Bà-la-môn phát hiện ra vận may nằm trong mào một con gà trống trắng của Anāthapindika; ông ta xin con gà trống và được ban cho, nhưng vận may lại bay đi nơi khác, đầu tiên là đậu trên gối, rồi trên trang sức, trên gậy, và cuối cùng là trên đầu vợ Anāthapindika. Mong muốn của vị Bà-la-môn vì thế mà bị dập tắt (J.ii.410f).

Hai lần ngài bị bọn côn đồ chặn đường. Một lần chúng cố ép ngài uống rượu pha thuốc. Ban đầu ngài kinh ngạc trước sự hỗn láo của chúng, nhưng sau đó, vì muốn cải tạo chúng nên đã dọa chúng bỏ chạy (Ji268).

Lần khác, bọn cướp rình rập ông khi ông từ một ngôi làng trở về; bằng cách vội vã quay trở lại, ông đã thoát khỏi chúng (J.ii.413). Mỗi khi Anāthapiṇḍika đến thăm Đức Phật, ông thường kể lại cho Ngài nghe những câu chuyện khác nhau mà Ngài đã nghe, và Đức Phật cũng kể cho ông nghe những câu chuyện từ quá khứ với những sự việc tương tự. Trong số những câu chuyện Tiền thân được thuyết giảng như vậy có: Apannaka, Khadirahgāra, Rohinī, Vārunī, Punnapāti, Kālakanni, Akataññū, Verī, Kusanāli, Siri, Bhadraghata, Visayha, Hiri, Sirikālakannī và Sulasā.

Anāthapiṇḍika không chỉ là một doanh nhân khôn ngoan mà còn là một nhà tranh luận sắc sảo. Kinh Tăng Chi Bộ (Av185-9) ghi lại một lần ông đến thăm các Paribbājaka khi ông không nghĩ ra được cách nào hay hơn để làm. Một cuộc tranh luận sôi nổi nổ ra giữa quan điểm của họ và quan điểm của Đức Phật do Anāthapiṇḍika trình bày. Anāthapiṇḍika đã làm im lặng những người phản đối. Khi sự việc được trình lên Đức Phật, Ngài đã hết lời ca ngợi Anāthapiṇḍika và bày tỏ sự ngưỡng mộ về cách ông xử lý cuộc thảo luận.

Vào thời Đức Phật Padumattara, Anāthapiṇḍika là một gia chủ ở Hamsavatī. Một hôm, ông nghe Đức Phật nói về một đệ tử tại gia của mình là bậc bố thí đứng đầu. Vị gia chủ này quyết tâm sẽ được chỉ định như vậy trong một kiếp sống tương lai và đã làm nhiều việc thiện để đạt được mục đích đó. Ước nguyện của ông đã được thành tựu ngay trong kiếp hiện tại. Anāthapiṇḍika đôi khi được gọi là Đại Anāthapiṇḍika để phân biệt với Cūla Anāthapiṇḍika.

I. Giới thiệu chung

Cấp Cô Độc (tiếng Phạn: Anathapindika) là một đệ tử tại gia của Phật Tổ Thích Ca Mâu Ni. Kinh Phật chép rằng ông là một trưởng lão giàu có, người nước Kosala phía đông bắc Ấn Độ cổ xưa. Tên của ông là Tu-đạt-đa, do ông thường xuyên cung cấp thức ăn cho những người nghèo và vô gia cư nên được gọi là Cấp Cô Độc.

Ông đã hiến tặng một khu vườn mua của Thái tử Kỳ-đà (Jeta; con vua Ba-tư-nặc xứ Kosala) cho giáo đoàn của Đức Phật. Trong khu vườn đó ông đã rải một lớp gồm 1,8 triệu miếng vàng. Sau khi qua đời, Cấp Cô Độc được sinh vào cõi trời Tusita, hay cõi của các vị Bồ-tát. Cấp Cô Độc được biết đến là đệ tử hào phóng nhất của Đức Phật.

từ wiki

Cấp Cô Độc là một vị trưởng giả triệu phú ở kinh đô Xá Vệ của vương quốc Kiều Tát La, miền Bắc Ấn Độ. Ông trên thật là Tu Đạt (Sudatta), vì thường hay chu cấp giúp đỡ cho những kẻ khốn khó, cô đơn, danh tiếng vang lừng cả vương quốc, cho nên mọi người đã kính mến và tặng cho ông biệt hiệu là Cấp Cô Độc, có nghĩa là “người cứu giúp kẻ nghèo khó và cô độc”. Ông có vợ và bốn con, ba gái đầu và một trai út.

Các tích mà Tâm Học biết

+ Là 1 trưởng già giàu có, làm hạnh cúng dường và bố thị với tấm lòng rộng lớn.

+ Bố thí đến cạn kiệt của cải , 1 thiên nữ với tâm địa hẹp hòi khuyên răn ông nhưng ông gạt và đuổi đi. Vị thiên nữ hối hận được sự mách bảo của chư thiên khác đã sám hối và chỉ chỗ những tài sản thất lạc của ông , khiến ông lại trở lại vô cùng giàu có

+ Là người dát vàng mua đất để chư tăng có tịnh xá nghỉ ngơi và thuyết pháp . Ông cùng với thái tử Kỳ Đà đồng cúng dường tịnh xá Kỳ Viên cho Đức Phật

+ Gia đình Phật tử thuận thành, có nhiều tích liên quan đến việc Đức Phật dạy con trai , con dâu của ông về các pháp : 7 hạng vợ ở đời.

+ Và nếu nhớ không nhầm, ông có 1 cô con gái quá tuổi lấy chồng đắc thánh quả cao hơn ông. Cô mất trước ông và nói : Chào e , chị đi đây.

+ Khi ông lâm chung, Đức Phật đã đến khai thị cho ông bài pháp như là đối với 1 vị đắc a la hán.

+ Mặc dù cúng dường rất nhiều nhưng ông rất khiêm cung và không đòi hỏi .

Nhìn chung , gia đình ông Cấp Cô Độc Anathapindika và bà Visakha (Tỳ Xá Khứ) đều là Phật tử thuận thành, cúng dường tài vật bậc nhất cho tăng đoàn Đức Phật

II.Cư sĩ Cấp Cô Độc: Người đã vẽ nên một bức tranh nhân đạo sinh động

Ông Cấp Cô Độc không chỉ được tôn kính vì hành động cúng dường khu vườn quý cho Phật, mà còn vì lòng tốt rất mực, sự mộ đạo rộng lớn và sự bảo hộ chư tăng của ông.

>>Chân dung từ bi

Cấp Cô Độc là một vị trưởng giả triệu phú ở kinh đô Xá Vệ của vương quốc Kiều Tát La, miền Bắc Ấn Độ. Ông trên thật là Tu Đạt (Sudatta), vì thường hay chu cấp giúp đỡ cho những kẻ khốn khó, cô đơn, danh tiếng vang lừng cả vương quốc, cho nên mọi người đã kính mến và tặng cho ông biệt hiệu là Cấp Cô Độc, có nghĩa là “người cứu giúp kẻ nghèo khó và cô độc”. Ông có vợ và bốn con, ba gái đầu và một trai út.

Câu chuyện về cư sĩ Cấp Cô Độc và Đức Phật

Tu Đạt có người anh vợ là một thương gia giàu có ở tại thành Vương Xá. Mỗi khi có việc sang đây, ông đều trú tại nhà người anh vợ này. Một hôm đến đây, Tu Đạt thấy ông anh vợ đang bận rộn tíu tít sửa soạn một bữa tiệc lớn cho ngày mai. Ông hỏi thăm thì người anh vợ nói:

– Ngày mai anh cung thỉnh Phật và chư vị tỳ kheo đệ tử của Ngài đến thọ trai tại nhà.

Mới nghe tiếng “Phật” từ chính miệng ông anh vợ nói ra. Tu Đạt bỗng thấy lòng nảy sinh niềm hứng thú lạ thường. Ông yêu cầu người anh vợ nói thêm rõ ràng về bậc giác ngộ cho ông nghe. Nhân cơ hội đó, người anh vợ đã nói cho Tu Đạt biết về tư cách, đức độ và trí tuệ siêu việt của đức Phật. Chính ông đã được nghe Phật nói pháp và được làm đệ tử tại gia của Ngài. Ông cũng đã được Ngài cho phép dựng lên sáu mươi am thất nhỏ rải rác trong tu viện Trúc Lâm để cúng dường chư tăng.

Thật là một cơ duyên màu nhiệm! Khi nghe được những điều đó Tu Đạt cảm thấy sung sướng vô cùng, tỏ lòng kính ngưỡng ngay đối với đức Phật. Nghĩ rằng, chỉ qua một đêm nay thôi, ngày mai là mình sẽ có cơ hội quý báu được gặp Phật ngay tại căn nhà này, ông rất vui và yên chí đi ngủ. Tưởng rằng sẽ được ngủ ngon giấc, nhưng không, suốt đêm đó ông đã không ngủ được, lòng cứ nôn nao, mong cho trời mau sáng để được gặp Phật. Ông vùng dậy đến ba lần vì tưởng trời đã sáng, nhưng mà màn đêm vẫn cứ còn dày đặc. Cuối cùng, không thể chờ đợi được, ông thức dậy hẳn. Dù trời chưa sáng, ông vẫn nhất quyết đến Trúc Lâm để tìm gặp Phật.

Khi ông vào đến khuôn viên tu viện thì trời tờ mờ sáng. Dù lòng đang nôn nóng, nhưng ông cũng đang cảm thấy e ngại. Bỗng nhiên ông nghe có tiếng người gọi đích danh ông: “Tu Đạt!” Nhìn thẳng trước mặt, ông thấy một người, và linh tính báo cho ông biết, người đó chính là Đức Phật. Đúng vậy, đó chính là Đức Phật, lúc đó Ngài đang đi thiền hành ngoài trời. Khi thoáng thấy có người đi tới, Ngài đã biết ngay đó là Tu Đạt! Ông tỉnh người, tiến tới một bước. Một cách nghiêm trang và thành kính, ông chắp tay đảnh lễ Ngài. Ông tự giới thiệu mình và kể cho Phật nghe tâm trạng của ông từ hôm qua đến giờ, rồi xin Phật dạy cho ông về đạo lí. Đó là một buổi sáng tại tu viện Trúc Lâm, sau khi mùa an cư lần thứ ba của Phật chấm dứt.

Sau khi nghe bài pháp đầu tiên, tâm ông bừng sáng. Ông vui sướng đảnh lễ và xin Phật nhận cho ông được làm đệ tử tại gia của Ngài. Phật hoan hỉ chấp nhận. Khi đức Phật hướng dẫn chư tăng đến thọ lễ cúng dường tại nhà người anh vợ của ông, ông cũng thỉnh Phật và chư tăng ngay ngày hôm sau đến đây để thọ lễ trai tăng do chính ông cúng dường. Trong lễ trai tăng này, Tu Đạt đã thành khẩn thỉnh cầu Phật và chư tăng sang Xá Vệ, quê hương ông, để truyền bá chánh pháp. Ông phát nguyện sẽ kiến lập một ngôi tu viện lớn tại kinh thành Xá Vệ để cúng dường Phật và giáo đoàn làm cơ sở tu học và hành đạo tại vương quốc Kiều Tát La.

Lời thỉnh cầu trên đã được Phật hứa khả. Ông liền trở về Xá Vệ để tìm địa điểm xây cất tu viện. Ông đã đi quan sát nhiều nơi chung quanh kinh thành, nhưng đều không ưng ý. Bấy giờ, thái tử Kỳ Đà (Jeta) của nước Kiều Tát La, có một khu vườn cây nằm sát kinh thành, do vua cha là Ba Tư Nặc (Prasenajit – Pasenadi) (1) ban cho. Nơi đó rộng rãi, thanh tịnh, phong cảnh tươi đẹp, u nhã, thật là một địa điểm thích hợp để lập tu viện. Cư sĩ Tu Đạt vừa ý lắm, bèn vào hoàng cung xin gặp thái tử để thương lượng mua lại. Gặp thái tử, ông trình bày ước muốn của mình là được mua khu vườn cây của thái tử để xây cất tu viện cúng dường đức Phật và giáo đoàn của Ngài, làm cơ sở tu học và hoằng pháp. Thái tử nói đùa:

– Khu vườn ấy là của phụ hoàng cho tôi. Tôi quý nó như vàng. Nếu ông có thể đem vàng ròng trải kín đầy mặt đất khắp khu vườn thì tôi mới chịu bán nó cho ông.

Nhưng Tu Đạt thì cho đó là lời nói nghiêm túc, bèn trả lời:

– Thưa vâng. Sáng mai tôi sẽ chở vàng tới và làm đúng theo điều kiện của thái tử vừa đưa ra.

Thật là bất ngờ! Thái tử giật mình kinh ngạc:

– Tôi chỉ nói đùa thôi mà, chứ khu vườn đó tôi không muốn bán đâu. Ông đừng chở vàng tới!

Nhưng trưởng giả vẫn nghiêm trang:

– Thưa thái tử! Ngài là bậc vương giả. Ngài đã nói điều gì thì điều ấy không thể chối bỏ được.

Thái tử đành nhượng bộ, nhưng trong lòng vẫn mong cho Tu Đạt không có đủ vàng để ông khỏi mất khu vườn. Không để cho thái tử có thì giờ nói thêm lời gì, Tu Đạt vội vã cáo từ.

Sáng hôm sau, khi thái tử ra đến khu vườn thì đã thấy vàng của Tu Đạt đã chở tới rồi, và gia nhân của ông đang lót vàng trên mặt đất vườn. Thái tử chứng kiến cảnh tượng lót vàng mà càng lúc càng cảm thấy kì lạ. Thái tử linh cảm đây không phải là chuyện bình thường. Ông trưởng giả chịu bỏ ra từng đống vàng một cách không tiếc rẻ để chỉ mua một khu vườn cây chỉ giá trị giải trí chứ không có lợi tức gì thiết thực cả như thế này, thực ra là vì chuyện gì? Như vậy, con người mà ông trưởng giả gọi là “Phật” đó, chắc chắn phải là một nhân vật ghê gớm lắm! Lúc ấy vàng đã được trải gần kín hết khu vườn, và Tu Đạt thì đang đứng nhìn những gốc cây có vẻ tư lự. Thái tử đến vỗ vai Tu Đạt, hỏi:

– Ông đang suy nghĩ gì mà không tiếp tục lót cho hết vàng? Ông muốn thay đổi ý kiến chăng?

Tu Đạt giật mình, vội trả lời:

– Không phải vậy, tôi đang suy nghĩ xem làm sao mà trải vàng lấp được những gốc cây. Khó quá!

Rồi thái tử xin ông nói cho nghe về đức Phật và giáo đoàn của Ngài, xem có gì đặc biệt. Mắt Tu Đạt bỗng sáng lên vì hãnh diện. Ông bắt đầu nói về tư cách, đạo đức và trí tuệ vượt bậc của Phật, về giáo pháp mà Phật đã dạy cho ông, và về đời sống thanh cao, phạm hạnh của giáo đoàn. Thái tử nghe những điều ông nói, cũng cảm thấy hứng khởi trong lòng, liền đề nghị:

– Thôi, lót vàng như thế cũng đủ rồi, đừng suy nghĩ nữa. Thẻo đất trống còn lại, và tất cả cây trong vườn, tôi xin cúng dường Phật, gọi là xin đóng góp chút ít vào công trình cao đẹp của ông. Cứ coi như là ông cúng đất và tôi cúng cây để xây tu viện. Được một người như thái tử thấu hiểu và thật tâm ủng hộ mình, Tu Đạt hân hoan không xiết kể. Từ đó, khu vườn được gọi tên là “Vườn Cấp Cô Độc với cây của Kỳ Đà”.

Thế là địa điểm đã có, cư sĩ Tu Đạt lập tức trở lại thành Vương Xá để trình lên Phật biết, và xin Phật ban cho ý kiến về việc xây cất tu viện. Đức Phật đã phái tôn giả Xá Lợi Phất cùng đi Xá Vệ với Tu Đạt để trông nom công việc xây cất.

Đến Xá Vệ, tôn giả Xá Lợi Phất trú ngay tại khu vườn cho tiện việc điều động công tác. Buổi tối tôn giả thường nói pháp ngay tại khu vườn. Số người nghe pháp ngày càng đông, Phật chưa đến mà Phật pháp đã được dân chúng hâm mộ.

Bốn tháng sau thì công tác kiến thiết hoàn tất. Tu viện có tịnh thất của Phật, có tăng, xá, thiền đường, giảng đường, nhà dưỡng bệnh, nhà tắm, hồ nước, đường thiền hành… coi như là đầy đủ tiện nghi, và có vẻ bề thế hơn cả tu viện Trúc Lâm. Tu viện được gọi bằng nhiều tên: Kỳ Viên, Kỳ Hoàn, Cấp Cô Độc, hay Kỳ Thọ Cấp Cô Độc.

Tôn giả Xá Lợi Phất trở về Vương Xá thỉnh Phật và tăng chúng sang Xá Vệ. Trong khi đó, cư sĩ Cấp Cô Độc và thái tử Kỳ Đà thì lo chuẩn bị mọi thứ hoàn hảo để nghênh đón Phật và giáo đoàn.

Trong thời gian cư trú tại Xá Vệ vừa qua, tôn giả Xá Lợi Phất đã bị hàng trăm vị luận sư trứ danh của ngoại đạo thách thức tranh luận. Với trí tuệ và tài hùng biện, tôn giả đã khuất phục tất cả và đưa họ vào con đường chánh pháp.

Những ngày trước đây, câu chuyện về “trưởng giả Tu Đạt không tiếc vàng bạc, đã mua vườn cây của thái tử Kỳ Đà xây tu viện cúng dường cho bậc giác ngộ và giáo đoàn của Ngài sẽ tới từ vương quốc Ma Kiệt Đà”, đã được lan rộng trong dân chúng thủ đô Xá Vệ; bây giờ lại thêm câu chuyện “một vị đệ tử của bậc giác ngộ đã tranh luận chiến thắng cả trăm vị luận sư trứ danh Bà la môn”, lại càng làm cho dân chúng hân hoan đón nhận một tôn giáo mới; và cư sĩ Tu Đạt, nhờ đó mà tín tâm đối với Phật pháp càng thêm sâu đậm, sắt đá, khó có gì lay chuyển nổi. Bởi vậy, ngày mà đức Phật dẫn giáo đoàn tiến vào thủ đô Xá Vệ, dân chúng trong thành đã tự động cùng đi theo cư sĩ Tu Đạt và thái tử Kì Đà, đón rước Phật thật linh đình, như là ngày hội lớn của kinh đô.

Cư sĩ và thái tử hướng dẫn Phật và giáo đoàn về thẳng tu viện Kỳ Viên. Thấy cơ sở được kiến thiết một cách chu đáo, Phật ngỏ lời khen ngợi công đức cúng dường của Tu Đạt.

Kỳ Viên là trung tâm tu học và hành đạo to lớn được xây cất sau tu viện Trúc Lâm. Đức Phật đã trải qua mùa an cư thứ tư tại đây. Từ mùa an cư thứ hai mươi, do được chư tăng cung thỉnh, mỗi năm cứ tới mùa mưa, Ngài lại về an cư tại Xá Vệ. Tổng cộng, tại tu viện này, đức Phật đã an cư cả thảy mười chín lần. Phần lớn các kinh điển cũng đã được Phật thuyết tại đây. Trưởng giả Cấp Cô Độc thường là đối tượng để Phật nói các bài pháp dành cho hàng cư sĩ.

Có thể nói, Cấp Cô Độc đã đến tu viện hàng ngày để thăm Phật và học hỏi. Đạo tâm của ông thực là kiên cố. Cả gia đình ông đều là những Phật tử thuần thành. Vợ ông là một người nội trợ hiền lương đạo đức. Ba cô con gái đều có tâm đạo nhiệt thành. Cậu con trai út ban đầu không thích đi chùa nghe pháp, hạnh kiểm không được tốt lắm, nhưng nhờ sự dạy dỗ khéo léo của cha mẹ, cậu cũng chịu nghe lời Phật dạy, và trở nên một người mẫu mực.

Khi cậu con trai này lập gia đình, lại gặp phải một người vợ ngỗ nghịch, ỷ con nhà giàu, không nghe lời cha mẹ chồng, không nể nang sự khuyên bảo của chồng, mà cũng không tín phụng Phật pháp. Một hôm, đức Phật đến nhà thăm cư sĩ Tu Đạt thì vừa gặp đúng lúc cô con dâu của ông đang quát tháo ồn ào ở nhà sau. Ngài liền cho gọi cô ấy lên và giảng cho cô nghe một bài pháp về “bảy hạng người vợ trên thế gian”. Sau khi nghe bài pháp này, cô lấy làm hổ thẹn và xin hứa với Phật sẽ quyết tâm đổi tính nết để trở thành một người vợ hiền, một con dâu hiếu thảo. Từ đó, gia đình của cư sĩ Tu Đạt trở thành một gia đình toàn vẹn gương mẫu.

Hạnh bố thí của cư sĩ Tu Đạt thật rộng lớn. Đối với xã hội, ông luôn luôn để ra một phần gia sản để chu cấp cho tất cả những kẻ nghèo khó, cô đơn, không nhà cửa, không có họ hàng thân thích để nương tựa. Ông giúp đỡ, bênh vực và che chở họ. Bởi vậy mà ông được mọi người kính mến, nể vì, từ quốc vương, các đại thần trong triều đình, cho đến những kẻ cùng đinh trong dân gian. Đối với đức Phật và giáo đoàn, ngoài việc cúng dường tu viện Kỳ Viên, ông còn phát tâm (cùng với nữ cư sĩ Tỳ Xá Khư – xin xem chương kế tiếp) cung cấp chỗ cư trú, y áo, thực phẩm và thuốc men cho chư tăng ni bất cứ từ đâu đến thành Xá Vệ.

Mùa an cư thứ ba mươi bảy, đức Phật ngự tại tu viện Kỳ Viên. Một hôm sau buổi pháp thoại, bà vợ của của sĩ Tu Đạt đã bạch Phật rằng, chồng bà đang bệnh nặng, có thể không còn sống được bao lâu nữa. Hôm sau, đức Phật cùng với hai tôn giả Xá Lợi Phất và A Nan đi thăm Tu Đạt. Thấy Phật và hai tôn giả đến, ông vui mừng lắm. Để an ủi ông, Phật dạy:

– Tu Đạt! Suốt đời ông đã sống một cuộc sống có ý nghĩa. Ông đã làm vơi nỗi khổ đau của biết bao nhiêu người. Ông cũng đã đóng góp thật nhiều tâm lực vào sự hoằng truyền đạo giác ngộ được lan rộng khắp nơi chốn. Ông sống đúng theo chánh pháp, đã tạo được hạnh phúc cho bản thân, cho gia đình, và cho cho rất nhiều người trong xã hội. Bây giờ thì ông nên tịnh dưỡng. Thầy Xá Lợi Phất sẽ thỉnh thoảng đến thăm ông và hướng dẫn sự tu học cho ông.

Gần một tháng sau, người nhà của cư sĩ Tu Đạt lên tu viện báo cho tôn giả Xá Lợi Phất biết là bệnh tình của cư sĩ vừa trở nặng. Tôn giả liền mới tôn giả A Nan cùng đi thăm Tu Đạt. Ông không ngồi dậy được, chỉ nằm trên giường mà tiếp hai vị tôn giả. Biết đây là thời khắc cuối cùng của cuộc đời ông, tôn giả Xá Lợi Phất liền thuyết cho ông nghe một bài pháp cao siêu; vừa thuyết vừa dạy ông quán tưởng theo. Khi nghe và quán tưởng theo bài pháp ấy xong, nước mắt ông bỗng chảy ràn rụa trên hai gò má. Tôn giả A Nan thấy thế, hỏi:

– Cư sĩ Tu Đạt! Sao? Có phải ông lo sợ mà quán chiếu không thành công, và tinh thần trở nên suy nhược không?

– Bạch tôn giả A Nan! Con không có lo sợ, tinh thần con không hề suy nhược. Con quán chiếu rất thành công, con khóc là vì con quá xúc động. Con đã phụng sự Phật và chúng tăng hơn ba mươi năm nay, đã từng được nghe nhiều bài pháp do đức Thế Tôn giảng dạy, vậy mà chưa bao giờ con được nghe bài pháp nào sâu xa và nhiệm mầu như bài pháp hôm nay.

Tôn giả Xá Lợi Phất giải thích:

– Cư sĩ Tu Đạt! Những giáo pháp sâu xa nhiệm mầu như vầy thường chỉ được giảng dạy cho chư vị tăng ni mà thôi.

– Bạch hai vị tôn giả! Hàng đệ tử cư sĩ chúng còn cũng có người có thể nghe, hiểu và hành trì được giáo pháp sâu xa nhiệm màu này. Xin hai vị tôn giả bạch với đức Thế Tôn, xin Ngài cho phép giới cư sĩ chúng con được nghe và hành trì giáo pháp xâu xa mầu nhiệm đó.

Cư sĩ Tu Đạt đã an nhiên từ trần ngay chiều hôm đó. Hai vị tôn giả đã ở lại hộ niệm rất lâu cho ông.

Hình ảnh cư sĩ Cấp Cô độc trong lòng các Phật tử

Là Phật tử, tất cả chúng ta đều có chung nhận định về ông Sú Ðát Tá (Sudatta), tức nam cư sĩ Cấp Cô Ðộc, người có công rất lớn trong sứ mạng hành trì chánh pháp và cải tiến xã hội thời đức Phật trụ thế – 623 năm trước Gia Tô kỷ nguyên. Sự nhận định này chủ yếu nhằm vào vai trò và công trình cống hiến của ông về hai phương diện Ðạo và Ðời!

Về mặt Ðời, ông đã đóng góp tích cực và hữu hiệu công tác cải tiến xã hội qua công trình thiết lập Trung tâm huấn nghệ, Trung tâm cứu đói, Viện dưỡng lão, Viện mồ côi, nhất là năm trăm khẩu phần thường trực tại tư gia cho những người xin ăn nghèo đói. Ông không hề biết từ chối. Nhà ông như giếng nước, như suối ngọt. Ai cần thì cứ tùy nghi sử dụng. Do đó, ông được giới bình dân xưng tụng là “Cấp Cô Ðộc” (Anàthapindika).

Về mặt Ðạo, ông là một vị Hộ pháp thuần vĩ, là bậc Thánh Sơ quả Tu Ðà Hườn (Sotàpanno), là một thiện hữu trí thức mô phạm của toàn thể Phật tử tại gia đương thời.

Ðối với chánh pháp,Cấp Cô Độc là một nam cư sĩ giảng sư vừa có khả năng xương minh vừa có khả năng đối thoại. Chính đức Phật đã khuyến tán ông trước Tăng chúng: “Này các Tỳ kheo! Ngay như một số Tỳ kheo đã sống trong Giáo hội lâu năm, lắm khi chưa đủ thâm uyên giáo lý để có thể trả lời với các đạo sĩ Bà la môn chính xác như Sú Ðát Ta!”.

Ông tuyệt đối tôn kính chánh pháp như tôn kính đức Phật. Ông cho thiết lập nhiều giảng đường trong thành Sa Vắt Thi (Sàvatthì) để quần chúng được nghe và học hỏi giáo lý. Ông biết, nếu chỉ giúp đỡ vật chất đương thuần, thiếu yếu tố tâm linh thì cuộc sống gia đình, xã hội cũng sẽ bế tắc. Bí quyết duy nhất giúp khai thông lộ trình đến chung cuộc hạnh phúc là chánh pháp. Vì chánh pháp là tiêu điểm chủ yếu, là chất liệu sinh tử có tính năng kết hợp giải quyết tối hậu, hai nhiệm vụ Ðạo – Ðời vốn nhiêu khê phức tạp.

Trong quá trình phối hợp nhiệm vụ, Cấp Cô Độc đã thể hiện tiêu biểu vai trò bằng tự đem thân làm gương làm chứng. Không phải ông là hiện thân đặc trưng như vậy trong thịnh thời, mà ngay khi sa sút cũng giữ được phong độ. Công cuộc dấn thân tình nguyện phụng hoằng chánh pháp của ông chẳng những có tánh lịch sử địa phương Trung-Ấn, mà còn mang tánh tiêu biểu toàn cầu thời đại.

Ðối với Tăng Già, Cấp Cô Độc là một đại thí chủ hộ Tăng đắc lực. Ông như nước, chúng Tăng như cá. Ông phát tâm tình nguyện cúng dường thực phẩm thường trực cho năm trăm vị Tỳ kheo hóa trai ngang nhà ông. Mỗi ngày, ông đều đến Kỳ Viên tịnh xá hai lần: trưa và chiều. Buổi trưa ông đến chùa cúng dường đức Phật và Tăng chúng các thức ăn, buổi chiều nước sinh tố. Chư Tăng, nhất là các vị Tỳ kheo trẻ và các vị tiểu Sa di xem sự hiện diện của ông là dấu hiệu của “Thần tài”. Ông không bao giờ đi chùa tay không. Thông lệ mỗi chiều, sau khi thính pháp, ông đi một vòng quanh chùa để kịp thời cúng dường những nhu cầu riêng lẻ cho từng vị.

Trong phạm vi gia đình, ông hướng dẫn và an trú họ vào niềm tin chánh pháp. Duy nhất, một đứa cháu trai bị biệt nghiệp nặng nề, mặc dù ông nhiều lần giúp đỡ, cảm hóa, nhưng bất thành, nên đã chết trên đường lang bạt, vô thừa nhận.

Ðối với hàng ngàn gia nhân giúp việc, ông xem họ như bà con cật ruột và hết mình giúp đỡ, không hề phân biệt. Ngay như trong những ngày trai tịnh, ông cũng hướng dẫn họ và gia đình họ trì thọ trai giới.

Ðối với thân hữu, đại đa số đều nhờ ông mà qui ngưỡng chánh pháp. Ngay như Thái tử Kỳ Ðà cũng nhờ đạo tâm thuần phát và niềm tin chánh kiến của ông ảnh hưởng, đã sống cuộc đời hướng thiện.

Tóm lại, về mọi địa hạt sống, từ bản thân, gia đình, dòng họ, gia nhân, thân hữu đến giới bình dân lao động đều được thừa hưởng công đức lợi tha của ông qua cụ thể Tứ nhiếp pháp, nhất là Bố thí nhiếp.

Bằng những hình ảnh tiêu biểu có tính lịch sử, ông Cấp Cô Ðộc đã vẽ nên một bức tranh nhân đạo rất sinh động, tô màu “nhân bản”, lồng khuôn “Hiền Thánh”, được treo giữa tòa lầu đại thế hệ, mà di ảnh mãi sáng rực thiên thu trong vòm trời Ðông Á.

Ngày nay, nếu ai hữu duyên chiêm bái thánh tích Phật ở Trung Ấn, khi đến Kỳ Viên tịnh xá – Ngôi chùa lịch sử đầu tiên do ông Cấp Cô Ðộc kiến tạo cúng dường đức Phật và Thánh chúng trong Sa Vắt Thi (Sàvatthì) thì quý vị sẽ được chiêm bái ngôi tháp thờ vị Hộ pháp này, cách xa Kỳ Viên Tự khoảng hai cây số. Tuy bị thời gian và ngoại đạo tàn phá, nhưng trái đất vẫn còn ôm ấp hình hài, bầu trời vẫn còn chở che linh khí, ánh thái dương vẫn còn sưởi ấm thức linh và những đêm rằm thượng tuần, Hằng Nga cũng rời thiềm cung, để làm đẹp một di tích ngàn năm lịch sử.

Nguyên tác Hán Văn: Tinh Vân Pháp Sư – Việt dịch: Cư Sĩ Hạnh Cơ

III. Tài liệu khác liên quan

Xuất hiện trong các kinh A Hàm

Trung A Hàm 028. Kinh Giáo Hóa Bịnh Vai trò : Người nghe

Trung A Hàm 126. Kinh Hành Dục Vai trò : Người nghe

Trung A Hàm 127. Kinh Phước Điền Vai trò : Người nghe

Trung A Hàm 155. Kinh Tu-đạt-đa Vai trò : Người nghe