CHƯƠNG IV

QUY-Y TAM BẢO (TISARAṆA)

Chương III Ân-đức Tam-bảo đã trình bày xong, tiếp theo chương IV Quy-y Tam-bảo như sau:

Quy-y Tam-bảo là:

• Quy-y Đức-Phật-bảo (Buddhasaraṇa)
• Quy-y Đức-Pháp-bảo (Dhammasaraṇa)
• Quy-y Đức-Tăng-bảo (Saṃghasaraṇa)

Phàm là chúng-sinh nói chung, con người nói riêng, sinh ra trong đời, nếu không có nơi nương nhờ, thì đời sống phải chịu nhiều nỗi khổ, cả về phần vật chất lẫn tinh thần.

Nếu người nào có được nơi nương nhờ cao quý thì người ấy hưởng được nhiều sự hạnh phúc an-lạc.

Thật vậy, phần đông những đứa trẻ sinh ra đời được sung sướng, có đầy đủ tiện nghi là do nương nhờ cha mẹ, gia đình bà con thân quyến nuôi dưỡng. Nếu đứa trẻ trở nên người tốt có ích cho mình và cho đời thì cần phải nương nhờ nơi vị thầy có đủ tài đức dạy bảo.

• • Để trở thành con người cao thượng thì cần phải nương nhờ nơi cao thượng. Nơi gọi là cao thượng nhất trong tam-giới, trong muôn ngàn thế giới chúng-sinh, thì chỉ có Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo mà thôi.

Những người nào có phước duyên đến quy-y nương nhờ nơi Tam-bảo: quy-y nơi Đức-Phật-bảo, quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, quy-y nơi Đức-Tăng-bảo, những người ấy trở thành người cận-sự-nam (upāsaka) hoặc cận-sự-

nữ (upāsikā) là 1 trong 4 hàng thanh-văn đệ-tử của Đức- Phật. Người cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ có cơ-hội gần gũi thân cận với Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng cao thượng, có cơ-hội lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, thực-hành theo chánh-pháp của Đức-Phật, mới trở nên người cao thượng.

Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác có 4 hàng thanh-văn đệ- tử là:

1. Bhikkhu: Tỳ-khưu.
2. Bhikkhunī: Tỳ-khưu-ni.
3. Upāsaka: Cận-sự-nam.
4. Upāsikā: Cận-sự-nữ.
   • Tỳ-khưu và tỳ-khưu-ni là bậc xuất-gia.
   • Người cận-sự-nam và cận-sự-nữ là hàng tại gia.

Trong Phật-giáo này đặc biệt có đầy đủ 4 loại thiện- pháp là dục-giới thiện-pháp, sắc-giới thiện-pháp, vô- sắc-giới thiện-pháp và siêu-tam-giới thiện-pháp.

Nếu thanh-văn đệ-tử nào có đầy đủ các pháp-hạnh ba-la-mật, do đã tích lũy từ nhiều đời nhiều kiếp trong quá-khứ, thì nay kiếp hiện-tại này thanh-văn đệ-tử ấy có duyên may gặp được Đức-Phật, hoặc bậc Thánh thanh- văn đệ-tử của Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp của Đức- Phật, thực-hành theo chánh-pháp, thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết- bàn, diệt tận được tham-ái, phiền-não, trở thành Thánh- nhân bậc thấp hoặc bậc cao, tuỳ theo năng lực của các pháp-hạnh ba-la-mật và 5 pháp-chủ (indriya): tín pháp- chủ, tấn pháp-chủ, niệm pháp-chủ, định pháp-chủ, tuệ pháp-chủ của mỗi vị thanh-văn đệ-tử ấy.

Người Cúng dường Đến Đức-Phật Đầu Tiên

Sau khi trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, có danh hiệu Đức-Phật Gotama an hưởng sự an-lạc giải thoát Niết-bàn suốt 7 tuần lễ, gồm 49 ngày, quanh cội Đại-Bồ-đề tại khu rừng Uruvelā (Buddhagayā).

Đức-Phật đang ngự tại gốc cây gọi là Rājāyatana, cách xa cội Đại-Bồ-đề về phía nam khoảng 4 sải tay. Khi ấy, hai anh em lái buôn là Tapussa và Bhallika dẫn 500 cỗ xe bò, chở hàng hóa từ vùng Ukkalā đến buôn bán tại miền Majjhimapadesa (Trung-xứ).

Trên đường có vị thiên-nữ ở cội cây, đã từng là thân mẫu của hai anh em lái buôn trong tiền-kiếp, hiện ra báo tin lành cho hai anh em biết rằng:

• Này hai con! Ta báo tin lành cho hai con biết, Đức- Phật đã xuất hiện không lâu trên thế gian. Đức-Phật đã hưởng an-lạc giải thoát Niết-bàn suốt 7 tuần, gồm 49 ngày qua, chưa độ vật thực. Hiện giờ, Đức-Phật đang ngự dưới cội cây gọi là Rājāyatana. Hai con nên đem vật thực đến cung kính cúng dường Đức-Phật. Sự cúng dường ấy sẽ đem lại cho hai con nhiều sự lợi ích, sự tiến hóa, sự an-lạc lâu dài.

Khi nghe vị thiên-nữ báo tin lành, hai anh em lái buôn phát sinh đại-thiện-tâm vô cùng hoan hỷ, sẵn có mang theo món vật thực ngon lành, hai anh em đến hầu đảnh lễ Đức-Phật, bèn bạch rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, kính thỉnh Ngài mở lòng đại-bi tế độ, thọ nhận món vật thực này của chúng con, để cho chúng con được sự lợi ích, sự tiến hóa, sự an-lạc lâu dài.

Đức-Phật đã thọ nhận món vật thực của hai anh em lái buôn, bằng cái bát do Tứ Đại-thiên-vương kính dâng. Đức-Phật đã độ món vật thực của hai anh em lái buôn.

Như vậy, hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika là người đầu tiên dâng lễ cúng dường vật-thực đến Đức- Phật Gotama.

• • Bà Sujāta kính dâng cúng dường món cơm nấu bằng sữa đến Đức-Bồ-tát Siddhattha vào sáng ngày rằm tháng tư (âm lịch), trước khi Đức-Bồ-tát chứng đắc thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.
  • Hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika là 2 người đầu tiên dâng lễ cúng dường vật thực đến Đức- Phật Gotama (sau 7 tuần lễ hưởng pháp vị giải thoát Niết-bàn) .

Quy-Y Nhị-Bảo Đầu Tiên

Sau khi Đức-Phật thọ thực xong, Ngài thuyết pháp tế độ hai anh em lái buôn, họ phát sinh đức-tin trong sạch vô cùng hoan hỷ. Khi ấy, chưa có chư tỳ-khưu-Tăng, nên hai anh em Tapussa và Bhallika kính xin thọ phép quy-y nương nhờ nơi Đức-Phật-bảo và Đức-Pháp-bảo, bèn bạch rằng:

• Ete mayaṃ Bhante, Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca upāsake no Bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate⁽¹⁾.
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, chúng con thành kính xin quy-y nơi Đức-Thế-Tôn và xin quy-y nơi Đức-Pháp-bảo.

Kính xin Ngài công nhận chúng con là người cận-sự- nam (upāsika) đã quy-y Nhị-Bảo, kể từ hôm nay cho đến trọn đời.

¹ Vinayapiṭaka, bộ Mahāvagga, Rājāyatanakathā.

Như vậy, hai anh em Tapussa và Bhallika là hai người cận-sự-nam đã quy-y Nhị-bảo (chưa có Đức- Tăng-bảo) đầu tiên trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama, gọi là Dvevācikasaraṇagamana.

Khi ấy, hai anh em lái buôn bèn bạch rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, kính xin Ngài mở lòng đại- bi thương xót chúng con, ban cho chúng con một báu vật, để chúng con hằng ngày luôn luôn tâm niệm, lễ bái cúng dường, làm cho mọi thiện-pháp được tăng trưởng.

Nghe hai anh em lái buôn kính xin như vậy, Đức-Phật Gotama đưa tay phải lên đầu nhổ sợi tóc gọi là “Xá lợi tóc” (8 sợi tóc) ban cho hai anh em lái buôn.

Hai anh em vô cùng hoan hỷ cung kính thỉnh Xá lợi tóc xong, hai anh em lái buôn đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, rồi xin phép ra đi.

Sau khi buôn bán hàng hóa xong, hai anh em trở về vùng Ukkalā, đến kinh-thành Pokkharavati xây ngôi Bảo Tháp tôn thờ Xá lợi tóc của Đức-Phật.

Hiện nay, Xá lợi tóc ấy được tôn thờ tại ngôi Bảo Tháp Shwedagon, tại thủ đô Yangon, nước Myanmar.

Tuyên Dương Cận-Sự-Nam Quy-Y Đầu Tiên

Một thuở nọ, Đức-Phật ngự tại ngôi chùa Jetavana gần kinh-thành Sāvatthi, tuyên dương hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika rằng:

• Etadaggaṃ Bhikkhave, mama sāvakānaṃ upā- sakānaṃ paṭhamaṃ saraṇaṃ gacchantānaṃ, yadidaṃ Tapussa - Bhallikā vaṇijā.⁽¹⁾

¹ Aṅguttaranikāya, phần Etadaggavagga.

• Này chư tỳ-khưu! Trong hàng cận-sự-nam thanh- văn đệ-tử của Như-Lai, hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika là hai cận-sự-nam đã quy-y Nhị Bảo đầu tiên trong giáo-pháp của Như-Lai.

Một thuở nọ, Đức-Thế-Tôn đang ngự tại kinh-thành Rājagaha, hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika mang hàng hóa trở lại bán trong kinh-thành Rājagaha, hai anh em lái buôn đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, lắng nghe Ngài thuyết pháp, người anh Tapussa chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu. Còn người em Bhallika kính xin Đức-Phật cho phép xuất gia trở thành tỳ-khưu trong giáo-pháp của Đức-Phật.

Về sau không lâu, tỳ-khưu Bhallika thực-hành pháp- hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh A-ra-hán cùng với lục-thông.

Công Tử Yasa Xuất Gia

Công tử Yasa, con của phú hộ trong thành Bārāṇasī, là một người vinh hoa phú quý, một năm ở trong ba cái lâu đài: Bốn tháng mùa lạnh ở một lâu đài, bốn tháng mùa nóng ở một lâu đài, bốn tháng mùa mưa ở một lâu đài, được thụ hưởng đầy đủ 5 đối-tượng ngũ-dục: sắc- dục, thanh-dục, hương-dục, vị-dục, xúc-dục trong đời.

Hằng đêm, các đoàn ca hát, nhảy múa trình diễn cho

công tử Yasa xem vui mắt, vui tai.

Một hôm, đang xem trình diễn, công tử Yasa buồn ngủ, nằm ngủ say. Khi các đoàn ca hát nhìn thấy công tử ngủ say, tất cả họ đều ngưng, rồi nằm tại nơi sàn diễn ngủ mê. Khi ấy, những ngọn đèn còn đang cháy sáng,

công tử thức dậy nhìn thấy trên sàn diễn, có số nàng nằm sóng sượt, có số nàng ngủ ngáy khò khò, có số nàng miệng chảy đầy nước bọt, v.v, … Công tử Yasa cảm thấy nơi đây như là một bãi tha ma, nghĩa địa đáng kinh hoàng, nên đã phát sinh động tâm (saṃvega), thấy rõ tội- lỗi của ngũ-dục trong đời, nhàm chán ngũ-dục, công tử Yasa tự thốt lên rằng:

• Upaddutaṃ vata Bho!
• Upassaṭṭhaṃ vata Bho!⁽¹⁾
• Chư thiện-trí! Phiền-não thật vô cùng khốn đốn!
• Chư thiện-trí! Phiền-não thật vô cùng nguy khốn!

Công tử Yasa từ bỏ nhà ra đi. Chư-thiên mở cửa để công tử đi ra một cách tự nhiên, không dám làm trở ngại sự xuất gia của công tử. Công tử Yasa đi theo hướng đến khu rừng phóng sinh nai gọi là Isipatana. Khi ấy, Đức- Phật đang ngự tại nơi ấy, vào canh chót đêm ấy, Đức- Phật ngự đi kinh hành bên ngoài chờ đợi, nhìn thấy công tử Yasa từ xa đi đến, Đức-Phật dừng lại trải tọa cụ ngồi xuống. Khi ấy, công tử Yasa vừa đi vừa thốt lên:

• Upaddutaṃ vata Bho!
• Upassaṭṭhaṃ vata Bho!
• Chư thiện trí! Phiền-não thật vô cùng khốn đốn!
• Chư thiện trí! Phiền-não thật vô cùng nguy khốn!

Đức-Thế-Tôn gọi công tử Yasa, bèn dạy rằng:

• Idaṃ kho Yasa anupaddutaṃ, Idaṃ anupassaṭṭhaṃ.

Ehi Yasa nisīda! Dhammaṃ te desessāmi.

• Này Yasa! Niết-bàn không có khốn đốn! Niết-bàn không có nguy khốn!

¹ Vinayapiṭaka, Mahāvagga, Pabbajjākathā.

• Này Yasa! Con hãy đến ngồi xuống nơi đây, Như- Lai sẽ thuyết pháp tế độ con.

Công tử Yasa lắng nghe tiếng gọi của Đức-Thế-Tôn, và nghe rõ rằng:

• Idaṃ kira anupaddutam,
• Idaṃ anupassaṭṭham.
• Niết-bàn này không có khốn đốn!
• Niết-bàn này không có nguy khốn!

Công tử Yasa cảm thấy an tâm, cởi bỏ đôi dép vàng, đi đôi chân trần đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, ngồi lắng nghe Ngài thuyết pháp, sau khi nghe chánh-pháp, công tử Yasa phát sinh trí-tuệ-thiền-tuệ thấy rõ, biết rõ thật- tánh của danh-pháp, sắc-pháp, thấy rõ, biết rõ sự sinh, sự diệt của danh-pháp, sắc-pháp, thấy rõ, biết rõ 3 trạng- thái-chung: trạng-thái vô-thường, trạng-thái khổ, trạng- thái vô-ngã của danh-pháp, sắc-pháp, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu tại nơi ấy.

Buổi sáng hôm ấy, thân mẫu của công tử Yasa, lên lâu đài không nhìn thấy công tử, liền xuống báo tin cho thân phụ của công tử. Ông phú hộ truyền cho mọi người gia nhân đi tìm mọi phương hướng. Riêng ông đi theo hướng đến khu rừng phóng sinh nai gọi là Isipatana, gần đến khu rừng, ông nhìn thấy đôi dép vàng của công tử Yasa cởi bỏ trên đường, nên ông lần đi theo con đường ấy.

Nhìn thấy ông phú hộ từ xa đi đến, Đức-Thế-Tôn sử dụng thần thông che khuất Yasa, chưa để cho ông nhìn thấy Yasa. Ông phú hộ đến hầu Đức-Thế-Tôn, bèn bạch rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, Ngài có thấy Yasa, người con yêu quý của gia đình con hay không? Bạch Ngài.

Đức-Thế-Tôn truyền dạy rằng:

• Này phú hộ! Con hãy ngồi xuống, tại nơi đây con sẽ gặp được Yasa, người con yêu quý của gia đình.

Ông phú hộ nghe Đức-Thế-Tôn truyền dạy như vậy, cảm thấy an tâm, đảnh lễ Đức-Thế-Tôn xong, ngồi xuống một nơi hợp lẽ. Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tế độ ông phú hộ bằng các pháp theo tuần tự: bố-thí, giữ giới, thiện-pháp sinh các cõi trời, tội-lỗi của ngũ-dục, quả báu của sự xa lánh ngũ-dục.

Khi biết rõ ông phú hộ có đại-thiện-tâm trong sạch, dễ dạy, Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tứ đế: khổ-đế, nhân sinh khổ-đế, diệt khổ-đế, pháp-hành dẫn đến diệt khổ-đế. Ông phú hộ phát sinh trí-tuệ-thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh- đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.

Quy-Y Tam-Bảo Đầu Tiên

Ông phú hộ tán dương ca tụng Đức-Thế-Tôn, xin quy-y nương nhờ nơi Đức-Phật-bảo, nơi Đức-Pháp-bảo, chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo, bèn bạch rằng:

• Esāhaṃ Bhante, Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca bhikkhusaṃghañca, upāsakaṃ maṃ Bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.⁽¹⁾
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con thành kính xin quy-y nơi Đức-Thế-Tôn, xin quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, xin quy- y nơi chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo. Kính xin Đức-Thế-

¹ Vinayapiṭaka, bộ Mahāvagga, đoạn Pabbajjākathā.

Tôn công nhận con là cận-sự-nam đã quy-y Tam-bảo, kể từ hôm nay cho đến trọn đời.

Ông phú hộ, thân phụ của công tử Yasa, là người cận- sự-nam đã quy-y Tam-bảo đầu tiên trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama, gọi là Tevācikasaraṇagamana.

Khi ngồi lắng nghe Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tế độ thân phụ của mình, công tử Yasa phát sinh trí-tuệ-thiền- tuệ thấy rõ, biết rõ sự sinh, sự diệt của danh-pháp, sắc- pháp, thấy rõ, biết rõ 3 trạng-thái-chung: trạng-thái vô- thường, trạng-thái khổ, trạng-thái vô-ngã, của danh- pháp, sắc-pháp, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, tuần tự chứng đắc Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh- quả và Niết-bàn, Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, cho đến A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra- hán, thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Gotama.

Đức-Thế-Tôn biết rõ công-tử Yasa không bao giờ trở lại cuộc sống tại gia nữa. Đức-Thế-Tôn xả phép thần thông, nên ông phú hộ nhìn thấy công-tử Yasa cũng đang ngồi tại nơi ấy, bèn bảo rằng:

• Này Yasa con yêu quý! Mẹ của con sầu não khóc than, vì không thấy con. Vậy, con nên cứu sinh mạng của mẹ con.

Khi nghe thân phụ của mình nói như vậy, công-tử Yasa ngẩng mặt lên nhìn Đức-Thế-Tôn.

Đức-Thế-Tôn biết rõ ông phú hộ, thân phụ của công- tử Yasa, bây giờ là bậc Thánh Nhập-lưu đã quy-y Tam- bảo, đã có đức-tin hoàn toàn trong sạch nơi Tam-bảo, không hề lay chuyển, nên Đức-Thế-Tôn bèn hỏi ông phú hộ với đại ý rằng:

• Này phú hộ! Con nhận thức về điều này như thế nào?

Người nào là bậc Thánh Nhập-lưu đã chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Niết-bàn giống như con. Bậc Thánh Nhập-lưu ấy đã tiếp tục thực-hành pháp- hành thiền-tuệ, đã dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh- đế, chứng đắc theo tuần tự Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, cho đến A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc

Thánh A-ra-hán.

• Này phú hộ! Vị Thánh A-ra-hán ấy có thể quay trở lại đời sống thấp hèn của người tại gia, thụ hưởng say mê trong ngũ-dục, như đời sống người tại gia trước kia được hay không?

Ông phú hộ bạch với Đức-Thế-Tôn rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, điều đó không thể có được.

Bạch Ngài.

• Này ông phú hộ! Yasa người con yêu quý của gia đình là bậc Thánh Nhập-lưu giống như con. Yasa đã tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, đã dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc theo tuần tự Nhất- lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, cho đến A- ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.
• Này phú hộ! Nay Yasa người con yêu quý của gia đình trở thành bậc Thánh A-ra-hán không thể quay trở lại đời sống thấp hèn của người tại gia, thụ hưởng say mê trong ngũ-dục như người tại gia trước kia nữa.

Khi Đức-Phật thuyết giảng cho ông phú hộ hiểu rõ tâm tính của công-tử Yasa bây giờ đã là bậc Thánh A-ra- hán cao thượng, hoàn toàn khác hẳn trước kia là hạng phàm-nhân bình thường.

Lắng nghe Đức-Phật thuyết giảng, ông phú hộ vô cùng hoan hỷ bạch rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, Yasa, người con yêu quý của gia đình có được đại-duyên, đại-phước.
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, Yasa, người con yêu quý của gia đình có được lợi-ích cao thượng. Yasa đã trở thành bậc Thánh A-ra-hán, hoàn toàn giải thoát khỏi khổ trầm-luân.
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con thành kính thỉnh Đức- Thế-Tôn cùng Yasa, ngày mai ngự đến thọ thực tại tư gia của chúng con.

Đức-Thế-Tôn nhận lời bằng cách làm thinh. Ông phú hộ biết Đức-Thế-Tôn đã nhận lời thỉnh mời của ông, thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn xin phép trở về nhà, thông báo cho gia đình, ông đã gặp Yasa và thỉnh Đức- Phật cùng Yasa ngày hôm sau ngự đến thọ thực tại nhà.

Phụ thân của công-tử Yasa vừa rời khỏi nơi ấy, công- tử Yasa đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, bạch rằng:

• Labheyyāhaṃ Bhante Bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadaṃ.
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, kính xin Ngài cho phép con được xuất gia trở thành sa-di, tỳ-khưu trong giáo- pháp của Ngài.

Xem xét biết rõ nguyện vọng, phước-thiện tiền-kiếp của công-tử Yasa, nên Đức-Thế-Tôn đưa cánh tay phải, chỉ bằng ngón trỏ truyền dạy rằng:

• Ehi bhikkhu! Svākkhato dhammo, cara brahma- cariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāya.
• Con hãy lại đây! Con trở thành tỳ-khưu theo ý nguyện, chánh-pháp mà Như-Lai đã thuyết giảng hoàn hảo phần đầu, phần giữa, phần cuối, con hãy thực-hành phạm-hạnh cao thượng, dẫn đến tận cùng của khổ-đế.

Khi Đức-Thế-Tôn truyền dạy vừa dứt lời, công-tử Yasa liền trở thành một vị tỳ-khưu có đầy đủ 8 thứ vật dụng của tỳ-khưu, do năng lực của phước-thiện phát sinh như thần thông, trong tăng tướng trang nghiêm, như một vị Đại-đức có 60 tuổi hạ.

Khi ấy, Đức-Phật có 6 vị Thánh A-ra-hán thanh-văn đệ-tử đã xuất hiện trên thế gian.

Buổi sáng, Đức-Thế-Tôn mặc y mang bát ngự đi khất thực cùng với Ngài Trưởng-lão Yasa theo sau, đến nhà ông bà phú hộ, là thân phụ thân mẫu của Ngài Trưởng- lãoYasa.

Đức-Thế-Tôn và Ngài Trưởng-lão Yasa ngồi trên chỗ sắp đặt sẵn, ông bà phú hộ và con dâu (bạn đời cũ của công-tử Yasa khi còn tại gia), đến hầu đảnh lễ Đức-Thế- Tôn, rồi ngồi một nơi hợp lẽ. Khi ấy, Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tế độ họ bằng các pháp theo tuần tự: bố-thí, giữ giới, pháp sinh các cõi trời, tội-lỗi của ngũ-dục, quả báu của sự xa lánh ngũ-dục. Khi biết hai người nữ có đại-thiện-tâm trong sạch, dễ dạy, Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tứ đế: khổ-đế, nhân sinh khổ-đế, diệt khổ-đế, pháp- hành dẫn đến diệt khổ-đế.

Bà phú hộ và con dâu của bà phát sinh trí-tuệ-thiền- tuệ thấy rõ, biết rõ thật-tánh của danh-pháp, sắc-pháp, thấy rõ, biết rõ sự sinh, sự diệt của danh-pháp, sắc-pháp, thấy rõ, biết rõ 3 trạng-thái-chung: trạng-thái vô-

thường, trạng-thái khổ, trạng-thái vô-ngã của danh- pháp, sắc-pháp, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.

Người Nữ Quy-Y Tam-Bảo Đầu Tiên

Hai người nữ tán dương ca tụng Đức-Thế-Tôn, rồi kính xin quy-y nương nhờ nơi Đức-Phật-bảo, nơi Đức-Pháp-bảo, nơi chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo, bèn bạch rằng:

• Etā mayaṃ Bhante, Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca bhikkhusaṃghañca upāsikāyo no Bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetā saraṇaṃ gatā.⁽¹⁾
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, chúng con thành kính xin quy-y nơi Đức-Thế-Tôn, xin quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, xin quy-y nơi chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo.

Kính xin Ngài công nhận chúng con là người cận-sự- nữ đã quy-y Tam-bảo, kể từ nay cho đến trọn đời.

Như vậy, bà phú hộ và con dâu của bà là người cận- sự-nữ đã quy-y Tam-bảo đầu tiên trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama, gọi là Tevācikasaraṇagamana.

Sau đó, toàn gia đình của Ngài Trưởng-lão Yasa, gồm có ông bà phú hộ và con dâu, kính dâng lễ cúng dường những thứ vật thực ngon lành lên Đức-Thế-Tôn và Ngài Trưởng-lão Yasa.

Sau khi thọ thực xong, Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tế độ toàn gia quyến, toàn gia quyến phát sinh đại-thiện tâm trong sạch vô cùng hoan hỷ trong lời giáo huấn của Đức-Phật.

¹ Vinayapiṭaka, bộ Mahāvagga, đoạn Pabbajjākathā.

Đức-Thế-Tôn ngự cùng Ngài Trưởng-lão Yasa trở về.

Thân mẫu của Ngài Trưởng-lão Yasa là ai?

Thân-mẫu của Ngài Trưởng-lão Yasa chính là bà Sujātā, người đã dâng lễ cúng dường món cơm nấu bằng sữa tươi rất công phu, đến Đức-Bồ-Tát Siddhattha vào ngày rằm tháng tư (âm lịch), trước khi Đức-Bồ-tát chứng đắc thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.

Bà Sujātā khi còn là con gái của ông phú hộ Seniya, vùng Senā, gần khu rừng Uruvelā. Cô Sujātā đã từng đến cội cây da trong khu rừng Uruvelā cầu nguyện với chư-thiên ở cội cây da rằng:

• Khi tôi trưởng thành được kết duyên với người cùng dòng dõi, cùng giai cấp và sinh con trai đầu lòng. Nếu được toại nguyện, thì hằng năm vào ngày rằm tháng tư (âm lịch), tôi sẽ làm lễ cúng dường tạ ơn chư-thiên.

Thật vậy, khi cô Sujātā trưởng thành được kết duyên với công-tử con ông phú hộ Bārāṇasī và sinh ra công-tử Yasa, đứa con trai đầu lòng, cô Sujātā đã thành tựu như ước nguyện. Cho nên, hằng năm vào buổi sáng ngày rằm tháng tư, cô Sujātā thường đem lễ vật cúng dường tạ ơn chư-thiên.

Vào buổi sáng ngày rằm tháng tư năm ấy, Đức-Bồ- Tát Siddhattha đến ngồi dưới gốc cây da trong khu rừng Uruvelā chờ đến giờ đi khất thực. Khi ấy, nàng Sujātā cùng với cô Puṇṇā, đội món cơm nấu bằng sữa tươi rất công phu đến dâng lễ vật cúng dường lên Đức-Bồ-Tát Siddhattha, mà nàng tưởng rằng vị chư-thiên hiện ra thọ nhận lễ vật cúng dường của nàng, nên nàng Sujātā vô cùng hoan hỷ.

Nay, duyên-lành đã đến, công-tử Yasa đứa con trai đầu lòng của bà Sujātā, đã xuất gia trở thành tỳ-khưu,

cũng là bậc Thánh A-ra-hán thanh-văn đệ-tử của Đức- Phật Gotama.

Đức-Phật ngự cùng với Ngài Trưởng-lão Yasa theo sau, đến tư gia của bà Sujātā. Ngài thuyết pháp tế độ bà Sujātā và con dâu của bà đều chứng đắc thành bậc Thánh Nhập-lưu.

Sau khi trở thành bậc Thánh Nhập-lưu xong, bà Sujātā và con dâu thành kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo.

Tuyên Dương Cận-Sự-Nữ Quy-Y Tam-Bảo Đầu Tiên

Một thuở nọ, Đức-Thế-Tôn tuyên dương nàng Sujātā

là người cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo đầu tiên rằng:

• Etadaggaṃ Bhikkhave, mama sāvikānaṃ upāsikānaṃ paṭhamaṃ saraṇaṃ gacchantīnaṃ yadidaṃ Sujātā ⁽¹⁾ Seniyadhitā.
• Này chư tỳ-khưu! Trong hàng cận-sự-nữ thanh-văn đệ-tử của Như-Lai, Sujātā, con của phú hộ Seniya, là cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo đầu tiên trong giáo-pháp của Như-Lai.

Bậc Thiện-Trí Biết Rõ Đức-Phật Mới Quy-Y Tam-Bảo

Nghe người ta tán dương ca tụng Đức-Phật Gotama, vị Bà-la-môn Brahmāyu truyền bảo người học trò giỏi đi đến hầu xem xét Ngài Sa-môn Gotama là Đức-Phật thật sự thì chắc chắn Ngài phải có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân (mahāpurisalakkhaṇa) đúng như bộ sách xưa truyền lại.

Kinh Brahmāyusutta ⁽²⁾ được tóm lược như sau:

¹ Aṅguttaranikāya, phần Etadaggavagga.

² Maj. Majjhamapaṇṇāsa, Kinh Brahmāyusutta.

Một thuở nọ, Đức-Thế-Tôn du hành cùng với đoàn 500 chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng, đến một tỉnh lỵ Videha. Khi ấy, vị Bà-la-môn tên Brahmāyu ở nước Mithilā, là một học-giả uyên thâm các bộ sách xưa của giai cấp Bà- la-môn, đặc biệt bộ Lokāyata xem 32 tướng tốt của bậc đại-nhân (mahāpurisalakkhaṇa), là vị thầy của các người trai trẻ thuộc về giai cấp Bà-la-môn.

Vị Bà-la-môn Brahmāyu là người tuổi cao tác lớn có 120 tuổi thọ, nghe dân chúng tán dương ca tụng rằng:

“Ngài Sa-môn Gotama thuộc dòng dõi Sakya du hành cùng với đoàn 500 chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng đến tỉnh lỵ Videha, mà ân-đức của Ngài vang dậy khắp mọi nơi rằng:

“Đức-Thế-Tôn là

1. Arahaṃ: Đức A-ra-hán là Bậc cao thượng có thân, khẩu, ý hoàn toàn trong sạch và thanh-tịnh, xứng đáng thọ nhận sự lễ bái cúng dường của nhân-loại chư-thiên và phạm-thiên.
2. Sammāsambuddho: Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác là Bậc tự mình chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế không thầy chỉ dạy, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận mọi phiền-não, mọi tham-ái, mọi ác- pháp không còn dư sót, đặc biệt diệt được mọi tiền- khiên-tật (vāsana), trở thành bậc Thánh A-ra-hán đầu tiên trong toàn cõi tam-giới chúng-sinh. Do đó, gọi là Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác độc nhất vô nhị.
3. Vijjācaraṇasampanno: Đức Minh-Hạnh-Túc là Bậc có đầy đủ Tam-minh, Bát-minh và 15 Đức-hạnh cao thượng.
4. Sugato: Đức Thiện-Ngôn là Bậc thuyết pháp chân- lý đem lại sự lợi ích thật sự cho chúng-sinh.

5. Lokavidū: Đức Thông-Suốt Tam-Tổng-Pháp là Bậc thấy rõ, biết rõ tổng các loài chúng-sinh (sattaloka), tổng các cõi chúng-sinh (okāsaloka), tổng các pháp- hành (saṅkhāraloka).
6. Anuttaro purisadammasārathi: Đức Vô-Thượng Giáo-Hóa Chúng-Sinh là Bậc giáo huấn chúng-sinh cải tà quy chánh, cải ác làm thiện, từ hạng phàm-nhân lên bậc Thánh-nhân.
7. Satthā devamanussānaṃ: Đức Thiên-Nhân-Sư là Bậc Thầy của nhân-loại, chư-thiên, chư phạm-thiên, ...
8. Buddho: Đức-Phật là Bậc tự mình chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế không thầy chỉ dạy, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh A-ra-hán đầu tiên trong toàn cõi tam-giới chúng- sinh, gọi là Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác độc nhất vô nhị, rồi Đức-Phật thuyết pháp giáo huấn chúng-sinh có duyên lành cũng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Ngài, cũng chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết- bàn tùy theo năng lực các pháp-hạnh ba-la-mật và 5 pháp- chủ (indriya): tín pháp-chủ, tấn pháp-chủ, niệm pháp- chủ, định pháp-chủ, tuệ pháp-chủ của mỗi chúng-sinh.
9. Bhagavā: Đức-Thế-Tôn là Bậc có 6 ân-đức đặc biệt do thực-hành đầy đủ trọn vẹn 30 pháp-hạnh Ba-la- mật của Đức-Phật.

Đức-Thế-Tôn thuyết-pháp hay ở đoạn đầu, đoạn giữa, đoạn cuối, thuyết giảng pháp-hành phạm-hạnh cao thượng với văn chương trong sáng thanh-tịnh.”

Có duyên lành đến hầu Đức-Thế-Tôn, đó là điều hạnh phúc cao thượng.

Khi ấy, vị Bà-la-môn Brahmāyu gọi người học trò giỏi tên Uttara đã học xong các bộ sách xưa của giai cấp

Bà-la-môn, đặc biệt bộ Lokāyata xem 32 tướng tốt của bậc đại-nhân (mahāpurisalakkhaṇa) mà dạy rằng:

• Này Uttara! “Ngài Sa-môn Gotama thuộc dòng dõi Sakya du hành cùng với đoàn 500 chư Đại-đức-Tăng đến tỉnh lỵ Videha, mà ân-đức của Ngài vang dậy khắp mọi nơi rằng:

“Đức-Thế-Tôn là

• “Arahaṃ: Đức A-ra-hán là Bậc cao thượng có thân, khẩu, ý hoàn toàn trong sạch và thanh-tịnh, xứng đáng thọ nhận sự lễ bái cúng dường của nhân-loại chư- thiên và phạm-thiên. Đức A-ra-hán có thân, khẩu, ý hoàn toàn thanh-tịnh, ...

Đức-Phật thuyết-pháp hay ở đoạn đầu, đoạn giữa, đoạn cuối, thuyết giảng pháp-hành phạm-hạnh cao thượng với văn chương trong sáng thanh-tịnh.”

Có duyên lành đến hầu Đức-Thế-Tôn, đó là điều hạnh phúc cao thượng.

• Này Uttara! Con hãy đi đến hầu đảnh lễ Đức-Phật Gotama ấy, con nên xem xét Đức-Phật Gotama có đúng ân-đức vang dậy khắp mọi nơi như vậy hay không? Thầy sẽ chờ đợi tin con.

Nghe lời truyền dạy của thầy, cậu Uttara thưa rằng:

• Kính bạch Thầy, con biết Đức-Phật Gotama ấy có đúng như danh tiếng lừng lẫy vang dậy khắp mọi nơi như vậy bằng cách nào? Bạch Thầy.
• Này Uttara! Thầy đã dạy cho con hiểu biết rõ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân (mahāpurisalakkhaṇa). Nếu bậc nào có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân ấy thì cuộc đời chỉ có 2 con đường mà thôi, chắc chắn không thể khác:

• Nếu Bậc ấy sống tại gia thì chắc chắn sẽ trở thành Đức chuyển-luân-Thánh-vương hành thiện-pháp, có đầy đủ 7 báu: long xa báu, voi báu, ngựa báu, ngọc ma-ni báu, Chánh-cung hoàng-hậu báu, thừa-tướng báu, phú hộ báu. Đức chuyển-luân-Thánh-vương có trên 1.000 hoàng-tử anh hùng dũng cảm, chiến thắng mọi kẻ thù bằng thiện-pháp, không sử dụng khí giới, trị vì toàn cõi đất nước có 4 biển làm ranh giới, được thanh bình thịnh vượng, trong toàn đất nước không có điều xấu xảy ra, toàn thể dân chúng sống an-lạc.
• Nếu Bậc ấy từ bỏ nhà đi xuất gia thì chắc chắn sẽ trở thành Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác độc nhất vô nhị, diệt tận được mọi tham-ái mọi phiền- não không còn dư sót, cao thượng nhất trong toàn cõi tam-giới chúng-sinh.
• Này Uttara! Thầy đã chỉ dạy con về 32 tướng tốt của bậc đại-nhân, nay con hãy đi đến hầu đảnh lễ Đức-Phật Gotama ấy, con nên xem xét Đức-Phật Gotama có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân hay không?

Vâng lời dạy của vị Thầy, cậu Uttara đảnh lễ vị Bà-la- môn Brahmāyu, rồi xin phép lên đường đi đến hầu Đức- Phật Gotama tại tỉnh lỵ Videha.

Cậu Uttara đến hầu đảnh lễ Đức-Phật Gotama, rồi ngồi một nơi hợp lẽ, chú ý xem xét 32 tướng tốt của bậc đại-nhân trong kim thân của Đức-Phật, cậu Uttara theo dõi Đức-Phật thấy rõ, biết rõ được 30 tướng tốt của bậc đại-nhân trong kim thân của Đức-Phật, chỉ còn 2 tướng tốt của bậc đại-nhân là ngọc-hành giấu kín trong bao da và cái lưỡi lớn và dài, mềm mại, lưỡi lớn có thể bao phủ toàn mặt lên đến chân tóc, lưỡi dài có thể le đến tận 2 lỗ

tai, 2 lỗ mũi. Cậu Uttara còn chút hoài-nghi, nên chưa hoàn toàn có đức-tin nơi Đức-Phật.

Khi ấy, Đức-Thế-Tôn biết rằng: “Cậu Uttara này theo xem xét 32 tướng tốt của bậc đại-nhân trong kim thân của Như-lai, mới thấy rõ, biết rõ được 30 tướng tốt của bậc đại-nhân, còn lại 2 tướng tốt của bậc đại-nhân chưa thấy rõ là ngọc-hành giấu kín trong bao da và cái lưỡi lớn và dài của Như-lai, nên còn chút hoài-nghi, chưa hoàn toàn có đức-tin nơi Như-lai.”

Vì vậy, Đức-Thế-Tôn dùng phép thần-thông hoá ra cái bóng như thật để cho cậu Uttara thấy rõ, biết rõ ngọc- hành giấu kín trong bao da và Đức-Phật le lưỡi đến 2 lỗ tai, 2 lỗ mũi, rồi bao phủ toàn mặt lên đến tận chân tóc.

Sau khi đã thấy rõ, biết rõ Đức-Phật Gotama có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân,⁽¹⁾ như sau:

1. Hai bàn chân bằng phẳng, vững vàng đạp trên mặt đất.
2. Hai lòng bàn chân có dấu bánh xe, trục xe có một ngàn căm và đầy đủ các bộ phận.
3. Hai gót chân dài (bằng một phần tư bàn chân).
4. Ngón tay dài và tròn trịa, đều đặn, thon như hình búp măng.
5. Hai bàn tay, hai bàn chân mềm mại.
6. Năm ngón tay, trừ ngón tay cái ra, bốn ngón còn lại đều dài bằng nhau, khít vào nhau, và năm ngón chân dài bằng nhau, khít vào nhau, không có kẽ hở.
7. Hai mắt cá nằm cao cách bàn chân độ 2-3 lóng tay.
8. Đôi chân thon, phần trên lớn rồi nhỏ dần xuống dưới, tròn đẹp như đôi chân con sơn dương.
9. Khi đứng thẳng, không cúi người xuống, hai bàn tay có thể sờ đụng hai đầu gối.

¹ Xem đầy đủ trong bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo, quyển I: Tam-Bảo.

10. Ngọc hành được giấu kín trong bao da.
11. Toàn thân có da màu vàng, óng ánh xinh đẹp như màu vàng ròng.
12. Làn da mịn màng, do làn da mịn màng, trơn nhẫy, nên bụi không thể bám vào thân hình.
13. Mỗi sợi lông mọc ở mỗi lỗ chân lông.
14. Lông có màu xanh và xoắn về bên phải, đầu lông hướng lên mặt.
15. Thân hình ngay ngắn như thân hình phạm-thiên.
16. Bảy nơi trong thân hình có thịt đầy đặn là hai mu bàn tay, hai mu bàn chân, hai bả vai và cổ (không nhìn thấy gân và xương).
17. Thân hình trên dưới đầy đặn như thân hình phía trên của sư tử chúa.
18. Hai hốc bả vai có thịt đầy đặn (không thấy xương vai).
19. Chiều cao của thân bằng sải tay, và sải tay bằng chiều cao của thân (cũng như chiều cao của cây nigrodha có chiều ngang bằng nhánh của cây ấy).
20. Cổ tròn trịa đầy đặn (khi nói không nổi gân cổ).
21. Bảy ngàn dây thần kinh rất tinh tế, tụ hội từ lưỡi đến cổ, tiếp nhận hương vị vật thực để nuôi dưỡng cơ thể.
22. Cái cằm giống cằm của sư tử chúa.
23. Đầy đủ 40 cái răng: Hàm trên 20 cái răng và hàm dưới 20 cái răng.
24. Hàm răng trên và dưới đều đặn, có màu trắng xinh đẹp.
25. Hai hàm răng sắp đều đặn và khít vào nhau, không có kẽ hở.
26. Bốn cái răng nhọn sạch sẽ, trắng đẹp.
27. Lưỡi lớn và dài, mềm mỏng, có màu đỏ hồng xinh đẹp; lưỡi lớn có thể trùm được cả mặt lên đến chân tóc, và lưỡi dài có thể le ra đến tận hai lỗ mũi, hai lỗ tai.
28. Giọng nói như giọng của phạm-thiên, rõ ràng, trong trẻo, ngọt ngào như tiếng chim karavīka.

29. Đôi mắt xanh sẫm và trong sáng rất đẹp.
30. Đôi mắt tựa như đôi mắt con bê mới sinh.
31. Sợi lông uṇṇa mọc trên trán, ở khoảng giữa hai đầu lông mày, có màu trắng dài mềm mại, xoắn bên phải, đầu lông hướng lên trên đầu rất đẹp.
32. Cái đầu tròn và có vầng trán cao rộng đẹp, đi vòng từ vành tai bên phải sang vành tai bên trái.

Cậu Uttara phát sinh đức-tin nơi Đức-Phật, rồi suy nghĩ rằng: Ta không chỉ biết rõ 32 tướng tốt của bậc đại- nhân như vậy, mà ta nên theo dõi để biết rõ mọi cử chỉ hành động của Đức-Phật Gotama nữa.

Từ đó, cậu Uttara theo dõi Đức-Phật suốt 7 tháng, chỉ thấy những cử chỉ hành động thật đáng kính mà thôi, không hề thấy điều sơ suất nào dù là nhỏ nhất.

Cậu Uttara trở về nước Mithilā đến hầu đảnh lễ vị thầy Bà-la-môn Brahmāyu rồi ngồi một nơi hợp lẽ. Khi ấy vị Bà-la-môn Brahmāyu hỏi rằng:

• Này Uttara! Danh tiếng lừng lẫy của Ngài Sa-môn Gotama ấy vang dậy khắp mọi nơi đúng sự thật như vậy, có phải hay không?

Nghe vị Thầy hỏi như vậy, cậu Uttara thưa rằng:

• Kính bạch Thầy khả kính, danh tiếng lừng lẫy của Ngài Sa-môn Gotama ấy vang dậy khắp mọi nơi đúng sự thật như vậy, không phải khác.
• Kính bạch Thầy khả kính, con xem xét thấy rõ, biết rõ Ngài Sa-môn Gotama ấy có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân. Sau đó, con theo dõi Ngài Sa-môn Gotama suốt 7 tháng chỉ thấy những cử chỉ hành động thật đáng kính mà thôi, không hề thấy điều sơ suất nào dù là nhỏ nhất.

Cậu Uttara tường thuật lại tất cả những gì đã thấy rõ, biết rõ nơi Đức-Phật Gotama có những ân-đức hơn cả những điều mà người ta tán dương ca tụng.

Sau khi nghe người học trò giỏi nhất tường thuật đầy đủ như vậy, vị Bà-la-môn Brahmāyu ngồi dậy, mặc tấm choàng một bên, chừa vai phải tỏ lòng tôn kính, chắp 2 tay hướng về nơi Đức-Phật Gotama đang ngự, cung kính đọc 3 lần rằng:

“Namo tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa, Namo tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa, Namo tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.”

Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn ấy, Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác,

Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn ấy, Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác,

Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn ấy, Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.

Vị Bà-la-môn Brahmāyu tư duy rằng:

Ta nên đi đến hầu đảnh lễ Đức-Phật Gotama, đó là điều diễm phúc biết dường nào!

Ta nên đi đến vấn an Đức-Phật Gotama, rồi vấn đạo, đó là điều diễm phúc biết dường nào!

Đức-Thế-Tôn khởi hành từ tỉnh lỵ Videha du hành cùng với đoàn 500 chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng đến ngự tại khu vườn xoài Maghadeva gần nước Mithilā.

Khi ấy, nghe tin rằng: Ngài Sa-môn Gotama du hành cùng với đoàn 500 chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng đến ngự tại khu vườn xoài Maghadeva gần nước Mithilā, mà ân- đức của Ngài vang dậy khắp mọi nơi rằng:

“Đức-Thế-Tôn là

• Đức A-ra-hán có thân, khẩu, ý hoàn toàn thanh-tịnh, xứng đáng thọ nhận sự lễ bái cúng dường của chư-thiên và nhân-loại, …

Đức-Phật thuyết-pháp hay ở đoạn đầu, đoạn giữa, đoạn cuối, thuyết giảng pháp-hành phạm-hạnh cao thượng với văn chương trong sáng thanh-tịnh.”

Các Bà-la-môn và dân chúng nước Mithilā dẫn nhau đi đến khu vườn xoài Maghadeva, hầu đảnh lễ Đức-Phật Gotama, rồi ngồi một nơi hợp lẽ, có số tự xưng dòng dõi của mình, có số vấn an Đức-Phật Gotama, có số chắp tay ngồi làm thinh.

Khi ấy, Vị Bà-la-môn Brahmāyu dẫn đoàn học trò số đông gần đến khu vườn xoài Maghadeva, dừng lại, vị Bà-la-môn Brahmāyu nghĩ rằng: Ta nên xin phép trước, rồi đến hầu đảnh lễ Đức-Phật Gotama, đó là điều nên làm đối với ta. Vì vậy, Bà-la-môn Brahmāyu gọi cậu học trò đến, rồi dạy bảo rằng:

• Này con! Con hãy đến hầu đảnh lễ Đức-Phật Gotama, rồi bạch với Đức-Thế-Tôn theo lời dạy của thầy rằng:
• “Kính bạch Đức-Thế-Tôn, vị Bà-la-môn Brahmāyu xin vấn an Đức-Thế-Tôn, vị Bà-la-môn Brahmāyu có tuổi cao tác lớn 120 tuổi thọ, là vị thầy nổi tiếng uyên thâm các bộ sách xưa của giai cấp Bà-la-môn, đặc biệt bộ Lokāyata xem 32 tướng tốt của bậc đại-nhân (mahāpurisalakkhaṇa).
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, vị Bà-la-môn Brahmāyu có ý nguyện muốn đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn.”

Cậu học trò vâng lời dạy của thầy, đảnh lễ thầy, xin phép đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, rồi bạch y theo lời dạy của thầy rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, vị Bà-la-môn Brahmāyu xin vấn an Đức-Thế-Tôn, vị Bà-la-môn Brahmāyu có tuổi cao tác lớn 120 tuổi thọ, …

Đức-Thế-Tôn truyền dạy rằng:

• Này con! Con nên thưa với vị Bà-la-môn Brahmāyu biết cơ hội hợp thời ngay bây giờ.

Cậu học trò đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, rồi xin phép đi gặp vị Bà-la-môn Brahmāyu, bạch rằng:

• Kính bạch thầy, Đức-Thế-Tôn cho phép thầy có cơ hội hợp thời ngay bây giờ.

Được cơ hội tốt, vị Bà-la-môn Brahmāyu đi đến hầu Đức-Thế-Tôn. Nhìn từ xa thấy vị Bà-la-môn Brahmāyu đi đến, các Bà-la-môn và dân chúng Mithilā đứng dậy chắp 2 tay cung kính vị Bà-la-môn Brahmāyu.

Thấy các Bà-la-môn và dân chúng tỏ vẻ cung kính mình như vậy, nên vị Bà-la-môn Brahmāyu bảo rằng:

• Này quý vị! Xin quý vị ngồi tự nhiên trên chỗ của mình, còn tôi vào hầu đảnh lễ Đức Sa-môn Gotama.

Khi ấy, vị Bà-la-môn Brahmāyu vào gần đảnh lễ, vấn an Đức-Thế-Tôn, rồi ngồi một nơi hợp lẽ, xem xét 32 tướng tốt của bậc đại-nhân (mahāpurisalakkhaṇa) trong kim thân của Đức-Thế-Tôn, thấy rõ, biết rõ 30 tướng tốt của bậc đại-nhân, còn lại 2 tướng tốt là ngọc-hành giấu kín trong bao da và cái lưỡi lớn và dài, nên còn chút hoài-nghi, nên chưa hoàn toàn có đức-tin nơi Đức-Phật.

Vị Bà-la-môn Brahmāyu bạch với Đức-Thế-Tôn bằng câu kệ rằng:

• Kính bạch Ngài Sa-môn Gotama,

Con đã học 32 tướng tốt của bậc đại-nhân, Trong bộ sách xưa của giai cấp Bà-la-môn,

Con đã thấy rõ 30 tướng tốt, còn lại 2 tướng tốt, Là ngọc-hành giấu kín trong bao da,

Và cái lưỡi lớn và dài trong kim thân của Ngài, Con chưa thấy rõ, nên còn chút hoài-nghi, Kính xin Ngài tế độ làm diệt hoài-nghi ấy.

• Kính bạch Ngài Sa-môn Gotama, Nếu Ngài ban cho con cơ hội tốt,

Con sẽ bạch hỏi câu hỏi mà con muốn,

Để đem lại sự lợi ích, sự tiến hoá, sự an-lạc, Trong kiếp hiện-tại và những kiếp vị-lai.

Khi ấy, Đức-Thế-Tôn biết vị Bà-la-môn Brahmāyu thấy rõ, biết rõ 30 tướng tốt của bậc đại-nhân, còn lại 2 tướng tốt là ngọc-hành giấu kín trong bao da và cái lưỡi lớn và dài, nên còn chút hoài-nghi, chưa hoàn toàn có đức-tin nơi Ngài, nên Đức-Thế-Tôn dùng phép thần- thông hoá ra cái bóng như thật để cho vị Bà-la-môn Brahmāyu thấy rõ, biết rõ ngọc-hành giấu kín trong bao da và Đức-Phật le lưỡi đến 2 lỗ tai, 2 lỗ mũi, rồi bao phủ toàn mặt lên đến tận chân tóc.

Sau khi đã thấy rõ, biết rõ Ngài Sa-môn Gotama có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân, nên vị Bà-la-môn Brahmāyu phát sinh đức-tin hoàn toàn nơi Đức-Phật.

Đức-Thế-Tôn dạy vị Bà-la-môn Brahmāyu rằng:

• Này Bà-la-môn Brahmāyu!

Con đã học 32 tướng tốt của bậc đại-nhân,

Trong kim thân của Như-lai có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân, con không nên có hoài-nghi nữa.

• Này Bà-la-môn Brahmāyu!

• Khổ-Thánh-đế là pháp nên biết thì Như-lai đã biết,
• Nhân sinh khổ-Thánh-đế là pháp nên diệt, thì Như-lai đã diệt,

• Pháp-hành dẫn đến diệt khổ-Thánh-đế là pháp nên tiến hành, thì Như-lai đã tiến hành.

Vì thế, Như-lai là Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác. Nay, Như-lai cho cơ hội, con nên hỏi điều con muốn, Để đem lại sự lợi ích, sự tiến hoá, sự an-lạc,

Trong kiếp hiện-tại và những kiếp vị-lai.

Khi ấy, vị Bà-la-môn Brahmāyu được Đức-Thế-Tôn cho cơ hội bạch hỏi câu hỏi, nên suy xét nên hỏi về sự lợi ích, sự tiến hoá, sự an-lạc trong kiếp hiện-tại hay trong những kiếp vị-lai. Nếu hỏi về sự lợi ích, sự tiến hoá, sự an-lạc trong kiếp hiện-tại thì người khác cũng hỏi như vậy, nên vị Bà-la-môn Brahmāyu hỏi về sự lợi ích, sự tiến hoá, sự an-lạc trong kiếp vị-lai.

Vị Bà-la-môn Brahmāyu bạch hỏi những câu hỏi ấy.

Sau khi nghe Đức-Thế-Tôn giải đáp những câu hỏi xong, vị Bà-la-môn Brahmāyu vô cùng hoan hỷ trong lời dạy của Đức-Thế-Tôn, đứng dậy, mặc tấm choàng chừa bên vai phải tỏ lòng tôn kính, chắp 2 tay, đi vào gục đầu xuống đôi bàn chân của Đức-Thế-Tôn, hôn đôi bàn chân của Ngài, 2 bàn tay xoa bóp đôi bàn chân của Ngài, rồi chắp 2 tay để trên trán tự xưng rằng:

• Kính bạch Ngài Sa-môn Gotama tôn kính, con là Bà-la-môn Brahmāyu,
• Kính bạch Ngài Sa-môn Gotama tôn kính, con là Bà-la-môn Brahmāyu.

Khi ấy, toàn thể hội chúng nhìn thấy điều phi thường chưa từng có rằng:

“-Này quý vị! Thật là điều phi thường chưa từng có.

Ngài Sa-môn Gotama có ân-đức phi thường, có nhiều oai lực phi thường.

Vị Bà-la-môn Brahmāyu là học giả uyên thâm, có địa vị cao cả, là bậc trưởng lão mà trong nước mọi người đều tôn kính, mà nay lại có cử chỉ tỏ hết lòng tôn kính Ngài Sa-môn Gotama đến dường ấy.”

Đức-Thế-Tôn bảo vị Bà-la-môn Brahmāyu rằng:

• Này Bà-la-môn Brahmāyu! Con tỏ lòng tôn kính Như-lai như vậy thì quý hoá lắm rồi. Con nên đứng dậy, ngồi lại chỗ ngồi của con.

Nghe lời dạy của Đức-Thế-Tôn, vị Bà-la-môn Brahmāyu đứng dậy, ngồi lại chỗ ngồi của mình.

Khi ấy, Đức-Thế-Tôn thuyết-pháp anupubbikathā tế độ vị Bà-la-môn Brahmāyu theo tuần tự là dānakathā: thuyết về phước-thiện bố-thí, sīlakathā: thuyết về giới, saggakathā: thuyết về các cõi trời, thuyết về tội lỗi của các đối-tượng ngũ-dục thấp hèn, làm cho tâm ô nhiễm, thuyết về quả báu cao quý của sự xa lánh ngũ-dục.

Khi nào Đức-Thế-Tôn biết rõ vị Bà-la-môn Brahmāyu phát sinh thiện-tâm thanh-tịnh, thuần thục, tránh xa 5 pháp chướng ngại, thiện-tâm trong sáng, khi ấy Đức- Thế-Tôn thuyết về pháp tứ đế: khổ-đế, nhân sinh khổ- đế, diệt khổ-đế, và pháp-hành dẫn đến diệt khổ-đế.

Ngay tại nơi ấy, pháp-nhãn (dhammmacakkhu) phát sinh đối với vị Bà-la-môn Brahmāyu, chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, trí-tuệ-thiền-tuệ thấy rõ, biết rõ rằng: “Tất cả các pháp nào trong tam-giới có trạng-thái-sinh, thì tất cả các pháp ấy đều có trạng-thái-diệt.” Cũng ví như tấm vải trắng sạch sẽ, không có màu đen, nên dễ nhuộm màu xinh đẹp.

Khi ấy, vị Bà-la-môn Brahmāyu đã phát sinh trí-tuệ- thiền-tuệ chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, đã chứng đạt

đến chân-lý tứ Thánh-đế, đã thấy rõ, biết rõ thật-tánh đúng theo chân-lý tứ Thánh-đế, đã thấu rõ, thông suốt chân-lý tứ Thánh-đế, nên đã diệt tận hoàn toàn mọi điều hoài-nghi nơi Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng, với trí- tuệ-thiền-tuệ siêu-tam-giới của mình đã chứng ngộ chân- lý tứ Thánh-đế đúng theo lời giáo huấn của Đức-Thế- Tôn, nên không còn tin nơi người khác nữa.

Vị Bà-la-môn Brahmāyu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, rồi bạch rằng:

“Abhikkantaṃ bho Gotama! Abhikkantaṃ bho Gotama! …

• Kính bạch Đức-Phật Gotama, con vô cùng hoan hỷ!
• Kính bạch Đức-Phật Gotama, con vô cùng hoan hỷ!

Đức-Phật Gotama thuyết-pháp với nhiều phương-pháp khác nhau, ví như lật ngửa ra vật bị úp xuống, hoặc mở ra vật bị gói kín, hoặc chỉ đường cho người đang đi lạc đường, hoặc rọi đèn soi sáng vào nơi tối tăm, để cho người có đôi mắt sáng được thấy rõ mọi vật hiện hữu.

“Esāhaṃ Bhavantaṃ Gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca bhikkhusaṃghañca, upāsakaṃ maṃ bhavaṃ Gotamo dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.”

“Con nguyện đem hết lòng thành kính xin quy y, nương nhờ nơi Đức-Phật Gotama, Đức-Pháp, chư tỳ-khưu-Tăng.

Kính xin Đức-Phật Gotama công nhận con là người cận- sự-nam đã quy y Tam-bảo kể từ nay cho đến trọn đời.”

Vị Bà-la-môn Brahmāyu kính bạch rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con kính thỉnh Ngài cùng với chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng thọ nhận vật thực tại tư gia của con vào ngày mai. Bạch Ngài.

Đức-Thế-Tôn chấp thuận lời thỉnh mời của vị Bà-la- môn Brahmāyu bằng cách làm thinh.

Khi ấy, vị Bà-la-môn Brahmāyu biết Đức-Thế-Tôn đã chấp thuận sự thỉnh mời của mình, nên đứng dậy, đảnh lễ Đức-Thế-Tôn một cách tôn kính, rồi xin phép trở về tư thất của mình.

Khi về đến tư thất, vị Bà-la-môn Brahmāyu truyền bảo các gia nhân sửa soạn những món vật thực ngon lành suốt đêm cho đến sáng. Sáng hôm sau, vị Bà-la- môn Brahmāyu truyền bảo người thân tín đi đến đảnh lễ Đức-Phật Gotama, rồi bạch rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, đã đến giờ, ông Bà-la-môn Brahmāyu truyền bảo con đến kính thỉnh Đức-Thế-Tôn ngự đi cùng với đoàn 500 chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng đến tư thất của ông, để thọ nhận vật thực. Bạch Ngài.

Sáng hôm ấy, Đức-Thế-Tôn ngự đi cùng với đoàn 500 chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng đến tư thất của vị Bà-la-môn Brahmāyu.

Vị Bà-la-môn Brahmāyu đón tiếp Đức-Thế-Tôn cùng với đoàn 500 chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng, rồi tự tay ông cúng dường đến Đức-Phật cùng với đoàn 500 chư Đại- đức tỳ-khưu-Tăng những món vật thực ngon lành suốt 7 ngày như vậy.

Sau ngày thứ 7, Đức-Thế-Tôn du hành cùng với đoàn 500 chư Đại-đức tỳ-khưu-Tăng đến tỉnh lỵ Videha.

Đức-Thế-Tôn đã rời khỏi nước Mithilā không lâu, vị Bà-la-môn Brahmāyu chuyển kiếp (chết). Khi ấy, nhóm tỳ-khưu đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, ngồi một nơi hợp lẽ, rồi bạch rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, vị Bà-la-môn Brahmāyu đã chết rồi, cõi tái-sinh kiếp sau của ông như thế nào? kiếp tái-sinh kiếp sau của ông như thế nào? Bạch Ngài.

Đức-Thế-Tôn giải đáp rằng:

• Này chư tỳ-khưu! vị Bà-la-môn Brahmāyu là bậc thiện-trí đã chứng đắc theo tuần tự từ Nhập-lưu Thánh- đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất- lai Thánh-quả đến Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh- quả trở thành bậc Thánh Bất-lai đã tái-sinh kiếp sau trên cõi trời sắc-giới phạm-thiên, rồi sẽ chứng đắc A- ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả trở thành bậc Thánh A-ra-hán, sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Vị Bà-la-môn Brahmāyu vốn là bậc thiện-trí, nên dù ông nghe người khác tán dương ca tụng Đức-Thế-Tôn như vậy, vẫn chưa tin, mà chính ông rất thận trọng xem xét kỹ có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc-đại-nhân như trong bộ sách xưa, rồi mới phát sinh đức-tin, xin đến quy-y nương nhờ nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức- Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo.

Nơi Nương Nhờ

Tất cả chúng-sinh nói chung, con người nói riêng, phần đông người ta hay sợ sệt những tai họa xảy đến, nên họ tìm nơi nương nhờ cây cổ thụ lâu năm, nơi vườn tháp v.v... để van vái, cầu khẩn, xin phù hộ cho họ tránh khỏi những điều tai họa, và cầu xin ban phước lành cho họ được sống bình an vô sự, hơn thế nữa, họ còn cầu cho họ được thành tựu mọi việc như ý.

Nơi nương nhờ có 2:

• Nương nhờ nơi không chân-chánh.
• Nương nhờ nơi chân-chánh.

Nương Nhờ Nơi Không Chân-chánh

Đức-Phật dạy, phần đông người ta tìm đến nơi núi cao, rừng sâu, cây cổ thụ, vườn (bụi cây) rậm, đền tháp... để nương nhờ. Đó là những nơi nương nhờ không chân- chánh, bởi vì, những nơi ấy không phải là nơi nương nhờ an lành, không phải là nơi nương nhờ cao thượng. Những người đến nương nhờ những nơi ấy không thể giải thoát mọi cảnh khổ.

Đức-Phật dạy bằng bài kệ rằng:

“Bahuṃ ve saraṇaṃ yanti, pabbatāni vanāni ca.

Ārāmarukkhacetyāni, manussā bhayatajjitā.

Netaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, Netaṃ saraṇamuttamaṃ.

Netaṃ saraṇaṃāgamma,

Sabbadukkhā pamuccati”.⁽¹⁾

Phần đông người ta thường hay sợ sệt, Tìm đến núi rừng, cổ thụ, vườn, tháp, Làm nơi nương nhờ van vái khẩn cầu, Tránh tai họa, mong vạn sự như ý.

Những nơi nương nhờ ấy không an lành, Những nơi nương nhờ ấy không cao thượng, Người đến xin nương nhờ những nơi ấy, Không thể giải thoát khỏi mọi cảnh khổ.

Nương Nhờ Nơi Chân-chánh

Đức-Phật dạy những người tìm đến nương nhờ nơi Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo: Tam-bảo là nơi nương nhờ chân-chánh, bởi vì, những người quy-y

¹ Dhammapadagāthā bài kệ 188, 189.

nương nhờ nơi Đức-Phật-bảo, nơi Đức-Pháp-bảo, nơi Đức-Tăng-bảo, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn.

Đó chính là nơi nương nhờ an lành, nơi nương nhờ cao thượng. Những bậc Thánh-nhân đã đến quy-y nương nhờ nơi Tam-bảo như vậy, mới mong giải thoát mọi cảnh khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Đức-Phật dạy bằng bài kệ rằng:

“Yo ca Buddhañca Dhammañca, Saṃghañca saraṇaṃ gato.

Cattāri ariyasaccāni, Sammappaññāya passati.

Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, Dukkhassa ca atikkamaṃ.

Ariyaṃ caṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, Dukkhūpasamagāminaṃ.

Etaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, Etaṃ saraṇamuttamaṃ.

Etaṃ saraṇaṃāgamma,

Sabbadukkhā pamuccati”.⁽¹⁾

Người nào đến quy-y nơi Tam-bảo,

Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, Khi người ấy chứng ngộ tứ Thánh-đế,

Bằng trí-tuệ-thiền-tuệ siêu-tam-giới. Tứ Thánh-đế cao thượng đó chính là

Khổ-Thánh-đế, Nhân sinh khổ-Thánh-đế,

Niết-bàn diệt khổ-Thánh-đế cao thượng, Thánh-đạo hợp đủ tám chánh cao thượng, Pháp-hành chứng ngộ Niết-bàn diệt khổ.

¹ Dhammapadagāthā bài kệ 190, 191, 192.

Nên sự quy-y của chư Thánh-nhân, Là sự quy-y chân-chánh an lành,

Là sự quy-y chân-chánh cao thượng, Chư Thánh-nhân đã đến quy-y ấy,

Được giải thoát hoàn toàn mọi cảnh khổ.

Nguyên Nhân Quy-y Tam-Bảo

Những người có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, có đại- thiện-tâm thành kính đến xin thọ phép quy-y Tam-bảo, do 2 nguyên nhân:

4

• Nguyên nhân xa: Những tiền-kiếp đã từng gieo duyên lành nơi Đức-Phật-bảo, nơi Đức-Pháp-bảo, nơi Đức- Tăng-bảo, trong thời quá khứ, đã từng tạo mọi phước- thiện trong Phật-giáo, đã được tích lũy các pháp-hạnh ba-la-mật từ nhiều đời nhiều kiếp trong quá khứ, cho đến kiếp hiện-tại này.
• Nguyên nhân gần: Kiếp hiện-tại gặp thời-kỳ Đức- Phật xuất hiện trên thế gian, có thuận duyên, có được cơ hội tốt, có phước duyên đến hầu Đức-Phật, hoặc bậc Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, được lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, nên phát sinh đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo.

• Số người chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả, trở thành bậc Thánh-nhân, nên hết lòng thành kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo.
• Số người có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, hiểu biết rõ ân-đức Tam-bảo, nên hết lòng thành kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo.

Quy-Y Tam-Bảo Có 2 Phép Chính

1. Phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới (Lokuttarasaraṇagamana).
2. Phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới, (Lokiyasaraṇagamana).

Trong mỗi phép quy-y Tam-bảo có nhiều thứ bậc thấp cao khác nhau tùy theo khả năng hiểu biết của mỗi người. Cho nên, người có đức-tin trong sạch nơi Tam- bảo cần phải hiểu biết rõ phép quy-y Tam-bảo, bởi vì, phép quy-y Tam-bảo là bước đầu tiên trở thành người cận-sự-nam (upāsaka) hoặc người cận-sự-nữ (upāsikā) trong Phật-giáo.

1. Phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới như thế nào?

Những người đã có phước duyên trong Phật-giáo, đã từng tạo và bồi bổ các pháp-hạnh ba-la-mật trải qua nhiều đời nhiều kiếp từ Chư Phật trong thời quá-khứ, hoặc chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật trong quá-khứ.

Nay kiếp hiện-tại này có phước duyên đến hầu Đức- Phật hoặc chư Thánh thanh-văn, được lắng nghe chánh- pháp của Đức-Phật, rồi thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được mọi phiền- não, trở thành bậc Thánh-nhân trong Phật-giáo.

Khi sát-na Thánh-đạo-tâm (maggakkhaṇacitta) phát sinh, ngay khi ấy, bậc Thánh-nhân thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới.

Trong Chú-giải Pāḷi giải rằng:

Tattha lokuttaraṃ diṭṭhasaccānaṃ maggakkhaṇa- saraṇagamanupakkilesasamucchedena ārammaṇato Nibbānārammaṇaṃ hutvā kiccato sakalepi ratanattaye ijjhati.⁽¹⁾

Trong 2 phép quy-y Tam-bảo, phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới là chứng ngộ chân-lý tứ Thánh- đế, chứng đắc Thánh-đạo, khi sát-na Thánh-đạo-tâm phát sinh có đối-tượng Niết-bàn, diệt tận phiền-não ô nhiễm trong tâm. Khi ấy, bậc Thánh-nhân thành- tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới, đồng thời mọi phận sự quy-y Tam-bảo cũng được thành-tựu trọn vẹn cùng một lúc, không trước không sau.

Như vậy, phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam- giới là:

• Theo tâm: Đó là sát-na Thánh-đạo-tâm phát sinh.
• Theo đối-tượng: Đó là đối-tượng Niết-bàn.
• Theo cách diệt phiền-não: Đó là cách diệt tận phiền-não.
• Theo phận sự: Khi sát-na Thánh-đạo-tâm phát sinh có đối-tượng Niết-bàn, không phải là đối-tượng 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo. Song xét theo phận sự, khi Thánh-đạo-tâm phát sinh có đối- tượng Niết-bàn, khi ấy, mọi phận sự quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới được thành tựu trọn vẹn.

Cho nên, bậc Thánh-nhân không nói bằng lời rằng:

“Buddham saraṇaṃ gacchāmi, Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi…”

¹ Khuddakanikāya, bộ Itivuttakaṭṭhakathā, kinh Puttasuttavaṇṇanā.

Thứ Bậc Của Phép Quy-Y Tam-Bảo

Thứ bậc của phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu- tam-giới được căn cứ theo 4 Thánh-đạo-tâm. Do đó, phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới có 4 bậc từ thấp đến cao như sau:

1. Nhập-lưu Thánh-đạo-tâm phát sinh có đối-tượng Niết-bàn, diệt tận được 2 loại phiền-não là tà- kiến và hoài-nghi, đồng thời được thành tựu hoàn toàn đầy đủ mọi phận sự quy-y Tam-bảo.
2. Nhất-lai Thánh-đạo-tâm phát sinh có đối-tượng Niết-bàn, diệt tận được 1 loại phiền-não là sân loại thô, đồng thời được thành tựu hoàn toàn đầy đủ mọi phận sự quy-y Tam-bảo.
3. Bất-lai Thánh-đạo-tâm phát sinh, có đối-tượng Niết-bàn, diệt tận được 1 loại phiền-não là sân loại vi-tế, đồng thời được thành tựu hoàn toàn đầy đủ mọi phận sự quy-y Tam-bảo.
4. A-ra-hán Thánh-đạo-tâm phát sinh có đối-tượng Niết-bàn, diệt tận được 7 loại phiền-não còn lại là tham, si, ngã-mạn, buồn-chán, phóng-tâm, không biết hổ-thẹn tội-lỗi, không biết ghê-sợ tội-lỗi; tất cả mọi tham-ái, mọi ác-pháp không còn dư sót, đồng thời được thành tựu hoàn toàn đầy đủ mọi phận sự quy-y Tam-bảo.

Quả Báu Của Phép Quy-Y Tam-Bảo

Thánh-Đạo-Tâm Liền Cho Thánh-Quả-Tâm

Phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới đó là khi 4 Thánh-đạo-tâm thuộc siêu-tam-giới thiện-tâm phát sinh rồi diệt liền cho quả là 4 Thánh-quả-tâm tương xứng phát sinh sau 1 sát-na-tâm, không có thời gian ngăn cách, nghĩa là Thánh-đạo-tâm nào sinh rồi diệt,

liền sau đó Thánh-quả-tâm ấy phát sinh 2 hoặc 3 sát-na- tâm cũng trong cùng Thánh-đạo lộ-trình-tâm ấy, không có thời gian ngăn cách gọi là: “Akālikadhamma” đó là 4 Thánh-đạo-tâm tương xứng với 4 Thánh-quả-tâm trong cùng Thánh-đạo lộ-trình-tâm ấy.

• Nhập-lưu Thánh-đạo-tâm diệt, liền cho quả là Nhập- lưu Thánh-quả-tâm sinh, không có thời gian ngăn cách.
• Nhất-lai Thánh-đạo-tâm diệt, liền cho quả là Nhất- lai Thánh-quả-tâm sinh, không có thời gian ngăn cách.
• Bất-lai Thánh-đạo-tâm diệt, liền cho quả là Bất-lai Thánh-quả-tâm sinh, không có thời gian ngăn cách.
• A-ra-hán Thánh-đạo-tâm diệt, liền cho quả là A-ra- hán Thánh-quả-tâm sinh, không có thời gian ngăn cách.

Nhập Thánh-Quả Để Hưởng An-Lạc Niết-Bàn

Nếu bậc Thánh-nhân có khả năng đặc biệt nhập Thánh-quả-tâm (Phalasamāpatti) theo sở đắc của mình, để hưởng sự an-lạc Niết-bàn, suốt khoảng thời gian quy định một giờ, hai giờ... chỉ có Thánh-quả-tâm sinh rồi diệt liên tục không ngừng, và có đối-tượng Niết-bàn mà thôi.

Đến khi xả Thánh-quả-tâm rồi, trở lại cuộc sống bình thường, tâm của bậc Thánh-nhân biết 6 đối-tượng: sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp tuỳ theo lộ-trình-tâm.

Bậc Thánh-quả nào, chỉ có khả năng đặc biệt nhập Thánh-quả-tâm ấy mà thôi. Bậc Thánh-quả-tâm bậc thấp không thể nhập Thánh-quả-tâm bậc cao. Bậc Thánh-quả-tâm bậc cao không thể nhập Thánh-quả-tâm bậc thấp.

Quả Báu Của Thánh-Nhân Trong Kiếp Vị-Lai

6

• Bậc Thánh Nhập-lưu chắc chắn không còn sa đọa trong 4 cõi ác-giới: địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-

sinh chỉ còn tái-sinh từ 1 kiếp, 2 kiếp, ... cho đến nhiều nhất 7 kiếp, trong cõi người hoặc 6 cõi trời dục-giới.

Đến kiếp thứ 7 chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A- ra-hán sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân- hồi trong tam-giới.

• Bậc Thánh Nhất-lai chỉ còn tái-sinh 1 kiếp nữa trong cõi người hoặc cõi trời dục-giới mà thôi, trong kiếp ấy chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.
• Bậc Thánh Bất-lai không còn tái-sinh trở lại cõi dục-giới, chỉ tái-sinh lên cõi sắc-giới (hoặc cõi vô-sắc giới) mà thôi, rồi sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.
• Bậc Thánh A-ra-hán ngay kiếp hiện-tại sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Chư Thánh-Nhân Thọ Phép Quy-Y Tam-Bảo

Chư bậc Thánh-nhân đều chắc chắn thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới, ngay khi sát- na Thánh-đạo-tâm phát sinh có đối-tượng Niết-bàn, cũng đã thành-tựu mọi phận sự của phép quy-y Tam-bảo trong tâm xong rồi, đã trở thành bậc Thánh-nhân.

Để được chính thức công nhận là người cận-sự-nam hoặc người cận-sự-nữ, bậc Thánh-nhân một lần nữa, trước sự hiện diện của Đức-Phật, hoặc bậc Thánh thanh- văn của Đức-Phật, bậc Thánh-nhân ấy thành kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo bằng lời nói.

• Nếu người ấy là nam Thánh-nhân, thì xin thọ phép quy-y Tam-bảo bằng lời rằng:

• Esāhaṃ Bhante Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, Dhammañca, bhikkhusaṃghañca, upāsakaṃ maṃ Bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con thành kính xin quy-y nơi Đức-Thế-Tôn, xin quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, xin quy- y nơi chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo.

Kính xin Đức-Thế-Tôn công nhận con là người cận- sự-nam ( upāsaka) đã quy-y Tam-bảo, kể từ nay cho đến trọn đời.

• Nếu người ấy là nữ Thánh-nhân, thì xin thọ phép quy-y Tam-bảo bằng lời rằng:

• Esāhaṃ Bhante Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, Dhammañca, bhikkhusaṃghañca, upāsikaṃ maṃ Bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con thành kính xin quy-y nơi Đức-Thế-Tôn, xin quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, xin quy- y nơi chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo.

Kính xin Đức-Thế-Tôn công nhận con là người cận- sự-nữ (upāsikā) đã quy-y Tam-bảo, kể từ nay cho đến trọn đời.

Trên đây là những gương quy-y Tam-bảo của bậc Thánh-nhân, dù chư bậc Thánh-nhân đã thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới xong rồi, mà còn phải tự nguyện bạch với Đức-Thế-Tôn kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới.

Kính xin Đức-Phật hoặc bậc Thánh thanh-văn chứng minh và công nhận là người cận-sự-nam hoặc người cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo đến trọn đời, huống gì hạng phàm-nhân. Hạng phàm-nhân muốn chính thức trở thành người cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ cần phải được

thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới, đó là điều tất yếu.

Vấn: Người cận-sự-nam, người cận-sự-nữ có khả năng chứng đắc A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh- quả được hay không? Nếu chứng đắc thành bậc Thánh A-ra-hán rồi thì sẽ như thế nào?

Đáp: Người cận-sự-nam, người cận-sự-nữ có khả năng chứng đắc được đến A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra- hán Thánh-quả, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.

Sau khi đã chứng đắc thành bậc Thánh A-ra-hán rồi sẽ có một trong hai điều sau đây xảy ra:

• Bậc Thánh A-ra-hán ấy chắc chắn sẽ tịch diệt Niết- bàn ngay trong ngày hôm ấy.
• Bậc Thánh A-ra-hán ấy phải xuất gia trở thành tỳ- khưu, hoặc tỳ-khưu ni, để duy trì sinh mạng cho đến hết tuổi thọ.⁽¹⁾

Chứng Đắc Thánh A-Ra-Hán Tịch Diệt Niết-Bàn

Người cận-sự-nam chứng đắc thành bậc Thánh A-ra- hán rồi tịch diệt Niết-bàn ngay ngày hôm ấy. Trích dẫn:

• Trường hợp Đức-vua Suddhodana, Đức-Phụ-vương của Đức-Phật, ngự tại kinh-thành Kapilavatthu. Khi ấy, Đức-vua Suddhodana lâm bệnh, nên thỉnh Đức-Phật về thuyết pháp. Sau khi lắng nghe Đức-Phật thuyết pháp xong, Đức-vua Suddhodana chứng đắc A-ra-hán Thánh- đạo, A-ra-hán Thánh-quả, trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi tịch diệt Niết-bàn ngay trong ngày hôm ấy.

¹ Chú-giải Aṅguttaranikāya, trong tích Mahāpajāpatigotamītherīvatthu.

• Trường hợp vị đại quan cận-thần Santati⁽¹⁾ của Đức- vua Pasenadi Kosala. Đức-vua Pasenadi Kosala ban ân huệ cho vị đại quan cận-thần Santati lên ngôi vua 7 ngày. Được lên ngôi vua, vị đại quan cận-thần Santati hưởng sự an-lạc trong ngũ-dục, uống rượu ngon, xem các vũ nữ múa hát, đến ngày thứ 7, vị đại quan cận-thần đang say đắm nhìn cô vũ nữ xinh đẹp múa hát, cô bị bệnh phong chết ngay tại vũ trường. Cái chết đột ngột của cô vũ nữ trẻ đẹp tài ba, làm cho vị quan cận-thần vô cùng khổ não.

Vị đại quan cận-thần nghĩ: “Ngoài Đức-Phật ra, không có một ai có khả năng làm lắng dịu nỗi khổ tâm này của ta.”

Nghĩ vậy xong, ông đại quan cùng với các quan quân đến hầu đảnh lễ Đức-Phật, kính xin Đức-Phật thuyết pháp tế độ, làm lắng dịu nỗi khổ tâm sầu não. Đức-Phật thuyết dạy bài kệ như sau:

“Yaṃ pubbe taṃ visosehi, pacchā te māhu kiñcanaṃ. Majjhe ce no gahessasi, upasanto carissasi”.^{( 2)}

“Này quan cận-thần San-ta-ti!

Từ trước sầu não nào đã phát sinh, Con hãy nên diệt sạch sầu não ấy. Về sau con không còn sầu não nữa,

Giữa thời hiện-tại không còn chấp thủ, Vắng lặng sầu não rồi con sẽ đi.”

Sau khi lắng nghe xong bài kệ, vị đại quan cận-thần Santati chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận mọi phiền-não, mọi tham-ái không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.

¹ Bộ Chú-giải Dhammapadaṭṭhakathā, tích Santatimahāmattavatthu.

² Dhammapadaṭṭhakathā, tích Santatimahāmattavatthu.

Sau khi trở thành bậc Thánh A-ra-hán, ông thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, rồi quán xét về tuổi thọ của mình, biết rõ tuổi thọ sắp hết, nên bậc Thánh A-ra-hán Santati thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, rồi bạch rằng:

• Bhante parinibbānaṃ me anujānātha.
• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, cho phép con tịch diệt Niết-bàn.

Chứng Đắc Thánh A-Ra-Hán Rồi Xin Xuất Gia

• Trích dẫn tích bà Chánh-cung Hoàng-hậu Khemā của Đức-vua Bimbisāra. Chánh-cung Hoàng-hậu rất xinh đẹp và say mê sắc đẹp của mình.

Một hôm, Chánh-cung Hoàng-hậu Khemā ngự đến viếng thăm ngôi chùa Veḷuvana do Đức-vua Bimbisāra xây cất, rồi dâng cúng dường đến chư Đại-đức tỳ-khưu- Tăng có Đức-Phật chủ trì.

Biết có Chánh-cung Hoàng-hậu Khemā đến, Đức- Phật gọi bà và dạy bài kệ rằng:

“Āturaṃ asuciṃ pūtiṃ, passa Kheme samussayaṃ.

Uggharantaṃ paggharantaṃ, bālānaṃ abbipatthitaṃ.”⁽¹⁾

“Này Khemā! Con hãy quán thân này, Hay bệnh hoạn, bất tịnh, đầy ô trược, Thường ói ra, khạc nhổ đồ dơ dáy,

Cửu khiếu thường chảy ra vật nhờm gớm, Mà người si mê say đắm thân này.”

Sau khi lắng nghe bài kệ, bà Chánh-cung Hoàng-hậu Khemā chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc

¹ Dhammapadaṭṭhakathā, tích Khemātherīvatthu.

Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.

Tiếp theo Đức-Phật thuyết dạy bài kệ rằng:

“Ye rāgarattā ūnupatanti sotaṃ, Sayaṃ kataṃ makkaṭakova jālaṃ.

Etampi chetvāna vajanti dhīrā,

Anapekkhino sabbadukkhaṃ pahāya”.⁽¹⁾

“Này Khemā! Con hãy nên quán xét, Chúng-sinh nào dính mắc bởi tham-ái, Họ bị rơi vào trong dòng tham-ái, Cũng ví như một con nhện giăng tơ,

Nằm dính trong mạng nhện do mình làm. Chư Thánh-nhân cắt đứt dòng tham-ái,

Diệt mọi cảnh khổ tử sinh luân-hồi, Bỏ đi mà không hề lưu luyến nữa.”

Sau khi lắng nghe bài kệ xong, bà Chánh-cung Hoàng- hậu Khemā chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, theo tuần tự chứng đắc Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết- bàn, cho đến A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn diệt tận mọi phiền-não, mọi tham-ái không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.

Đức-Thế-Tôn truyền dạy Đức-vua Bimbisāra rằng:

• Mahārājā Khemāya pabbajituṃ vā parinibbāyituṃ vā vaṭṭati.
• Này Đại-vương! Đại-vương nên cho phép Chánh- cung Hoàng-hậu Khemā xuất gia trở thành tỳ-khưu-ni hay để cho Chánh-cung Hoàng-hậu tịch diệt Niết-bàn ngay trong ngày hôm nay?

¹ Dhammapadaṭṭhakathā, tích Khemātherīvatthu.

Đức-vua Bimbisāra bạch rằng:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn, kính xin Ngài cho phép Chánh-cung Hoàng-hậu Khemā xuất gia trở thành tỳ- khưu-ni, không nên để Chánh-cung Hoàng-hậu tịch diệt Niết-bàn ngay trong ngày hôm nay. Bạch Ngài.

Chánh-cung Hoàng-hậu Khemā được xuất gia thọ tỳ- khưu-ni. Về sau, Ngài Đại-đức Tỳ-khưu-ni Khemā trở thành bậc Thánh-nữ Tối-Thượng Thanh-văn-giác có trí-tuệ xuất sắc nhất trong nhóm chư tỳ-khưu-ni đệ-tử của Đức-Phật Gotama.

Tại sao người tại gia cư-sĩ không thể giữ được địa vị bậc Thánh A-ra-hán cao thượng?

Sở dĩ người tại gia cư-sĩ là cận-sự-nam, cận-sự-nữ không thể duy trì được địa vị bậc Thánh A-ra-hán cao thượng, là vì người tại gia cư-sĩ có đời sống thế-tục, ăn ở theo thế-tục, nên không xứng đáng với phạm-hạnh cao thượng của bậc Thánh A-ra-hán.

Bởi vậy, cho nên người tại gia cư-sĩ là cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ, sau khi trở thành bậc Thánh A-ra-hán rồi, ngay hôm ấy, bậc Thánh A-ra-hán phải xuất gia trở thành tỳ-khưu, hoặc tỳ-khưu-ni, để duy trì sinh mạng cho đến hết tuổi thọ.

Nếu bậc Thánh A-ra-hán không xuất gia thì sẽ tịch diệt Niết-bàn ngay trong ngày hôm ấy, không chậm trễ sang ngày hôm sau.

Ba Bậc Thánh-Nhân Tại Gia

• Trong bộ Milindapañhā giảng giải:

Ngoài bậc Thánh A-ra-hán ra, người tại gia cư-sĩ là cận-sự-nam, cận-sự-nữ có khả năng trở thành bậc Thánh

Nhập-lưu, bậc Thánh Nhất-lai và bậc Thánh Bất-lai và có thể duy trì sinh mạng cho đến hết tuổi thọ.

• Bậc Thánh Nhập-lưu và bậc Thánh Nhất-lai ở tại gia có thể lập gia đình, có vợ hoặc có chồng, có con.

Như Bà Visākā đã trở thành bậc Thánh Nhập-lưu lúc 7 tuổi. Về sau trưởng thành, bà có chồng sinh được 20 đứa con (10 đứa con trai, 10 đứa con gái). Bà Visākā có tuổi thọ 120 tuổi, ...

Còn bậc Thánh Bất-lai ở tại gia cư-sĩ, chắc chắn không có vợ, không có chồng. Nếu bậc Thánh Bất-lai, trước kia đã có vợ hoặc đã có chồng, thì sau khi trở thành bậc Thánh Bất-lai chắc chắn không còn quan hệ vợ chồng như trước, bởi vì, bậc Thánh Bất-lai đã diệt tận được tham-ái trong cõi dục-giới.

Thời Đức-Phật còn tại thế, có hai ông cận-sự-nam cùng tên là Ugga,⁽¹⁾ một ông ở xứ Vesāli và một ông ở làng Hatthigāma vùng Vajjī, cả hai ông đều trở thành bậc Thánh Bất-lai.

Trước kia, ông có 4 người vợ, sau khi ông đã trở thành bậc Thánh Bất-lai, ông cho phép 4 bà vợ cũ được tự do, nếu muốn có chồng khác thì ông cho tiền bạc và của cải.

• Ông cận-sự-nam Cittagahapati⁽²⁾, bà cận-sự-nữ trong xóm nhà Mātikāgāma đều đã trở thành bậc Thánh Bất-lai, có tứ-tuệ-phân-tích, có thần-thông, ...

Trong bộ Milindapañhā giảng giải:

Dù người cận-sự-nam, cận-sự-nữ là bậc Thánh-nhân cũng phải nên tỏ lòng tôn kính, đảnh lễ, đón rước chư tỳ-

¹ Aṅguttaranikāya phần Aṭṭhakanipāta Uggasutta.

² Dha. Aṭṭhakathā, tích Cittagahapativatthu, tích Aññatra bhikkhuvatthu.

khưu còn là phàm-nhân. Bởi vì, chư tỳ-khưu là một trong tứ chúng cao thượng, có thể cho phép giới tử xuất gia thọ sa-di, thọ tỳ-khưu để duy trì Phật-giáo được trường tồn lâu dài trên thế gian; mà điều này các hàng tại gia cư-sĩ không thể làm được.

2. Phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới như thế nào?

Những hàng thiện-trí phàm-nhân có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, có trí-tuệ sáng suốt, hiểu biết rõ 9 ân- đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, có nhận thức đúng đắn rằng: Đức-Phật cao thượng, Đức-Pháp cao thượng, Đức-Tăng cao thượng, có ý nguyện đến quy-y nương nhờ nơi Tam-bảo với đại- thiện-tâm của mình.

Muốn được thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới, thì người quy-y Tam-bảo cần phải hiểu biết rõ các pháp, như trong Chú-giải giảng giải:

“Lokiyaṃ puthujjanānaṃ saraṇagamanupakkilesa- vikkhambhanena ārammaṇato Buddhādiguṇāramma- ṇaṃ hutvā ijjhati”⁽¹⁾.

“Đối với hàng thiện-trí phàm-nhân thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối-tượng 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân- đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, diệt bằng cách đè nén, chế-ngự phiền-não ô nhiễm phép quy-y Tam-bảo.”

Như vậy, phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới là:

• Theo tâm: Đó là đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ.

¹ Khuddakanikāya, Itivuttakaṭṭhakathā, kinh Puttasuttvaṇṇanā.

• Theo đối-tượng: Đó là 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo.
• Theo cách diệt phiền-não: Đó là cách diệt đè nén, chế-ngự phiền-não ô nhiễm phép quy-y Tam-bảo, khi đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ làm phận sự thọ phép quy-y Tam-bảo có đối-tượng 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo.

Điều Kiện Thành Tựu Phép Quy-Y Tam-Bảo Theo Pháp Tam-Giới

Để thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam- giới, người ấy có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, khi thành tâm thọ phép quy-y Tam-bảo với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối-tượng ân-đức Tam-bảo theo từng mỗi câu quy-y như sau:

• Câu quy-y Đức-Phật-bảo: “Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Phật, với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối-tượng 9 ân-đức Phật-bảo.
• Câu quy-y Đức-Pháp-bảo: “Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Pháp, với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối-tượng 6 ân-đức Pháp-bảo.
• Câu quy-y Đức-Tăng-bảo: “Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Tăng, với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối-tượng 9 ân-đức Tăng-bảo.

Như vậy, để thành tựu được phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới, điều trước tiên, người ấy có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí-tuệ sáng suốt, học hỏi, ghi nhớ, hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo,

9 ân-đức Tăng-bảo, bởi vì, những ân-đức Tam-bảo này là đối-tượng của đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ khi làm phận sự thọ phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới để cho được thành tựu.

Thứ Bậc Của Phép Quy-Y Tam-Bảo Theo Pháp Tam-Giới

Thứ bậc của phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới được căn cứ theo dục-giới thiện-tâm, khi tâm này làm phận sự thọ phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới.

Dục-giới thiện-tâm có 8 tâm: 4 tâm hợp với trí-tuệ và 4 tâm không hợp với trí-tuệ, do đó thứ bậc của phép quy- y Tam-bảo theo pháp tam-giới có 2 bậc cao thấp.

1. Phép quy-y Tam-bảo hợp với trí-tuệ
2. Phép quy-y Tam-bảo không hợp với trí-tuệ.

1. Phép quy-y Tam-bảo hợp với trí-tuệ như thế nào?

Người có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí-tuệ sáng suốt hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp- bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo. Khi dục-giới thiện-tâm này làm phận sự thọ phép quy-y Tam-bảo theo từng mỗi câu quy- y như sau:

• Câu quy-y Đức-Phật-bảo: “Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Phật. Khi đọc câu ấy với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối-tượng 9 ân-đức Phật-bảo: “Itipi so Bhagavā Arahaṃ, Sammāsambuddho, … Bhagavā”.
• Câu quy-y Đức-Pháp-bảo: “Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Pháp. Khi đọc câu ấy với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối-tượng 6 ân-đức Pháp-bảo: “Svākkhāto Bhagavatā dhammo, Sandiṭṭhiko, ... Paccattaṃ veditabbo viññūhi”.

• Câu quy-y Đức-Tăng-bảo: “Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Tăng. Khi đọc câu ấy với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối- tượng 9 ân-đức Tăng-bảo: “Suppaṭipanno Bhagavato sāvakasaṃgho, ... Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa”.

Như vậy, gọi là thọ phép quy-y Tam-bảo hợp với trí- tuệ (ñāṇasampayuttasaraṇagamana).

2. Phép quy-y Tam-bảo không hợp với trí-tuệ như thế nào?

Người có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo nhưng không có trí-tuệ, không hiểu rõ sâu sắc 9 ân-đức Phật- bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo. Khi đại- thiện-tâm này làm phận sự thọ phép quy-y Tam-bảo theo từng mỗi câu quy-y như sau:

• Câu quy-y Đức-Phật-bảo: “Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Phật. Khi đọc câu ấy với đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ, có đối-tượng 9 ân-đức Phật-bảo, nhưng không hiểu rõ ràng sâu sắc 9 ân-đức Phật-bảo ấy.
• Câu quy-y Đức-Pháp-bảo: “Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Pháp. Khi đọc câu ấy với đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ, tuy có đối-tượng 6 ân-đức Pháp-bảo, nhưng không hiểu rõ ràng sâu sắc 6 ân-đức Pháp-bảo ấy.
• Câu quy-y Đức-Tăng-bảo: “Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi”: Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Tăng. Khi đọc câu ấy với đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ, tuy có đối-tượng 9 ân-đức Tăng-bảo, nhưng không hiểu rõ ràng sâu sắc 9 ân-đức Tăng-bảo ấy.

Như vậy, gọi là thọ phép quy-y Tam-bảo không hợp với trí-tuệ (ñāṇavippayuttasaraṇagamana).

4 Hạng Người Quy-Y Tam-Bảo Theo Pháp Tam-giới

Thọ phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới có 4 hạng người:

1. Attasanniyātanasaraṇagamana: Thọ phép quy-y Tam- bảo bằng cách hiến dâng trọn đời mình cho Tam-bảo.
2. Tapparāyaṇasaraṇagamana: Thọ phép quy-y Tam- bảo bằng cách nương nhờ nơi Tam-bảo.
3. Sissabhāvūpagamanasaraṇagamana: Thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách tự nguyện suốt đời làm đệ-tử của Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng.
4. Paṇipātasaraṇagamana: Thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách hết lòng tôn kính, lễ bái cúng dường Tam-bảo.

1. Thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách hiến dâng trọn đời mình cho Tam-bảo như thế nào?

Người nào có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí- tuệ sáng suốt, hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, có nhận thức đúng đắn rằng: Đức-Phật cao thượng, Đức-Pháp cao thượng, Đức-Tăng cao thượng.

Người ấy đến hầu chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, tự nguyện xin thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách hiến dâng trọn đời mình đến ngôi Tam-bảo cao- thượng bằng lời chân thật rằng:

• • Ajja ādiṃ katvā ahaṃ attānaṃ Buddhassa niyyā- temi, Dhammassa niyyātemi, Saṃghassa niyyātemi. ⁽¹⁾
  • Kính bạch Ngài, kính xin Ngài công nhận cho con rằng: “Kể từ hôm nay cho đến trọn đời, con thành kính xin hiến dâng cuộc đời con đến Đức-Phật cao thượng, con thành kính xin hiến dâng cuộc đời con đến Đức-

¹ Khud: Itivuttakaṭṭhakathā, kinh Puttasuttavaṇṇanā.

Pháp cao thượng, con thành kính xin hiến dâng cuộc đời con đến Đức-Tăng cao thượng.”

Sau khi bạch với chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức- Phật xong, người ấy trở thành cận-sự-nam hoặc cận-sự- nữ đã quy-y Tam-bảo cao thượng, từ ngày hôm ấy cho đến trọn đời.

Như vậy, gọi là thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách hiến dâng trọn đời mình nơi Tam-bảo.

2. Thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách đến quy-y nương nhờ nơi Tam-bảo như thế nào?

Người nào có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí- tuệ sáng suốt, hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, có nhận thức đúng đắn rằng: Đức-Phật cao thượng, Đức-Pháp cao thượng, Đức-Tăng cao thượng.

Người ấy đến hầu chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, tự nguyện xin thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách đến nương nhờ nơi Tam-bảo cao thượng bằng lời chân thật rằng:

• • Ajja ādiṃ katvā ahaṃ Buddhaparāyaṇo, Dhamma- parāyaṇo, Saṃghaparāyaṇo iti maṃ dhāretha.⁽¹⁾
  • Kính bạch Ngài, kính xin Ngài công nhận cho con rằng: “Kể từ hôm nay cho đến trọn đời, con thành kính xin quy-y nương nhờ nơi Đức-Phật cao thượng, xin quy- y nương nhờ nơi Đức-Pháp cao thượng, xin quy-y nương nhờ nơi Đức-Tăng cao thượng”.

Sau khi bạch với chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức- Phật xong, người ấy trở thành cận-sự-nam hoặc cận-sự-

¹ Khud: Itivuttakaṭṭhakathā, kinh Puttasuttavaṇṇanā.

nữ đã quy-y Tam-bảo cao thượng, từ ngày hôm ấy cho đến trọn đời.

Như vậy, gọi là thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách đến quy-y nương nhờ nơi Tam-bảo.

3. Thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách tự nguyện suốt đời làm đệ-tử của Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng như thế nào?

Người nào có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí- tuệ sáng suốt, hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, có nhận thức đúng đắn rằng: Đức-Phật cao thượng, Đức-Pháp cao thượng, Đức-Tăng cao thượng.

Người ấy đến hầu chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, tự nguyện xin thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách tự nguyện suốt đời làm đệ-tử của Đức-Phật, của Đức-Pháp, của Đức-Tăng bằng lời chân thật rằng:

• • Ajja ādiṃ katvā ahaṃ Buddhassa antevāsiko, Dhammassa antevāsiko, Saṃghassa antevāsiko iti maṃ dhāretha.
  • Kính bạch Ngài, kính xin Ngài công nhận cho con rằng: “Kể từ hôm nay cho đến trọn đời, con là người đệ- tử của Đức-Phật cao thượng, con là người đệ-tử của Đức-Pháp cao thượng, con là người đệ-tử của Đức- Tăng cao thượng”.

Sau khi bạch với chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức- Phật xong, người ấy trở thành cận-sự-nam hoặc cận-sự- nữ đã quy-y Tam-bảo cao thượng, từ ngày hôm ấy cho đến trọn đời.

Như vậy, gọi là thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách tự nguyện suốt đời làm đệ-tử của Đức-Phật, của Đức-Pháp, của Đức-Tăng.

4. Thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách hết lòng tôn kính, lễ bái cúng dường Tam-bảo như thế nào?

Người nào có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí- tuệ sáng suốt, hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, có nhận thức đúng đắn rằng: Đức-Phật cao thượng, Đức-Pháp cao thượng, Đức-Tăng cao thượng.

Người ấy đến hầu chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, tự nguyện xin thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách hết lòng tôn kính, lễ bái cúng dường Tam-bảo bằng lời chân thật rằng:

• • Ajja ādiṃ katvā ahaṃ abhivādāna-paccuṭṭhāna- añjalikamma-sāmīcikammaṃ Buddhādīnaṃ yevatiṇṇaṃ vatthūnaṃ karomi iti maṃ dhāretha.

Kính bạch Ngài, kính xin Ngài công nhận cho con rằng: “Kể từ hôm nay cho đến trọn đời, con chỉ hết lòng tôn kính chắp tay, đón rước, lễ bái, đảnh lễ Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo mà thôi”.

Sau khi bạch với chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức- Phật xong, người ấy trở thành cận-sự-nam hoặc cận-sự- nữ đã quy-y Tam-bảo cao thượng, từ ngày hôm ấy cho đến trọn đời.

Như vậy, gọi là thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách hết lòng tôn kính, lễ bái, cúng dường Tam-bảo.

Trong 4 cách thọ phép quy-y Tam-bảo này, cách nào cũng có thể trở thành người cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo.

Quy-Y Tam-Bảo Không Thành Tựu Và Thành Tựu

Trong thọ phép quy-y Tam-bảo bằng cách hết lòng tôn kính, lễ bái, cúng dường đến Tam-bảo (Paṇipāta- saraṇagamana) có 4 trường hợp:

1. Thọ phép quy-y Tam-bảo do lòng tôn kính cho là thân quyến (ñātipaṇipātasaraṇagamana).
2. Thọ phép quy-y Tam-bảo do lòng tôn kính cho là vị Thầy cũ của mình (ācariyapaṇipātasaraṇagamana).
3. Thọ phép quy-y Tam-bảo do lòng tôn kính bởi vì sợ (bhayapaṇipātasaraṇagamana).
4. Thọ phép quy-y Tam-bảo do lòng tôn kính bởi trí- tuệ hiểu biết 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo là nơi xứng đáng dâng lễ cúng dường (dakkhiṇeyyapaṇipātasaraṇagamana).

1. Thọ phép quy-y Tam-bảo bởi do lòng tôn kính cho là thân quyến như thế nào?

Những người nào trong dòng họ Sakya hoặc dòng họ Koliya có quan niệm rằng: “Đức-Phật Gotama cao thượng là Người thân quyến của chúng ta; chúng ta nên đến thành kính đảnh lễ, kính xin thọ phép quy-y Tam- bảo nơi Ngài.”

Trường hợp họ xin thọ phép quy-y Tam-bảo do lòng tôn kính cho là người thân quyến, thì quy-y Tam-bảo ấy không được thành tựu.

Những người ấy không trở thành người cận-sự-nam

hoặc cận-sự-nữ trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama.

2. Thọ phép quy-y Tam-bảo do lòng tôn kính cho là vị Thầy cũ của mình như thế nào?

Người nào đã từng làm học trò của Đức-Bồ-Tát Siddhattha, nay Ngài đã là Đức-Phật Gotama. Trường hợp người ấy nhớ đến vị Thầy cũ của mình, đến thành kính đảnh lễ Đức-Phật, rồi xin thọ phép quy-y Tam-bảo, bởi do lòng tôn kính cho là vị Thầy cũ của mình, thì quy- y Tam-bảo ấy không được thành tựu.

Những người ấy không trở thành người cận-sự-nam

hoặc cận-sự-nữ trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama.

3. Thọ phép quy-y Tam-bảo do lòng tôn kính bởi vì sợ như thế nào?

Người dân nào trong nước có quan niệm rằng: “Đức- Phật Gotama là bậc cao thượng mà Đức-vua, các quan của chúng ta đều đến xin thọ phép quy-y Tam-bảo.

Nếu ta không chịu đến đảnh lễ Đức-Phật, xin thọ phép quy-y Tam-bảo thì ta có thể bị tội hoặc bị mất nhiều lợi lộc”.

Trường hợp những người ấy đến xin thọ phép quy-y Tam-bảo bởi vì sợ, thì quy-y Tam-bảo ấy không được thành tựu.

Những người ấy không trở thành người cận-sự-nam

hoặc cận-sự-nữ trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama.

Ba cách thọ phép quy-y Tam-bảo này có quan niệm sai lầm, do phiền-não tham, sân, si, thiên vị, v.v... nên quy-y Tam-bảo không thành tựu.

Do đó, người ấy không chính thức được gọi là người cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ trong giáo-pháp của Đức- Phật Gotama.

4. Thọ phép quy-y Tam-bảo do lòng tôn kính, có trí- tuệ hiểu biết rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo,

9 ân-đức Tăng-bảo là nơi xứng đáng dâng lễ cúng dường như thế nào?

Những người có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí-tuệ sáng suốt, hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, có nhận thức đúng đắn rằng: Đức-Phật-bảo cao thượng nhất, Đức-Pháp-bảo cao

thượng nhất, Đức-Tăng-bảo cao thượng nhất, là nơi xứng đáng dâng lễ, cúng dường đối với tất cả chúng-sinh.

Trường hợp những người ấy đến hầu đảnh lễ Đức- Phật, hoặc bậc Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, xin thọ phép quy-y Tam-bảo với đại-thiện-tâm hợp với trí- tuệ có đối-tượng ân-đức Tam-bảo (9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo) thì quy-y Tam- bảo ấy được thành tựu và những người ấy trở thành người cận-sự-nam, hoặc cận-sự-nữ trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama.

Như vậy, để thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới không phải dễ dàng, cho nên, người đến xin thọ phép quy-y Tam-bảo không những bằng đức-tin, mà còn phải có trí-tuệ sáng suốt, hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đối-tượng ân-đức Tam-bảo và cần phải có sự hiện diện của bậc thiện-trí thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật hiểu biết Phật-giáo, để chứng minh và công nhận người ấy là người cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo đến trọn đời.

Khi những người ấy đã trở thành người cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ được gần gũi thân cận với Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, thì họ sẽ có được nhiều cơ hội trở thành người cao thượng, có được sự lợi ích cao thượng, sự tiến hóa trong mọi thiện- pháp cao thượng, từ dục-giới thiện-pháp, sắc-giới thiện- pháp, vô-sắc-giới thiện-pháp cho đến siêu-tam-giới thiện-pháp cao thượng; sự an-lạc cao thượng trong cõi người, cõi chư-thiên, cõi phạm-thiên, cuối cùng là sự an- lạc Niết-bàn cao thượng.

Cũng như những thí sinh đã trúng tuyển trong kỳ thi vào trường đại-học, thí sinh ấy trở thành sinh viên của

trường đại-học ấy, họ có quyền theo học các nghành và thi tốt nghiệp ra trường, để có tương lai xán lạn hơn.

Đối với hạng phàm-nhân được thành tựu phép quy-y Tam-bảo là điều khó, mà giữ gìn, duy trì quy-y Tam-bảo cho được hoàn toàn trong sạch, không bị ô nhiễm bởi phiền-não, không bị đứt, thật là một điều khó hơn nữa, bởi vì, trong cuộc sống ở đời có lắm điều phiền phức ràng buộc. Cho nên, người cận-sự-nam, cận-sự-nữ cần phải có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí-tuệ sáng suốt mới có thể giữ gìn, duy trì quy-y Tam-bảo của mình được hoàn toàn trong sạch.

Quy-Y Tam-Bảo Bị Đứt - Không Bị Đứt

Người cận-sự-nam, cận-sự-nữ có đức-tin trong sạch, vững chắc, không lay chuyển nơi Tam-bảo, thì chỉ có chư bậc Thánh-nhân mà thôi. Còn các hàng cận-sự- nam, cận-sự-nữ là hạng phàm-nhân, tuy có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, nhưng không vững chắc, dễ bị lay chuyển, khi gặp những trường hợp khó xử.

Nếu người cận-sự-nam, cận-sự-nữ không giữ vững đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo thì quy-y Tam-bảo dễ bị đứt, như những trường hợp sau:

• Trường hợp cận-sự-nam, cận-sự-nữ lễ bái, dâng cúng đến người thân quyến của mình là tu-sĩ ngoại đạo, thì quy-y Tam-bảo bị đứt hay không?

- Người cận-sự-nam, cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo rồi, vẫn có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo.

Dù người ấy lễ bái, dâng cúng đến người thân quyến của mình là tu-sĩ ngoại đạo, quy-y Tam-bảo vẫn không bị đứt. Thậm chí người cận-sự-nam, cận-sự-nữ còn phải có bổn phận lễ bái, dâng cúng đến cha mẹ, ông bà,

Thầy tổ, những bậc hữu ân, các bô lão trong dòng họ và trong đời nữa.

Mặc dù người cận-sự-nam, cận-sự-nữ kính trọng lễ bái dâng cúng đến các bậc ấy, mà vẫn có đức-tin trong sạch nơi Đức-Phật-bảo, nơi Đức-Pháp-bảo, nơi Đức- Tăng-bảo, thì quy-y Tam-bảo không bị đứt.

• Nhưng trường hợp người cận-sự-nam, cận-sự-nữ ấy nghĩ rằng: “Người thân quyến là tu-sĩ ngoại đạo này thật cao thượng, ta nên đến nương nhờ nơi người ấy, đồng thời ta nên bỏ nương nhờ nơi Tam-bảo”.

Nếu người ấy lễ bái, dâng cúng đến người thân quyến là tu-sĩ ngoại đạo, rồi xin nương nhờ nơi vị tu-sĩ ngoại đạo ấy, không còn nương nhờ nơi Tam-bảo nữa thì chắc chắn quy-y Tam-bảo bị đứt , bởi vì, tâm của người ấy đã từ bỏ Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, để đi theo ngoại đạo.

• Trường hợp người cận-sự-nam, cận-sự-nữ lễ bái, dâng cúng đến vị thầy cũ của mình là tu-sĩ ngoại đạo, thì quy-y Tam-bảo có bị đứt hay không?

• Người cận-sự-nam, cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo rồi, vẫn có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo.

Dù người ấy lễ bái, dâng cúng đến vị thầy cũ của mình là tu-sĩ ngoại đạo, quy-y Tam-bảo vẫn không bị đứt, bởi vì, người ấy lễ bái, dâng cúng đến vị thầy cũ của mình do lòng biết ơn đối với vị thầy cũ. Vả lại, người ấy vẫn có đức-tin trong sạch nơi Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, thì quy-y Tam-bảo không thể bị đứt.

• Nhưng trường hợp người cận-sự-nam, cận-sự-nữ ấy nghĩ rằng: “Vị thầy cũ của mình là ngoại đạo thật là cao thượng, ta nên đến xin nương nhờ nơi vị thầy cũ ấy, đồng thời ta nên bỏ nương nhờ nơi Tam-bảo”.

Nếu người ấy lễ bái, dâng cúng đến vị thầy cũ là tu-sĩ ngoại đạo, rồi xin nương nhờ nơi vị thầy cũ tu-sĩ ngoại đạo ấy, không còn nương nhờ nơi Tam-bảo nữa, thì chắc chắn quy-y Tam-bảo bị đứt, bởi vì tâm người ấy từ bỏ Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, để đi theo ngoại đạo.

• Trường hợp người cận-sự-nam, cận-sự-nữ lễ bái Đức-vua, thì quy-y Tam-bảo có bị đứt hay không?

• Người cận-sự-nam, cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo rồi, vẫn còn có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo.

Dù người ấy lễ bái Đức-vua, người có uy quyền trong một nước, quy-y Tam-bảo vẫn không bị đứt, bởi vì, mỗi người dân đều nương nhờ nơi Đức-vua, phải kính trọng và biết ơn Đức-vua.

• Trường hợp cận-sự-nam, cận-sự-nữ cúng dường đến chư-thiên, cầu xin chư-thiên hộ trì cho mình, thì quy-y Tam-bảo có bị đứt hay không?

• Người cận-sự-nam, cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo rồi, vẫn có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo.

Dù người ấy kính dâng lễ vật cúng dường đến chư- thiên, cầu xin chư-thiên hộ trì cho mình, giúp công việc gì đó được thành tựu, quy-y Tam-bảo vẫn không bị đứt, bởi vì, người ấy vẫn có đức-tin nơi Đức-Phật-bảo, Đức- Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo.

Trong Chi-bộ-kinh, Đức-Phật dạy pháp balī: cúng dường, dâng lễ, bố-thí, ... có 5 pháp như sau:

• Ñātibalī: Bố-thí, cúng dường đến người thân quyến.
• Atithibalī: Tiếp đãi khách quý.
• Pubbapetabalī: Bố-thí hồi hướng phước-thiện đến người thân quyến đã quá vãng.

• Rājabalī: Dâng lễ, đóng thuế cho Đức-vua.
• Devatābalī: Dâng phước-thiện đến chư-thiên, ...

Người nào kính yêu chư-thiên, thì chư-thiên cũng kính yêu, hộ trì lại người ấy. Như vậy, nếu những người nào có đức-tin nơi Tam-bảo, tạo mọi phước-thiện như bố-thí, giữ gìn giới trong sạch hoàn toàn, thuyết-pháp, nghe-pháp, thực-hành pháp-hành thiền-định, thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, v.v … rồi dâng phần phước-thiện ấy đến chư-thiên. Tất cả chư-thiên rất hoan hỷ phần phước-thiện mà người dâng, cúng dường đến chư-thiên, thì chư-thiên luôn luôn hộ trì cho những người ấy.

Nhưng trường hợp người cận-sự-nam, cận-sự-nữ nào nghĩ rằng: “Ta nên nương nhờ chư-thiên, dâng lễ vật cúng dường đến chư-thiên, thì chư-thiên sẽ hộ trì giúp đỡ cho ta, hỗ trợ mọi công việc làm ăn được phát đạt, ta không nên nương nhờ nơi Tam-bảo nữa”.

Nếu người cận-sự-nam, cận-sự-nữ ấy thực-hành theo ý nghĩ của mình, từ bỏ quy-y nương nhờ nơi Đức-Phật- bảo, nơi Đức-Pháp-bảo, nơi Đức-Tăng-bảo, mà theo nương nhờ chư-thiên, hằng ngày dâng lễ cúng dường đến chư-thiên, thì chắc chắn quy-y Tam-bảo của người ấy bị đứt.

Quy-Y Tam-Bảo Vững Chắc Và Không Vững Chắc

• Quy-Y Tam-Bảo Vững Chắc

Đối với chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật đã thành tựu quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới (Lokuttarasaraṇagamana), trong kiếp hiện-tại, chư Thánh thanh-văn ấy là người cận-sự-nam, cận-sự-nữ có đức-tin trong sạch vững chắc nơi Tam-bảo, không hề lay chuyển, chỉ có nhất tâm thành kính quy-y Tam-bảo cho

đến trọn đời trọn kiếp mà thôi, không bao giờ từ bỏ Đức- Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, bởi vì trong tâm của chư Thánh-nhân không còn phiền-não nào hoài- nghi nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức- Tăng-bảo, nên quy-y Tam-bảo không bị ô nhiễm.

Vì vậy, kiếp hiện-tại quy-y Tam-bảo của chư bậc Thánh- nhân là cận-sự-nam, cận-sự-nữ không bao giờ bị đứt.

Những người cận-sự-nam, cận-sự-nữ là bậc Thánh Nhập-lưu, bậc Thánh Nhất-lai, bậc Thánh Bất-lai, sau khi chết chắc chắn không thể tái-sinh trong 4 cõi ác-giới (địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh) mà chỉ có thiện- nghiệp cho quả tái-sinh làm người, hoặc làm chư-thiên trong 6 cõi trời dục-giới hoặc làm phạm-thiên trong cõi trời sắc-giới, cõi trời vô-sắc-giới, tùy theo năng lực của thiện-nghiệp của bậc Thánh-nhân ấy cho quả.

Những kiếp sau của bậc Thánh-nhân ấy vẫn còn nguyên vẹn quy-y Tam-bảo theo pháp siêu-tam-giới vững chắc, khắng khít ở trong tâm, trong mọi kiếp cho đến khi trở thành bậc Thánh A-ra-hán sẽ tịch diệt Niết- bàn, chấm dứt tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

• Quy-Y Tam-Bảo Không Vững Chắc

Đối với các hạng-phàm nhân đã thành tựu phép quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới (lokiyasaraṇagamana), trong kiếp sống hiện-tại, người cận-sự-nam, cận-sự-nữ ấy có hai nhóm:

• Số người cận-sự-nam, cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo rồi, chỉ có nhất tâm giữ gìn duy trì quy-y Tam-bảo trọn vẹn đến trọn đời, cho đến khi chết mà thôi, đồng thời cũng là lúc quy-y Tam-bảo bị đứt, bởi vì quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới chỉ có hiệu lực trong kiếp hiện-tại mà thôi.

Vì vậy, trường hợp quy-y Tam-bảo bị đứt này vô tội (anavajja). Sau khi người cận-sự-nam, cận-sự-nữ chết, thiện-nghiệp cho quả tái-sinh trong cõi thiện-giới (cõi người, cõi trời dục-giới, ...) nào, kiếp sau làm người hoặc chư-thiên, hoặc phạm-thiên có gặp được Phật-giáo hay không, điều đó không chắc chắn.

Cho nên, trong kiếp hiện-tại, người cận-sự-nam, cận- sự-nữ phải luôn phát nguyện rằng:

• Do nhờ năng lực phước-thiện quy-y Tam-bảo này, kiếp vị-lai gặp được Đức-Phật, hoặc các hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, được nghe chánh-pháp của Đức- Phật, hết lòng thành kính xin quy-y Tam-bảo.

• Số người cận-sự-nam, cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo rồi, trong kiếp sống hiện-tại, do năng lực phiền-não xui khiến họ từ bỏ Đức-Phật-bảo, từ bỏ Đức-Pháp-bảo, từ bỏ Đức-Tăng-bảo, để theo nương nhờ nơi đạo khác.

Như vậy, quy-y Tam-bảo bị đứt ngay khi đó, không phải chờ đến lúc chết. Đó là trường hợp quy-y Tam-bảo bị đứt mà có tội (sāvajja).

Như vậy, quy-y Tam-bảo theo pháp tam-giới đối với các cận-sự-nam, cận-sự-nữ còn là phàm-nhân, là quy-y Tam-bảo không vững chắc.

Nhân Làm Ô Nhiễm Quy-Y Tam-Bảo

Người cận-sự-nam, cận-sự-nữ còn là hạng phàm- nhân, có đức-tin nơi Tam-bảo không vững chắc, bởi vì họ vẫn còn có những phiền-não nặng nề trong tâm.

Những phiền-não là nhân làm ô nhiễm quy-y Tam- bảo như:

• Phiền-não si (moha): Tâm-si không hiểu rõ 9 ân- đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo.

Đó là nhân làm ô nhiễm quy-y Đức-Phật-bảo, quy-y Đức-Pháp-bảo, quy-y Đức-Tăng-bảo.

• Phiền-não hoài-nghi (vicikicchā): Tâm hoài-nghi về Đức-Phật là hoài-nghi về 9 ân-đức Phật-bảo; hoài-nghi về Đức-Pháp là hoài-nghi về 6 ân-đức Pháp-bảo; hoài- nghi về Đức-Tăng là hoài-nghi về 9 ân-đức Tăng-bảo.

Đó là nhân làm ô nhiễm quy-y Đức-Phật-bảo, quy-y Đức-Pháp-bảo, quy-y Đức-Tăng-bảo.

• Phiền-não tà-kiến (michādiṭṭhi): Tâm tà-kiến thấy sai, hiểu lầm, chấp lầm về Đức-Phật, về 9 ân-đức Phật- bảo; tâm tà-kiến thấy sai, hiểu lầm, chấp lầm về Đức- Pháp, về 6 ân-đức Pháp-bảo; tâm tà-kiến thấy sai, hiểu lầm, chấp lầm về Đức-Tăng, về 9 ân-đức Tăng-bảo.

Đó là nhân làm ô nhiễm quy-y Đức-Phật-bảo, quy-y Đức-Pháp-bảo, quy-y Đức-Tăng-bảo, v.v…

Phiền-Não Phát Sinh Trong Những Trường Hợp

Trong khi đang thọ phép quy-y Tam-bảo, nếu hạng phàm-nhân có những loại phiền-não si-mê, hoài-nghi, tà-kiến ấy phát sinh, thì người ấy không thành tựu phép quy-y Tam-bảo, cũng không chính thức trở thành người cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ trong giáo-pháp của Đức- Phật Gotama.

Hạng phàm-nhân nào chỉ có đức-tin nơi Tam-bảo, mà không có trí-tuệ hiểu rõ 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, thì trong khi người ấy đang thọ phép quy-y Tam-bảo với đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ, tuy có đối-tượng ân-đức Tam-bảo, nhưng không hiểu rõ sâu sắc về 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân-đức Tăng-bảo, nên người ấy cũng thành tựu được phép quy-y Tam-bảo nhưng không

hợp với trí-tuệ, cũng trở thành người cận-sự-nam hoặc

cận-sự-nữ trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama.

Tuy nhiên, về sau nếu người cận-sự-nam hoặc cận- sự-nữ này có những phiền-não phát sinh ở trong tâm sẽ là nhân làm ô nhiễm quy-y Tam-bảo của người ấy.

Nhân Làm Trong Sạch Lại Quy-Y Tam-Bảo

Người cận-sự-nam, cận-sự-nữ là hạng phàm-nhân đã thọ phép quy-y Tam-bảo xong rồi, về sau do phiền-não si-mê, hoài-nghi, tà-kiến làm ô nhiễm quy-y Tam-bảo của họ.

Nhờ có bạn lành, bạn tốt là bậc thiện-trí khuyên nhủ, chỉ bảo, người ấy ý thức được rằng: “Phiền-não làm ô nhiễm quy-y Tam-bảo, đó là điều bất-lợi, thoái hóa trong mọi thiện-pháp, khổ não”.

Người ấy tìm đến bậc thiện-trí có giới-đức thanh-tịnh, tinh thông pháp-học Phật-giáo, giàu kinh nghiệm về pháp-hành Phật-giáo, ... thỉnh Ngài thuyết giảng ân-đức Tam-bảo, quả báu của quy-y Tam-bảo.

Người ấy lắng nghe chánh-pháp của bậc thiện-trí, hiểu rõ về 9 ân-đức Phật-bảo, 6 ân-đức Pháp-bảo, 9 ân- đức Tăng-bảo, …

Đó là những pháp làm cho dễ phát sinh đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, có trí-tuệ nhận thức đúng đắn rằng: “Đức-Phật cao thượng, Đức-Pháp cao thượng, Đức- Tăng cao thượng”, được quy-y nương nhờ nơi Đức- Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo là nương nhờ nơi cao thượng, sẽ có được quả báu cao thượng, sẽ có được sự lợi ích cao thượng, sự tiến hóa trong mọi thiện- pháp cao thượng, sự an-lạc Niết-bàn cao thượng.

Trước kia, người cận-sự-nam, cận-sự-nữ ấy đã quy- y Tam-bảo nhưng quy-y Tam-bảo của người ấy bị ô nhiễm do bởi phiền-não. Nay, người ấy đến gần gũi thân cận với bậc thiện-trí, lắng nghe chánh-pháp của bậc thiện-trí, phát sinh trí-tuệ hiểu rõ ân-đức Tam-bảo,

... phát sinh đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, rồi kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo lại một lần nữa, làm cho quy-y Tam-bảo của họ không còn bị ô nhiễm bởi phiền-não, quy-y Tam-bảo của họ trở nên xán lạn, càng tăng trưởng đức-tin nơi Tam-bảo.

Đó là cách làm trong sạch lại quy-y Tam-bảo.

Quy-Y Tam-Bảo Với Đức-Tin Trong Sạch

Trong bài kinh Kāraṇapāḷisutta⁽¹⁾ được tóm lược như sau:

Ông Bà-la-môn Kāraṇapāḷi là vị quan trông coi công việc trong Hoàng tộc Licchavi xứ Vesāli và ông Bà-la- môn Piṅgiyāni là bậc Thánh Bất-lai thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật. Hai người gặp và đàm thoại với nhau, ông Bà-la-môn Piṅgiyāni tán dương ca tụng giáo-pháp của Đức-Phật.

Một thuở nọ, Đức-Thế-Tôn ngự tại tịnh xá trong khu rừng lớn gần thành Vesāli. Khi ấy, có ông Bà-la-môn Kāraṇapāḷi đi trông coi công việc bên ngoài cửa thành, nhìn thấy ông Bà-la-môn Piṅgiyāni từ xa đến bèn hỏi rằng:

Kā⁽²⁾:Thưa ông Piṅgiyāni, ông đi đâu trở về trưa vậy?

Piṅ⁽³⁾: Thưa ông Kāraṇapāḷi, tôi đến hầu Đức-Phật Gotama trở về.

¹ Aṅguttaranikāya, phần Pañcakanipāta, kinh Kāraṇapāḷisutta.

² Kā viết tắt tên ông Bà-la-môn Kāraṇapāḷi.

³ Piṅ viết tắt tên ông Bà-la-môn Piṅgiyāni.

Kā: Thưa ông Piṅgiyāni, ông biết trí-tuệ của Sa-môn Gotama, Bậc đại-trí cao thượng có phải không?

Piṅ: Thưa ông Kāraṇapāḷi, tôi chỉ là người tầm thường làm sao biết được trí-tuệ của Đức-Phật Gotama, bậc nào biết được trí-tuệ của Đức-Phật Gotama, chắc chắn bậc ấy phải là Đức-Phật như Đức-Phật Gotama.

Kā: Thưa ông Piṅgiyāni, tôi nghe nói rằng: Ông thường tán dương ca tụng Sa-môn Gotama lắm phải không?

Piṅ: Thưa ông Kāraṇapāḷi, tôi chỉ là người tầm thường có biết gì về Đức-Phật Gotama mà dám tán dương ca tụng Ngài, chỉ có chư-thiên, chư phạm-thiên, các bậc thiện-trí thường tán dương ca tụng Đức-Phật Gotama là Bậc Tối- Thượng trong tất cả mọi chúng-sinh, nhân-loại, chư- thiên, chư phạm-thiên, chư Sa-môn, Bà-la-môn cả thảy.

Kā: Thưa ông Piṅgiyāni, ông đã nhận thấy sự lợi ích thế nào mà ông có đức-tin trong sạch nơi Sa-môn Gotama đến như thế ấy?

Piṅ: Thưa ông Kāraṇapāḷi, ví như một người đã ăn uống no đủ những món vật thực ngon lành có hương vị hảo hạng rồi, thì người ấy không còn thèm muốn những món vật thực dở, như thế nào. Cũng như vậy, người nào đã lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật Gotama như bài kinh, bài kệ, bài pháp xuôi hoặc những pháp phi thường chưa từng có rồi, người ấy không còn muốn nghe lời dạy của Sa-môn, Bà-la-môn khác, cũng như thế ấy.

Cũng ví như người đang đói khát, mệt lả, gặp một tổ ong đầy mật, người ấy uống mật ong nguyên chất không pha trộn thứ khác, như thế nào. Cũng như vậy, người nào đã lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật Gotama như bài kinh, bài kệ, bài pháp xuôi, hoặc những pháp phi thường

chưa từng có rồi, người ấy phát sinh tâm hỷ lạc, có đức- tin trong sạch nơi Đức-Phật Gotama, cũng như thế ấy.

Cũng ví như người đi tìm được cây trầm vàng hoặc cây trầm đỏ, người ấy ngửi rễ trầm, thân cây trầm, ngọn cây trầm cảm thấy mùi thơm tho, mát dịu, dễ chịu như thế nào. Cũng như vậy, người nào đã lắng nghe chánh- pháp của Đức-Phật Gotama như bài kinh, bài kệ, bài pháp xuôi hoặc những pháp phi thường chưa từng có rồi, người ấy cảm thấy hài lòng tâm vô cùng hoan hỷ, cũng như thế ấy.

Cũng ví như người mắc phải bệnh trầm kha lâu năm đau khổ, nhưng diễm phúc gặp được vị lương y tài giỏi điều trị khỏi căn bệnh ấy, người ấy sống được an-lạc, như thế nào. Cũng như vậy, người nào đã lắng nghe chánh- pháp của Đức-Phật Gotama như bài kinh, bài kệ, bài pháp xuôi hoặc những pháp phi thường chưa từng có từ trước rồi, người ấy diệt được sự sầu não, khóc than, khổ tâm, khổ thân, sự thống khổ cùng cực, cũng như thế ấy.

Cũng ví như một hồ nước trong trẻo, sạch sẽ, mát mẻ, bến nước lài thoai thoải, cảnh đẹp nên thơ, một người đi đường xa, trời nắng, mệt mỏi, khát nước, đi lần đến hồ nước ấy, xuống hồ uống nước, tắm rửa sạch sẽ, hết khát, hết mệt, diệt được sự nóng nảy, như thế nào. Cũng như vậy, người nào đã lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật Gotama như bài kinh, bài kệ, bài pháp xuôi hoặc những pháp phi thường chưa từng có từ trước rồi, người ấy cảm thấy diệt được phiền-não nóng nảy trong tâm, tâm được thanh-tịnh vắng lặng, cũng như thế ấy, ...

Lắng nghe ông Bà-la-môn Piṅgiyāni thuyết giảng sự lợi ích chánh-pháp của Đức-Phật Gotama, ông Bà-la- môn Kāraṇapāḷi đứng dậy mặc áo chừa vai bên phải,

quỳ xuống đất chắp hai tay hướng về Đức-Thế-Tôn đang ngự, thốt lên lời tôn kính 3 lần:

• Namo Tassa Bhagavato Arahato Samāsambuddhassa.
• Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn ấy, Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, ...

Ông ca tụng ông Bà-la-môn Piṅgiyāni rằng:

• Thưa ông Piṅgiyāni, lời giảng giải của ông thật rõ ràng quá, làm tôi vô cùng hoan hỷ. Ông đã giảng giải bằng nhiều phương pháp khác nhau, ví như lật ngửa ra vật bị che đậy, hoặc mở ra vật bị đóng chặt, hoặc chỉ đường cho người lạc đường, hoặc rọi đèn soi sáng vào nơi tăm tối, để cho người có đôi mắt sáng được thấy rõ mọi vật hiện hữu.

Tiếp theo ông Bà-la-môn Kāraṇapāḷi xin thọ phép quy-y Tam-bảo bằng lời chân thật rằng:

• Esāhaṃ Bho Piṅgiyāni taṃ Bhagavantaṃ Gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca bhikkhusaṃghañca, upāsakam maṃ bhavaṃ Piṅgiyāni dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.
• Kính thưa ông Piṅgiyāni, xin ông chứng minh lời chân thật của tôi rằng: “Con đem hết lòng thành kính xin quy-y Đức-Thế-Tôn Gotama, xin quy-y Đức-Pháp- bảo, xin quy-y chư tỳ-khưu Tăng-bảo”.

Kính xin ông Piṅgiyāni công nhận tôi là người cận- sự-nam đã quy-y Tam-bảo cao thượng, kể từ hôm nay cho đến trọn đời.

Sau khi ông Bà-la-môn Kāraṇapāḷi xin thọ phép quy- y Tam-bảo, trước sự hiện diện chứng minh, công nhận của Ông Bà-la-môn Piṅgiyāni, như vậy, ông Bà-la-môn Kāraṇapāḷi đã thành tựu phép quy-y Tam-bảo, đã trở thành người cận-sự-nam đã quy-y Tam-bảo, ngay khi ấy.

Quả Báu Của Quy-Y Tam-Bảo Và Thọ Trì Ngũ-Giới

Quả báu của quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới rất phi thường, thật vô cùng phong phú. Những người thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới trước khi lâm chung, sau khi chết, cận tử thiện-nghiệp (āsannakusalakamma) cho quả tái-sinh lên cõi trời Tam-thập-tam-thiên.

Như tích Satullapakāyikā trong Chú-giải Devatā- saṃyutta (Chương chư-thiên), Kinh Sabbhisutta được tóm lược như sau:

Một chiếc thuyền buôn có số đông thương gia trên thuyền, chiếc thuyền ra biển khơi đến ngày thứ bảy, gặp sóng to gió lớn, thuyền bị hư, nước tràn vào thuyền sắp chìm giữa biển khơi. Mọi người trên thuyền đều sợ hãi, cầu khẩn chư-thiên hộ trì, khóc than van vái.

Trong số người đó, một người cận-sự-nam thấy tai họa sự chết sắp đến, người cận-sự-nam ấy ngồi niệm tưởng đến pháp mà mình đã thọ trì, đó là quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới trong sạch của mình, rồi ngồi kiết già an nhiên tự tại, như một hành-giả, không hề tỏ vẻ sợ hãi chút nào. Mọi người đến hỏi:

• Này ông, do nguyên nhân nào mà ông không sợ hãi? Người cận-sự-nam ấy thưa rằng:
• Thưa quý ông, tôi không sợ hãi vì trước ngày đi xuống thuyền, tôi có đến hầu chư tỳ-khưu-Tăng, xin thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới, đã làm phước- thiện bố-thí đến quý Ngài. Tôi có quy-y Tam-bảo và có ngũ-giới trong sạch, để làm nơi nương nhờ cho tôi.

Vì vậy, tôi không sợ hãi. Mọi người thưa rằng:

• Kính thưa Ngài, phép quy-y Tam-bảo và ngũ-giới ấy, bây giờ chúng tôi có thể thọ trì được hay không?

Người cận-sự-nam ấy thưa rằng:

• Sādhu! Tốt lành thay! Phép quy-y Tam-bảo và ngũ- giới này, mọi người đều nên thọ trì, để đem lại sự lợi ích, sự tiến hóa, sự an-lạc lâu dài.

Mọi người thưa:

• Kính thưa Ngài, như vậy, xin Ngài hướng dẫn chúng tôi thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới.

Người cận-sự-nam thiện-trí ấy chia mọi người ra thành 7 nhóm, mỗi nhóm 100 người:

• Đầu tiên, người cận-sự-nam thiện-trí hướng dẫn nhóm thứ nhất, thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ- giới. Khi nhóm thứ nhất thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới xong, thì nước ngập đến mắt cá.
• Tiếp tục, nhóm thứ nhì thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới xong, thì nước ngập đến đầu gối.
• Nhóm thứ ba thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới xong, thì nước ngập đến mông.
• Nhóm thứ tư thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới xong, thì nước ngập đến lỗ rún.
• Nhóm thứ năm thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới xong, thì nước ngập đến ngực.
• Nhóm thứ sáu thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới xong, thì nước ngập gần đến cổ.
• Nhóm thứ bảy thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới xong, thì nước ngập gần đến miệng.

Sau khi hướng dẫn thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới cho 7 nhóm gồm có 700 người xong rồi, người cận-sự-nam thiện trí khuyên dạy rằng:

• Này quý vị! Xin quý vị nương nhờ nơi Tam-bảo và

ngũ-giới của mình. Ngoài ra, không còn nương nhờ nơi nào khác nữa.

Sau đó, chiếc thuyền bị chìm đắm, tất cả mọi người trên thuyền đều bị chết cả thảy. Sau khi chết, nhờ phước- thiện thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới lúc sắp chết, chính cận-tử thiện-nghiệp (āsannakusalakamma) cho quả tái-sinh lên cõi trời Tam-thập-tam-thiên, làm chư-thiên-nam, mỗi vị có một lâu đài nguy nga tráng lệ. Trong số những lâu đài ấy, lâu đài của vị Thầy nằm ở trung tâm cao 100 do tuần, còn 700 lâu đài của 700 vị thiên nam đệ-tử xung quanh, mỗi lâu đài cao 12 do tuần.

Nhóm chư-thiên ấy quán xét: “Do thiện-nghiệp nào của mình, mà cho quả tái-sinh lên cõi trời này, có được quả báu tốt lành đáng hài lòng như thế này?” Họ thấy rõ, biết rõ rằng họ có được quả báu tốt lành đáng hài lòng này là do nương nhờ vị Thầy của họ, hướng dẫn thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ trì ngũ-giới.

Vậy, chúng ta mời vị Thầy cùng hiện xuống cõi người đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, đồng thời tán dương ca tụng ân-đức Thầy trước sự hiện diện của Đức-Thế-Tôn.

Khi ấy, Đức-Thế-Tôn đang ngự tại ngôi chùa Jetavana của ông phú hộ Anāthapiṇḍika, gần kinh-thành Sāvatthi. Vào canh giữa, nhóm chư-thiên hiện xuống, hào quang sáng ngời khắp cả ngôi chùa Jetavana. Họ đảnh lễ Đức- Thế-Tôn xong, đứng một nơi hợp lẽ.

• Một vị thiên nam tán dương ca tụng ân-đức Thầy:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn,

Người nên thân cận với bậc thiện-trí, Nên làm bạn thân với bậc thiện-trí,

Để nghe chánh-pháp của bậc thiện-trí, Sẽ là người cao thượng, không thấp hèn.

• Vị thiên nam khác tán dương ca tụng ân-đức Thầy:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn,

Người nên thân cận với bậc thiện-trí, Nên làm bạn thân với bậc thiện-trí,

Để nghe chánh-pháp của bậc thiện-trí, Có được trí-tuệ từ bậc thiện-trí.

Không phải có từ hạng người si-mê.

• Vị thiên nam khác tán dương ca tụng ân-đức Thầy:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn,

Người nên thân cận với bậc thiện-trí, Nên làm bạn thân với bậc thiện-trí,

Để nghe chánh-pháp của bậc thiện-trí, Không sầu não giữa đám người sầu-não.

• Vị thiên nam khác tán dương ca tụng ân-đức Thầy:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn,

Người nên thân cận với bậc thiện-trí, Nên làm bạn thân với bậc thiện-trí,

Để nghe chánh-pháp của bậc thiện-trí, Được vinh hiển giữa các hàng thân-quyến.

• Vị thiên nam khác tán dương ca tụng ân-đức Thầy:

• Kính bạch Đức-Thế-Tôn,

Người nên thân cận với bậc thiện-trí, Nên làm bạn thân với bậc thiện-trí,